Lotura kobalente polarra

BI ELEMENTUAK PERIODO BERA/TALDE EZBERDINA ERRADIO ATOMIKOA

Potasio eta bromo atomoek lau geruza elektroniko dituzte, baina potasioaren kasuan bere nukleoak 19 protoi ditu, bromoarenak, aldiz 35. Horren ondorioz, potasioaren nukleoak erakarpen gutxiago egingo duenez elektroien geruzekiko (protoi gutxiago dituelako), potasioaren atomoa handiagoa izango da.

ZE IOI ERATZEKO JOERA?

Potasioak azken geruzako elektroia galtzeko joera du, azken geruzan 8 elektroi izan nahi dituelako.Honela, elektroi bat galtzean, katioi monopositiboa izatera pasako da (laugarren geruza galduko duenez, azken geruza hirugarrena izango da eta zortzikotea lortzen du). Bere balentzia ionikoa +1

Bromoak, aldiz, elektroi bat irabazteko joera du, honek ere azken geruzan 8 elektroi izan nahi baititu. Honela, elektroi bat hartzean, anioi mononegatibo bilakatuko da (elektroi bat irabaziz azken geruzan, laugarrenean). Bere balentzia ionikoa -1

IONIZAZIO-ENERGIA edo IONIZAZIO POTENTZIALA

Atomo bati elektroi bat kentzeko behar den energia da ionizazio-energia.

Potasio atomoak azken geruzan elektroi bakar bat duenez, hau ematea nahi du (errazagoa delako elektroi bakarra kentzea, zazpi elektroi gehiago lortzea baino); horregatik, erraz kenduko zaio elektroi hori, energia gutxi beharko da, beraz, potasioak ionizazio-energia txikia du.

Alderantziz bromoaren kasuan: 7 balentzi elektroi dituenez (azken geruzako elektroiak dira balentzi elektroiak, balentzi geruza atomoaren azken geruza da), 8kotea osatzeko falta zaion elektroia hartzea nahi du; horregatik, elektroiak kentzea zaila izango da, energia asko beharko da, beraz, bromoak ionizazio potentzial handia izango du.

AFINITATE ELEKTRONIKOA edo ELEKTROAFINITATEA

Afinitate elektronikoa atomoak ingurunetik elektroiak hartzean trukatzen duen energia da.

Potasioak ez du nahi elektroirik hartzerik ingurunetik (askatzea komeni zaizkio azken geruzako balentzi elektroiak), horregatik bere afinitate elektronikoa ia zero izango da.

Alderantziz bromoaren kasuan: Falta zaion elektroia ingurunetik hartzea nahi du, horregatik elektroi horren truke energia asko eskainiko du, beraz, bere afinitate elektronikoa handia izango da.

ELEKTRONEGATIBOTASUNA

Potasioaren elektronegatibotasuna da txikiena ionizazio-energia eta afinitate elektroniko txikienak izateagatik.

Bromoaren elektronegatibotasuna da handiena ionizazio-energia eta afinitate elektroniko handienak izateagatik.

IZAERA METALIKOA

Izaera metaliko handiena potasioak du elektronegatibotasun txikiena edukitzeagatik (erraz kentzen zaizkio elektroiak eta ez du joerarik ingurunetik elektroirik hartzeko).

Izaera metaliko txikiena bromoak du elektronegatibotasun handiena edukitzeagatik.

BI ELEMENTUAK TALDE BERDINA/PERIODO EZBERDINA ERRADIO ATOMIKOA

Fosforo atomoak geruza bat gehiago duenez, nitrogenoak baino erradio atomiko handiagoa du (eta alderantziz).

ZE IOI ERATZEKO JOERA?

Biek 5 balentzi elektroi dituztenez, 3 elektroi gehiago hartzea nahi dituzte azken geruzan zortzikotea eratzeko. Horregatik, anioi trinegatiboak bilakatuko dira.

IONIZAZIO-ENERGIA edo IONIZAZIO POTENTZIALA

Atomo bati elektroi bat kentzeko behar den energiaionizazio-energia.

Nitrogenoaren kasuan 2. Geruzan dagoen elektroia kendu behar da, fosforoaren kasuan, aldiz, 3. Geruzan dagoen elektroia. Hori dela eta, errazagoa da fosforoari elektroia kentzea, elektroi hori nukleotik urrunago dagoelako eta erakarpen indar txikiagoa duelako, beraz, ez du horrenbeste ioinizazio-energiarik izango, bi elementuen artetik fosforoak izango du txikiena.

AFINITATE ELEKTRONIKOA edo ELEKTROAFINITATEA

Afinitate elektronikoa atomoak ingurunetik elektroiak hartzean trukatzen duen energia da.

Nitrogenoak handiena hartzen duen elektroia nukleotik gertuago gelditzen baita fosforoak harturikoa baino, nitrogenoaren balentzi geruza 2 baita, eta fosforoarena, aldiz, 3. Horregatik, nukleoaren erakarpen handiagoa du nitrogenoak eta energia gehiago trukatzen du.

ELEKTRONEGATIBOTASUNA

Fosforoaren elektronegatibotasuna da txikiena ionizazio-energia eta afinitate elektroniko txikienak izateagatik.

Nitrogenoaren elektronegatibotasuna da handiena ionizazio-energia eta afinitate elektroniko handienak izateagatik

IZAERA METALIKOA

Izaera metaliko handiena fosforoak du elektronegatibotasun txikiena edukitzeagatik.

Izaera metaliko txikiena nitrogenoak du elektronegatibotasun handiena edukitzeagatik.

OHARRA:

Erradio atomikoak konparatzeko lehenengo geruza kopurua begiratzen da. Geruza kopuru gehien duen elementua da erradio atomiko handiena duena. Geruza kopuru berdina badute, nukleoaren erakarpena begiratzen da, hau da, nukleoak duen protoi kopurua. Zenbat eta protoi gehiago izan, orduan eta erakarpen indar handiagoa izango du, beraz atomoaren erradio atomikoa txikiagoa da.

LOTURA KIMIKOA

Konposatu baten atomoen artean sortzen diren izaera elektrikoko erakarpen eta aldarapen indarren eraginez, atomoak lotuta mantentzen dira.

Atomo, ioi edo molekulen elkarketa egonkorrak sortarazten dituzten elkarrekintzen multzoari, beti erakarpenak direnak, lotura kimiko esaten zaio. Beste modu batera esanda, substantziak eratzen dituzten atomoak, ioiak edo molekulak era egonkorrean bildurik iraunarazten dituen erakarpen indar elektrikoa da lotura kimikoa.

Atomoak hurbiltzean energia gutxitu egiten bada, lotura bat sortuko da.

Energia eta egonkortasuna

Edozein motatako lotura egonkor bat eratzean, lortzen den sistemak partikula isolatuez osaturiko sistemak baino energia gutxiago eduki behar du. Are gehiago, energiaren gutxipena zenbat eta handiagoa izan, orduan eta handiagoa izango da loturaren eta eratutako sistemaren egonkortasuna.

Horren ondorioz, multzo egonkor bat eratzen da, energiaren askapen batekin batera: lotura-energia. Hau da, partikulak egoera egonkorragoa lortzeko lotzen dira, honela, energia maila jaisten zaie. Energia potentzial minimoari dagokion distantzia nukleoen arteko lotura-distantzia da. Distantzia horretan sistemaren energia minimoa eta egonkortasuna maximoa. Energiaren jaitsiera ematen denean, horrekin batera askotan zortzikotearen araua betetzen da.

Zortzikote elektronikoa

Lotura kimikoa eratzeko orduan atomoek elektroiak askatu, irabazi edo konpartitu egiten dituzte. Gehienetan balentzi elektroiak dira, azken geruzako elektroiak. Hemendik dator balentzi kontzeptua.

Elementu kimiko baten balentzia da elementu horren atomoak, beste batekin elkartzerakoan, galdu, irabazi edo konpartitzen duen elektroi kopurua.

Lotura baten eraketan, atomoak elektroiak lagatzeko, irabazteko edo konpartitzeko joera dute, balentzia-mailan zortzi elektroi izatea lortu arte edo helioaren konfigurazioa (1s2)

Gas nobleen egonkortasun handia beren egitura elektronikoan, ns2 np6 (He-k 1s2) azaltzen diren 8 elektroien ondorioa da.

Molekula ugaritan atomoak zortzi elektroiz baino, kopuru handiagoz zein txikiagoz inguratuta agertzen dira.

LOTURA IONIKOA

Elektronegatibitate txikia eta handia duten elementu kimikoen artean ematen da, metal eta ez metalen artean ematen den lotura da.

Elementu elektropositiboek, metalek (alkalinoak (IA) eta lurralkalinoak (IIA)) balentzi elektroi gutxi dituztenez, eurek emateko joera dute. Alderantziz, elementu elektronegatiboek, ez metalek (anfigenoak (VIA) eta halogenoak (VIIA)) balentzi elektroi asko dituenez, zortzikotea lortzeko falta zaizkien elektroiak hartzeko joera izango dituzte.

Elektropositiboak diren atomoak balentzi elektroiak askatuz katioi bihurtzen dira eta elektronegatiboak, elektroi horiek hartuz, anioi. Aurkako karga elektrikoak dituztenez ioi horiek erakarrita daude egitura erraldoiak eratuz. Egitura horiek kristal izenarekin ezagutzen ditugu, eta erpinetan tartekatuta katioiak eta anioiak, distantzia batera, aurkitzen dira egitura kristalinoak eratuz. Sare ionikoa osatzean ioi baten inguruan aurkako ikurreko ioien kopurua da koordinazio indizea. Ez da molekularik osatzen, ioi positibo eta negatiboz osatutako kristal sarea baizik.

Kristal sareak bi baldintza:

Ioiek ahalik eta bolumen txikiena, hau da, paketatze maximoa izan behar du

Kristalak neutroa, hau da, karga positibodun kopuruak, karga negatiboen kopuruaren berdina izan behar du

Sare-energia

Konposatu ioniko baten egonkortasun handiagoa edo txikiagoa determinatzen duen magnitudeari sare-energia, U, deritzo. Kristala eratzean soberan dagoen energia da (bi atomo elkartzean helburua energia jaistea baita, askatzen den energia hori da sare-energia).

Konposatu bat egonkorragoa da bere sare-energia zenbat eta negatiboagoa izan, bi atomoen loturan askatutako energia gehiago baita.

Sare energiaren balioa teorikoki kalkulatzeko Born-Haber-en zikloa erabil daiteke.

Substantzia ionikoen propietateak

Lotura ionikoa dituzten konposatu ezagunenak oxido metalikoak (Al2O3…), gatzak (NaCl…) eta hidroxidoak (NaOH…) dira.

Tenperatura eta presio estandarretan, konposatu horiek ioi positiboz eta negatiboz osatutako solido kristalinoen forma agertzen dute.

Solido ionikoak gogorrak dira (horrek erakusten du ioien arteko indarrak sendoak direla) baina hauskorrak.

Arrazoia: Aurkako ioiak tartekatuta daude, baina kolpe bat ematean ioien desplazamendua eman daiteke karga berdineko ioiak parean kokatuz. Aldarapen indarren ondorioz kristalaren haustura emango da.

Urtze- eta irakite-puntuak orokorrean altuak eta asko uretan disolbagarriak

Egoera solidoan ez dira korrontearen eroaleak, baina urtuta edo uretan disolbatuta elektrizitate eroale onak dira (elektrolisi prozesuetan oso erabilgarriak: pintura…).

Arrazoia: Korronte elektrikoa elektroien garraioa da. Egoera solidoan ioiak lotuta daude, baina likido egoeran edo uretan disolbatzean, ioiak askatzen direnez mugitu egin daitezke, elektroien garraiatzaileak izango dira.

LOTURA METALIKOA

Metalen artean ematen den lotura da. Metalak elementu elektropositiboak dira, euren atomoak balentzi elektroi gutxi dituzte. Metalen atomoek balentzi elektroi horiek emateko joera izango dute beste atomoekin elkartzeko orduan, baina denak metal atomoak badira inor ez dago prest elektroi horiek hartzeko.

Lotura metalikoa hodei elektronikoaren ereduaren arabera azaltzen da. Atomo metaliko bakoitzaren balentzi elektroiak traba barik mugitzen dira metal osoan ioi positibo edo katioien artean. Katioiak balentzia elektroiak askatzean eratzen dira. Elektroi horiek eratzen dute metalaren hodei elektronikoa eta horren eraginez, erakarpen elektronikoz, egoten dira elkartuta sareko ioi positiboak.

Lotura mota hori elementu metalikoetan eta euren aleazioetan bakarrik gertatzen da; honako baldintzak betetzen dituzten elementuetan:

Ionizazio energia txikia, erraz emango dituzte elektroiak (hodei elektronikoa osatzeko), eta ioi positiboak, katioiak, eratu balentzi elektroiak askatzean

Balentzi orbital hutsak, horiei esker, elektroiak aise mugi daitezke

Elektroiak mugitzen aritzeak azaltzen du metalen propietate den eroaletasun termikoa.

Substantzia metalikoen propietateak

Fusio- eta irakite-puntuak altuak, oro har, trantsizio-metaletan bereziki, eta nahikotxo baxuagoak metal alkalinoetan eta lurralkalinoetan. Horregatik, tenperatura eta persio estandarretan solidoak dira (merkurioa ezik).

Dentsitatea, oro har, altua da, batez ere trantsizio-metaketan, egitura trinkoen kausaz

Ez dira uretan disolbatzen.

Arrazoia: Ur molekulek ezin dute lotura metalikoen indarra gainditu.

Propietate mekaniko onak, haritsuak eta xaflakorrak dira (metal puru zein aleazioak). Horregatik, metalek erabilera anitz

Arrazoia: Kolpe bat ematean ioiak desplazatu egiten dira, baina ez da aldaketarik ematen barne egituran, hodei elektronikoak berdin jarraitzen du.

Korronte elektrikoaren eroale onak dira, eroankortasun elektriko altua egoera solidoa, eta horregatik lehen motako eroaleak deritze.

Arrazoia: Korronte elektrikoa elektroien garraioa da, metalen barnean eratzen den hodei elektronikoari esker balentzia elektroiak erraz mugitzen dira metalaren mutur batetik bestera.

Energia bero moduan erraz garraiatzen dute, eroankortasun termiko altua

Arrazoia: Konduktibitate termikoa ona dute balentzi elektroien mugikortasunari esker, hau da, elektroien mugikortasunagatik eta honen ondorioz daramaten energia zinetikoagatik.

Distira metalikoa (bereizgarria) eta gehienetan kolore grisa (urreak eta kobreak ez).

Arrazoia:
Hodei elektronikoa eratzen duten balentzi elektroiek, aske daudenez, erraz xurgatzen dituzte maiztasun desberdineko uhin elektromagnetikoak, baita igorri ere. Hau da, elektroien mugimenduei esker argiaren edo erradiazio ezberdinak erraz hartu eta eman.

LOTURA KOBALENTEA

Gehienetan ez-metalen artean ematen da, hidrogenoa barne.

Atomoek dituzten balentzi elektroi kopuruaren arabera, zortzikotea lortzeko falta zaizkien elektroiak hartzeko joera izaten dute. Atomoen artean denak elektroiak hartzeko prest daude baina inor ez emateko, horregatik euren artean elektroiak konpartitu egiten dituzte.

Elementu hauen atomoek elkartzen direnean lotura kobalente bakoitzeko elektroi bikote bat konpartitzen dituzte. Elektroi bikote horien hodeiak bi atomoen nukleoen artean mugitzen dira, erakarpen indarra sortuz. Erakarpen indar horri lotura kobalentea deitzen zaio. Oso lotura gogorra da, eta horrela elkartzen diren atomoek egitura berri bat eratzen dute, molekula bat. Lotura kobalente guztiek ez dituzte molekulak eratzen, salbuespenak daude. Baina, molekula eratzeko beti egon behar da lotura kobalentea, beste loturekin ezin da molekularik eratu.

Lotura kobalentea
Lewis-en arabera

Lotura kobalentea bi atomoen artean elektroi-bikote bat edo gehiago konpartitzeagatik ortzen den elkarketa edo lotura da.

Lotura kobalenteak bakunak eta anizkoitzak (bikoitza eta hirukoitza) izan daitezke, atomoen artean eratzen diren lotura kopuruaren arabera:

Bakuna: Bi atomoen artean lotura kobalente bakarra eratzen da, elektroi-bikote bat konpartituz burututako bi atomoren bildua. Adibidez: H2, F2, Cl2, Br2, I2, H2O, NH3 (3 lotura bakun), CH4 (4 lotura bakun)

Bikoitza:Bi atomoen artean bi lotura kobalente eratzen dira, bi elektroi-bikote konpartitzea. Adibidez: O2, CO2

Hirukoitza: Bi atomoen artean hiru lotura kobalente eratzen dira. Adibidez: N2, HCN

Kasu batzuetan lotura kobalentean parte hartzen duen elektroi bikotea atomo bakar batek jartzen du. Hau da, konpartitutako elektroiak elkartzen diren atomoetatik batek bakarrik ematen dituenean. Lotura kobalente koordinatua edo datiboa dela esaten da. Adibidez: hidronio ioia (H3O+) eta amonio ioia (NH4+).

Elementu baten kobalentzia edo balentzia kobalentea elementu horrek lotura kobalenteak eratzeko duen ahalmena da, hau da zenbat elektroi konpartitzen dituen.

Lotura kobalenteen polaritatea

Atomoen elektronegatibotasunaren arabera lotura kobalenteak bi eratakoak izan daitezke:

Lotura kobalente apolarra (ez polarra): Bi atomo berdinen artean eratutako lotura.

C eta H arteko lotura ere ia apolarra da. Adibidez: H-H, C-C, Cl-Cl…

Bi nukleoek berdin erakartzen dituzte loturan elkar banatutako elektroiak; era horretara, karga positiboen zentro geometrikoak bat datoz karga negatiboen zentroekin, eta elektroiak berdintasunez elkar banatzen dira. Elektroi bikotearen dentsitate elektronikoaren banaketa bi atomoen inguruan berdina da.

Molekula baten barneko lotura kobalente guztiak apolarrak badira molekula ere apolarra izango da.

Lotura kobalente polarra: Elektronegatibitate ezberdina duten bi atomoren artean eratutako lotura kobalentea. Adibidez: HCI, H2O, CO2, H-Cl, N-O, C-Br…

Elektroiak ez dira berdin elkar banatzen, izan ere, elektronegatibitate handieneko atomoak erakarpen handiagoa du eta horrengana mugitzen da hodei elektronikoa; atomo hori partzialki negatibo geratzen da, eta beste atomoak, berriz galera elektroniko erlatiboa jasaten du eta partzialki positibo geratzen da. Hots, alde bat negatiboagoa, bestea positiboagoa

Molekulen polaritatea

Atomoren artean lotura kobalentea ematen bada, gehienetan atomo horien elkarketari molekula deitzen zaio.

Molekularen polaritatea barnean dauden lotura kobalenteen polaritateen menpe dago.

Molekulak diatomikoak badira lotura bakarra dute, beraz, lotura kobalente mota hori izango da molekularena ere.

Lotura kobalente polarra: Elektronegatibitate ezberdina duten bi atomoren artean eratutako lotura kobalentea. Adibidez: HCI, H2O, CO2, H-Cl, N-O, C-Br…

Elektroiak ez dira berdin elkar banatzen, izan ere, elektronegatibitate handieneko atomoak erakarpen handiagoa du eta horrengana mugitzen da hodei elektronikoa; atomo hori partzialki negatibo geratzen da, eta beste atomoak, berriz galera elektroniko erlatiboa jasaten du eta partzialki positibo geratzen da. Hots, alde bat negatiboagoa, bestea positiboagoa

Molekulen polaritatea

Atomoren artean lotura kobalentea ematen bada, gehienetan atomo horien elkarketari molekula deitzen zaio.

Molekularen polaritatea barnean dauden lotura kobalenteen polaritateen menpe dago.

Molekulak diatomikoak badira lotura bakarra dute, beraz, lotura kobalente mota hori izango da molekularena ere.

Lotura kobalentea polarra bada, molekula ere polarra izango da. Adibidez, HCl, NO, CBr…

Lotura kobalentea apolarra bada, molekula ere apolarra izango da. Adibidez, H2, Cl2, O2, N2…

Molekula poliatomikoak (2 atomo baino gehiago) badira, lotura kobalente bat baino gehiago dituztenez, molekularen polaritatea lotura guztien momentu dipolarren batura bektoriala da:

Lotura guztien momentu dipolarren batura zero baldin bada molekula apolarra da. Adibidez, CH4, CO2…

Lotura guztien momentu dipolarren batura ez bada zero molekula polarra da. Adibidez, H2O, NH3…

Substantzia kobalenteen propietate asko bere molekulen polaritateekin erlazionatuta daude.

Molekulen artean erakarpen indarrak eman daitezke.

Molekulen arteko indarrak

Lotura kobalenteak daudenean ematen dira:

Van der Waals-indarrak

Sakabanatze, dispertsio edo London indarrak: Ahulenak. Molekula guztien artean ematen dira, eta molekula apolarren artean ematen diren bakarrak dira. 

Molekula apolarren banaketa elektronikoa simetrikoa izaten da, baina une batean molekula baten barnean asimetria (simetria galtzen du) agertzen denean aldiuneko dipolo bat eratzen da. Dipolo honek aldameneko molekulen polaritatea induzitzen du (honela besteak ere simetria galduz) euren artean erakarpen bat sortuz. Erakarpen hau da sakabanatze indarra.Tenperatura baxuetan, dipoloen arteko elkarrekintzak molekulak egoera likido edo solidoan mantentzen ditu. Adibidez gasolina likidoa, Br2 likidoa…

Molekula polarren artean erakarpen ahul horiek errazago emango dira.

Dipolo-dipolo indarrak: Molekula polarrean artean ematen dira. Molekula polarizatu baten alde positiboaren eta beste molekula polar baten alde negatiboaren arteko erakarpen indarra da. Zenbat eta handiagoa izan molekulen momentu dipolarra, handiagoa da indar erakarlea. Esate baterako, HCl

Hidrogeno zubiak: Dipolo-dipolo indar mota bereziak dira. Molekulen arteko indar gogorrenak. Molekula polarren artean ematen da lotura mota hau, baina beti molekula bateko H atomo eta beste molekularen elektronegatibitate handiko atomo txikienaren artean (N,O eta F) lotura kobalente oso polarizatu bat eratuaz. Adibidez: uraren barnean ur molekulen artean H-zubiak eratzen dira, baita NH3 eta HF barnean ere.

Substantzia kobalenteen sareak

Atomoen artean lotura kobalenteak eratzen direnean molekula diskretua da euren artean sortzen den ohikoena. Baina, zenbait kasutan kristal molekularrak eta kristal atomikoak eratzen dira.

Kristal molekularrak: Solido egoeran dauden zenbait substantzien egitura izaten da. Molekulak molekulen arteko indarren artean lotzen dira kristal edo sare egitura lortuz. Adibidez, ur izotza.

Kristal atomikoak edo kobalenteak: Atomoak lotura kobalenteen bidez lotuta daude baina ez da molekula diskretu egiturarik eratzen. Atomoak kristalaren erpinetan kokatuta daude. Kristala bat, bi edo hiru dimentsiotakoa izan daiteke. Adibidez: sufre plastikoa eta grafenoa (dimentsio bakarreko kristalak), grafitoa -C hexagonala- (bi dimentsiotakoa), kuartzoa -SiO2- eta diamantea -C tetraedrikoa- (hiru dimentsio).

Diamantean karbono bakoitza beste elkartzen da lotura kobalente sendoen bitartez, eta egitura tetraedrikoa osatzen dute. Diamantean ez dagoenez Van der Waalsen indarren bitartez eratutako loturarik, eta lotura guztiak sendoak direnez, diamanteak oso substantzia gogorrak dira eta fusio- eta irakite-puntuak altuak ditu.

Substantzia kobalenteen propietateak

Lotura kobalenteak dituzten substantzien artean mota bereizten dira:

Substantzia kobalente molekularrak

Atomoen arteko loturak kobalenteak dira eta molekulen artean Van der Waals indarrak edo H-zubiak daude.

Molekulen arteko loturak ahulak direnez, fusio eta irakite puntuak baxuak dituzte. Egoeraz aldatzean apurtu egiten dira lotura horiek. Horregatik gehienak gasak edo likidoak dira eta gutxi batzuk (I2) solidoak. Solidoak direnak bigunak. Zenbat eta handiagoak molekulen arteko indarrak, orduan eta altuagoak fusio- eta irakite-puntuak.

Substantzia kobalente molekular polar gehienak disolbatzaile polarretan (ura…) ondo disolbatzen dira, baina disolbatzaile apolarretan ez. Elektrizitatearen zerbait eroaleak dira, hau da, eroaletasun txiki bat eman daiteke, adibidez uraren kasua.

Substantzia kobalente molekular apolarrak disolbatzaile apolarretan (bentzenoa…) ondo disolbatzen dira, baina disolbatzaile polarretan ez. Ez dira elektrizitatearen eroaleak inoiz

Substantzia kobalente atomikoak

Lotura kobalentez eratutako zenbait substantzia, hala nola silizea (SiO2)edo diamantea (C),fusio- eta irakite-puntuak altuak, solidoak, gogorrak baina batzuk hauskorrak (kristalaren geometriaren arabera). Disolbaezinak, ez dira disolbatzen ez polarretan eta ez apolarretan. Diamanteak ez du elektrizitaterik eroaten, ez da eroalea.

Taula Periodikoa

Elementu kimikoen sailkapena (Taula periodikoa)

Mendeleiev eta Meyer-ek elementuen sailkapen bana argitaratu zuten, honako oinarri hauek hartuta:

Elementuak masa atomikoaren goranzko ordenari jarraiki kokatzea

Elementuak propietateen arabera multzokatzea

Mendeleievek errenkada bertikaletan ordenatu zituen; Meyer-ek, aldiz, errenkada horizontalean

Gaur egungo eta Mendeleieven taularen arteko desberdintasun bakarra honako hau da: Mendeleievena masa atomikoaren arabera sailkatuta dago, eta gaur egungoa, zenbaki atomikoaren arabera.

3. Taula periodikoa

Mendeleiev- en sailkapena aurrera pauso handia izan zen:

Masa atomikoa alde batera utzi eta propietateetan finkatu zen orden aldaketa batzuk egiteko

Propietateen arabera ordenatzeko hutsune batzuk utzi zituen taulan, berak zioen leku horietan aurkitugabeko elementu berriak egongo zirela.

Gaur egungo taula periodikoa

Taula periodikoa eta elementu bakoitzaren atomoaren konfigurazio elektronikoak erlazio zuzena dute. Errenkadei (7) periodo deritze; zutabeei (18), ostera, taldea.

Periodo bereko elementuetan, balentzia-elektroiak daudeneko maila energetikoa berdina da, hau da, geruza elektroniko kopuru berdina dute. Izan ere, elementu batek aurrekoak baino elektroi bat gehiago du.

Periodo bereko elementuek, kanpoko mailan elektroiak izatea dute ezaugarri eta maila hori da periodoa izendatzeko erabiltzen den zenbakia.

Talde bateko elementu guztien atomoek balentzi-geruzan (azken geruza) elektroi kopuru bera dute, antzeko propietate fisiko-kimiko izatearen arrazoia.

Elementu adierazgarriak A taldea:

Metal arinak. 1. Eta 2. Taldeetako elementuak s motako balentzia-orbitala dute

Ez metalak, erdi-metalak eta gas nobleak. 13. Eta 17. Arteko taldeak ez metalak eta erdi metalek osatzen dute. 18. Taldea gas nobleek. P motako balentzia-orbitala dute.

Trantsizio-metalak. D motako orbitala betetzen hasi dute. 3. Eta 12. Arteko taldeak betetzen dituzte

Barne trantsizioko metalak. F orbitalak betetzen hasita dituzten elementuak, lantanidoak eta aktinidoak

Hidrogenoa(1s1) : Ez du kokapen jakinik. Guztiaren kanpoan, hau da, ez da ez metala edo alkalinoa

Propietate atomiko periodiko

Erradio atomikoa. Atomoak ez du muga definiturik, horregatik ezin dugu atomoen bolumenari buruz hitz egin

Elementu bakoitzari erradio atomikoa esleitu ohi zaio, suposatuz atomoa ia esferikoa dela, eta hortik abiatuz atomoaren gutxi gorabeherako bolumena zein den jakin dezakegu.

Zer ioi eratzeko joera?

Katioia. Protoi gehiago elektroiak baino

Anioia. Elektroi gehiago protoiak baino

Ionizazio-energia edo ionizazio potentziala. ( Atomo bati elektroi bat kentzeko behar den energia) Atomoak neutroak dira(p+ =e-), baina energia nahikorik ematen badiogu elektroiak banan erauzi ahal izango ditugu, atomoa katioi bihurtuz. Prozesu horretarako behar den energiari ionizazio-energia deitzen zaio, eta bere balioa elementu bakoitzaren kasuan neurtzeko mol bat, gas egoeran, hartzen da. (Le roban) Atomoak egoera egonkorrean edo funtsezko egoeran daudenak dira.

Afinitate elektrikoa edo elektroafinitatea. (Atomo bat elektroi bat bereganatzeko eman edo eskeini behar duen energia)Atomo batek elektroi bat ingurunetik bereganatzen duenean, trukatu egiten du energía ingurunearekin, anioi bihurtuz. Trukatzen duen energia kopuru horri afinitate elektronikoa deitzen zaio. (Roba) Atomoak egoera egonkorrean edo funtsezko egoeran daudenak dira.

Elektronegatibotasuna. (Bi atomoren artean elektroiak mantendu edo gehitzeko joera duena da bietatik elektronegatiboena, hau da, ionizazio potentzia eta  elektroafinitate handiena dituena.) Atomo batek beste atomo batekin elkartzen duen loturako elektroi bikotearen gainean zenbateko erakarpena duen neurtzen du. Zuzenki proportzionala da bere ioinizazio potentziala eta afinitate elektronikoarekin.

Izaera metalikoa. (Elektronegatibotasunaren aurkakoa) Ezaugarri metalikoak pixkanaka aldatuz doaz sistema periodikoan. Izaera metalikoa elektronegatibotasun txikienarekin erlazionatuta dago. Zenbat eta balentzi elektroi gutxiago eta zenbat eta balentzi geruza nukleotik urrunago izaera metaliko handiagoa.