Noiz lortu egin zen lehenengo aldiz euskal herriko autonomia estatutua legeztatzea?

1975, Franco hil et Juan Carlos I.Aren aldarrikapenarekin, hasi zn Trantsizioa. Trantsizioak alderdi nagusien arteko akordioan oinarritutako demokrazia paketsua ekarri zue. Izan ere, espainiar gehienek, amnistia eta askatasuna nahi zuten. Ondorioz hainbat greba egon ziren, larrienak Gazteizen eta Nafarroan. Egoera hartan, elizak frankismoaren alde egon zena, eskuinaren aldean kokatu zn. Momentu honetan, Arias Navarro zen gobernuko presi, et Erregeak, Torcuato, Gorteetako presi jarri zun.
Navarrok presi zela, erreformak egin zitun, baina azkenean, Franko barik, kargua utzi zuen.  Ondorioz, Erregeak Adolfo Suarez, falangista, izendatu zuen presi. Orduan, ministroen kontseiluak preso politikoen amnistia, konstituzioaren erreforma eta hauteskunde orokor libreak aurreratu zuen. 1976ko udan, hiru proiektu politiko proposatu zituzten Espainia aurrera eramateko. 1inmobilistak ziren, frankismoaren sektore kontserbadoreena, komunikabideetan eragin handia zuten. 2erreformista, erreformak proposatzen zituzten. 3hastura demokratikoaren aldekoak, behin behineko gobernua sortu nahi zutenak, eskubideak et konstituzioa aldarrikatzeko. 1976ko irailean, Suárezek Erreformako Politikarako Lege Proiektua aurkeztu zun, zein sistema politikoa aldatzea et hauteskundetarako deialdia arautzea zun oinarri. Horretaz gain, legeak, subiranotasun nazionala, eskubideak ezin bortxatuzkoak izatea, konstituzio berria aldarrikatzea et Gorte demokratikoak sortu baita Kongresuak et Senatuak osatzea biltzen zuen. Legea, 1976an onartu zn, Askatasunaren berrezarpena et Gorteetarako deia egiteko helburuekin.  Orduan, erreforma demokratikoak ez zuenez sinesgarritasunik izango amnistia orokorra eman arte, PCEren legeztapena derrigorrezkoa izn zn, militarren haserrea eragin zuena. 1977an, hauteskundeetarako deia egin zn, hauek 1936-tik aurrera egindako lehenengo hauteskunde demokratikoak izn zirn.
Hauteskundeak osatutako UCD irabazi zituen, Felipe Gonzálezren PSOE-z jarraituta, et irabazlea zentroa izn zenez, eskuin muturra, birrinduta geratu zn. Geroago, Suárezen bigarren gobernua eratu zn, ekonomiaren kezka konpondu behar zuena. Garai hartan, alde batetik, 1977an ekonomiaren beheraldia eman zn, Petroleoaren krisia, herrialdera heltzean. Izn ere, petroleoaren prezio igoerak ekoizpenaren et banaketaren kostuen handiagotzea et izugarrizko inflazioa eragin zun, langabezia et produktibitatearen jaitsiera eranginez. Beste aldetik, talde ezberdinetako atentatuak jazo zirn, militarren et prozesu demokratikoaren kontra. Hauei, ezker muturreko talde terroristen, ETAren et GRAPOrenak gehituz, izn ere, haien helburuak lortzeko, indarraren bidez tentsioa areagotzen zutn. 1977an, Moncloako Itunak Gobernuak et alderdi politikoen ordezkariak sinatu zituzten, langileriak eredu ekonomiko et sozialari-onespena emateko helburuarekin. Itunek, inflazioa gutxitzea et zerga-sistemaren, Gizarte Segurantzaren et enpresa publikoen erreforma egitea aurreikusten zutn. Hauen ondorioz, bake sozialeko giro hobea et gatazka gutxiago baita lan-harremanen normalizazioa eman zn.  Espainiako leku askotan, zentralismoaren aurkako sentimendua azaldu zen. Izan ere, Katalunian et Euskadin, kaleko agitazioa et polizia-indarrekiko istiluak eman ziren. Hori dela et, Suárezek Generalitateko presidentearekin adostasuna lortu zun. Euskadin, berriz, gauzak bestelakoak izn ziren, EAJak ez zuen konstituzioa onartzen et euskal subiranotasuna eskatzen zun. Ordun, terrorismoa et erazo politiko larriak zirela et, Konstituzioa prestatzeari ekin ziotn. Horretarako, 1977ko abuztuan, alderdi politikoen zazpi ordezkariak osatutako batzordea eratu zn, adostasuna lortu, et testua Kongresura et Senatura igaro zn, et azkenik, 1978ko
Konstituzioa onartu zn. EAJ-ak, berriz, ez zun parte hartu, gainera Erreferendumean abstentzioa eskatu zun.1978ko Konstituzioak ''Zuzenbide Estatu sozial eta demokratiko'' gisa defendatzen zun herrialdea. Ordun, monarkia onartu zn, baina Konstituzioak koroaren eskumenei et Gorteei muga zorrotza jartzen et agintearen erabilera bermatzen zien. Kontsituzioak nagusitasunera heltzeko 18 urteko adina ezartzen et heriotza-zigorra indargabetzen du baita dibortzioa onartzen du. Horretaz gain, ekonomia mistoaren ongizatea sustazteko, jabego pribatua et merkatu librea aintzat hartzen zitun. Konstituzioak, botereen banaketa et independentzia aldarrikatu zun. Izn ere, 1978ko Konstituzioak autonomiaren aldarrikapenaren alde jarri zn, ondorioz, alderdi nazionalistak, Euskadikoa et Kataluniakoa, Auzitegi konstituzionalean apelatu et lege antikonstituzionala deklaratu zn. 1979an, Suárezek hauteskundeetarako deia egin zun, non gehiengoa barik, UCDk irabazi zun, et udal hauteskundeei aurre egin zien, lehenengo erronka sortuz. Euskadin, trantsizioan zehar, langile mugimendu boteretsua eman zn, ETA et bere ekintza armatuak frankismoaren aurka eman zirn. 1979an onartutako Gernikako Estatutua, 1977an eratutako Euskal Legebiltzarkideen Biltzarrarekin hasi zn. 1978Ko abenduan Gernikan aurkeztu zn Autonomia Estatutua, et gero Madrilgo Gorteetara eraman zutn. Azkenean, 1979ko urrian Euskadiko baita Kataluniako estatutuak onartu zirn. 1980ko martxoan, lehenengo hauteskunde autonomikoak ospatu zirn, non EAJ garaile atera zn. 1979ko Gernikako Estatutuan, Nafarroa EH-ren barruan sartzeko aukera, ordena publikoaren et irakaskuntzaren gaineko eskumenak et Ogasun autonomoa kontzierto ekonomikoen bidez araututa egotea ebatzi gabe geratu zirn. Momentu hartan, euskararen koofizialtasuna lortu zn et Eusko legebiltzarra botere legegilea zun, gobernuaren lana kontrolatzen et aurrekontuak onartzen zitun. Gainera Parlamentuak lehendakaria et senadorea hautatu zezakeen. Estatutuaren arabera, Euskadiren et Espainaren arteko harremanak kontzierto ekonomikoan oinarritzen dira, Euskadik ''kupoa'' ordainduz, EAEk eskumenak izango zituen. 1981ean Suárez kargutik kentzeko presio militar handia egon zen. Azkenean, Suárezek Gobernuko presidentetza utzi zun, et Leopoldo Calvo Sotelo hautatu zuten presidente. Une hartan, Diputatuen Kongresuan Tejero teniente koronelak estatu-kolpea egin zuen. 1982an, LOAPA et Dibortzioaren Legea onartu zn, UCDren sektore kristau-demokrataren et Elizaren haserrea sortu zuena.1982ko hauteskundeetan, PSOEk gehiengo absolutua lortu zun. Felipe González presidente et Alfonso Guerra presidenteorde zirelarik, Espainiako historiako lehenengo gobernu sozialista eratu zen moderatua, kontinuista eta demokrazia finkatzeko zuzenduta egongo zena. Haien helburu nagusiak; modernizazio ekonomikoa, Estatuko Ongizate garapena, Esatatuko modernizazioa eta demokratizazioa eta mendebaldeko nazioarteko erakundeetan sartzea ziren. Espainiako egoera ekonomiko larria, pezeta debaluatzera et industriaren birmoldaketan hainbat lantegi ixtera behartu zuen, ondorio larrienak Euskadi, Asturias eta Kantabriak jasoz. Honen aurrean, Gobernuak enplegurako planak et ogasunaren erreforma aurrera eraman zuen, et 1982an inflazioa jaitsi zn. 1984an, Hezkuntzarako Eskubideari buruzko Lege Organikoa onartu zen, ondorioz, 1990an derrigorrezko eskolaldia 16 urteko adinera luzatu zn et Espainia Europako Ekonomia Erkidegoan sartu zn. Azkenean Felipe Gonzálezek egindako erreferenduma irabazi zun