Locucións Latinas Imprescindibles: Guía Completa de Expresións Clásicas

Locucións Latinas Imprescindibles: Guía Completa

As locucións latinas son expresións que, a pesar do paso do tempo, seguen a ser amplamente utilizadas no galego e noutras linguas. A súa orixe remóntase á antiga Roma e moitas delas proveñen de textos clásicos, xurídicos ou filosóficos. Coñecelas non só enriquece o noso vocabulario, senón que tamén nos permite comprender mellor a historia e a cultura.

A continuación, presentamos unha recompilación das locucións latinas máis comúns, coa súa tradución e unha breve explicación do seu significado e uso.

Alea iacta est: A sorte está botada

• Esta frase atribúese a Xulio César ao atravesar o Rubicón, indicando unha decisión irreversible.

A priori: Con anterioridade

• Refírese a un coñecemento ou xuízo que se establece antes de calquera experiencia ou observación.

A posteriori: Con posterioridade

• Refírese a un coñecemento ou xuízo que se establece despois da experiencia ou observación.

Ab aeterno: Dende o eterno

• Utilízase para dicir que algo se perde no pasado do tempo, dende sempre.

Ad calendas graecas: Nas calendas gregas

• Dise cando se ten o convencemento de que unha circunstancia ou un suceso non se producirá nunca, xa que as calendas eran unha parte do calendario romano que non existía no grego.

Ad hoc: Para iso

• Utilízase para dicir que algo está feito a propósito para un fin específico.

Ad honorem: Pola honra

• Asignación dun cargo ou unha distinción por razóns honoríficas, sen que haxa pago ningún.

Ad infinitum: Ata o infinito

• Dise dunha acción que non ten final ou que se repite sen cesar.

Ad litteram: Á letra / Ao pé da letra

• Significa seguir ou interpretar algo de forma estrita, sen desviacións.

Ad memoriam rei perpetuam: Para o recordo das cousas perpetuas

• Utilízase para designar que algo vai ser eterno. Empregábase en documentos antigos sinalando que o que alí se asinaba era para sempre.

Accésit: Mención honorífica

• Distinción outorgada en concursos ou premios a quen, sen acadar o primeiro posto, merece unha mención especial.

Addenda: Engadidos

• Textos que se engaden ao final dun escrito, xeralmente para complementar ou corrixir.

Alias: Alcume / Sobrenome

• Sobrenome que se lle pon a alguén, ou nome falso utilizado para ocultar a identidade.

Alter ego: Outro eu

• Persoa coa que se teñen afinidades moi fortes, ata o punto de ser considerada unha segunda personalidade.

Animus iocandi: Ánimo de bromear

• Emprégase para indicar que unha cousa ten ánimo irónico ou de broma.

Bis: Dúas veces

• Utilízase para indicar que algo debe ser repetido. Tamén cando se repite a numeración dun epígrafe nunha lei, regulamento ou texto. Tamén se lle chama "bis" á actuación extraordinaria fóra de programa que os protagonistas ofrecen ao final do espectáculo a modo de propina.

Casus belli: Caso de guerra

• Motivo ou pretexto que se utiliza para comezar unha guerra.

Circa: Arredor de / Aproximadamente

• Utilízase para indicar unha data ou cantidade aproximada.

Codex: Códice

• Nome xenérico dos pergamiños ou libros medievais, especialmente os manuscritos antigos.

Conditio sine qua non: Condición sen a cal non

• Expresa unha condición determinada absolutamente necesaria para que algo se produza.

Consummatum est: Está acabado

• Frase atribuída a Xesús na cruz, que significa que algo chegou ao seu fin ou está completo.

Corpus: Corpo / Conxunto

• Conxunto de obras dun autor ou das súas ideas principais. Tamén se refire a un conxunto de datos ou textos.

Cum laude: Con honra

• Distinción académica que se outorga a traballos ou teses de doutoramento de excepcional calidade.

De facto: Polos feitos / Pola forza das circunstancias

• Indica que algo existe ou se realiza na práctica, aínda que non estea recoñecido legalmente.

De iure: De acordo coas leis

• Indica que algo está recoñecido ou establecido legalmente.

Detritus: Detrito

• Resto da descomposición dun composto orgánico ou de material en xeral.

Dies irae: Día da ira

• Aplícase aos momentos de maldición e castigo, especialmente no contexto relixioso do Xuízo Final.

Do ut des: Douche para que me deas

• Utilízase para marcar os intereses dun negocio ou unha relación baseada na reciprocidade.

Dura lex sed lex: A lei é dura, pero é a lei

• Expresión que subliña a necesidade de cumprir a lei, por moi rigorosa que sexa.

Ex abrupto: De súpeto / De improviso

• Refírese a algo que se di ou se fai de forma brusca e inesperada.

Ex aequo: En igualdade

• Utilízase cando dous ou máis participantes obteñen a mesma puntuación ou mérito nunha competición.

Ex libris: Entre os libros

• Marca ou selo que se pon nos libros para indicar a propiedade.

Ex nihilo: Da nada

• Significa que algo xorde ou se crea sen unha orixe previa.

Ex professo: A propósito / De forma deliberada

• Indica que algo se fai con intención e coñecemento de causa.

Excursus: Dixresión

• Dentro dun discurso ou texto, o que se aparta do tema principal para tratar un asunto relacionado.

Exempli gratia (e.g.): Dado como exemplo

• Utilízase para introducir un exemplo.

Extra: Ademais / Fóra de

• Indica algo adicional ou que está fóra do común.

Facsímile: Copia exacta ou perfecta dun orixinal

• Reprodución idéntica dun documento, manuscrito ou obra de arte.

Fac totum: Fai todo

• Persoa que desempeña todas as funcións ou que é capaz de facer moitas cousas.

Gratis: Debido á graza / De balde

• Indica que algo se obtén sen custo ou sen necesidade de pago.

Grosso modo: De xeito xeral / A grandes trazos

• Significa de forma aproximada, sen entrar en detalles.

Honoris causa: Por causa da súa honra

• Título honorífico outorgado por unha universidade a unha persoa destacada, sen que esta teña que cursar estudos.

Idem: O mesmo

• Utilízase para referirse a algo xa mencionado, evitando a repetición.

In albis: En branco

• Significa quedar sen saber que dicir ou facer, ou non entender nada.

In aeternum: Para a eternidade

• Indica que algo durará para sempre.

In saecula saeculorum: Polos séculos dos séculos

• Expresión que denota unha duración infinita, moi común en textos relixiosos.

In illo tempore: Naquel tempo

• Utilízase para referirse a un tempo pasado, a miúdo remoto ou lendario.

In memoriam: Na memoria

• Utilízase para recordar a alguén falecido.

In pectore: No peito / En segredo

• Refírese a unha decisión ou nomeamento que se garda en segredo, sen facerse público.

In situ: No sitio / No lugar

• Indica que algo se realiza ou se atopa no seu lugar orixinal.

Infra: Debaixo

• Utilízase para referirse a algo que se mencionará máis abaixo nun texto.

Memento mori: Recorda que vas morrer / Lembra a morte

• Expresión que serve como recordatorio da mortalidade humana.

Manu militari: Por man militar / Pola forza

• Indica que algo se fai co uso da forza ou da autoridade militar.

Modus vivendi: Modo de vida

• Maneira particular de vivir ou de gañar a vida. Tamén se refire a un acordo provisional entre partes.

Motu proprio: Por movemento propio / Por iniciativa propia

• Indica que algo se fai voluntariamente, sen que ninguén o solicite.

Mutatis mutandis: Cambiando o que haxa que cambiar

• Utilízase para indicar que se deben facer os cambios necesarios para que unha comparación ou afirmación sexa válida.

Nasciturus: O que vai nacer

• Termo xurídico que se refire ao ser humano dende a concepción ata o nacemento.

Nato: Nacido

• Utilízase para indicar a orixe ou condición de nacemento.

Neo nato: Recentemente nacido

• Termo que se refire a un bebé nos seus primeiros días ou semanas de vida.

Non plus ultra: Non máis alá

• Expresión que indica o límite insuperable ou o máximo grao de perfección.

Peccata minuta: Pecados pequenos / Faltas leves

• Refírese a erros ou faltas de pouca importancia.

Per se: Por si / Por si mesmo

• Indica que algo é considerado de forma illada, sen ter en conta outros factores.

Post mortem: Despois da morte

• Utilízase para referirse a algo que ocorre ou se realiza despois do falecemento dunha persoa.

Res non verba: Feitos, non palabras

• Expresión que subliña a importancia das accións sobre as promesas ou discursos.

Roma locuta, causa finita: Roma falou, a causa rematou

• Significa que, unha vez que a autoridade máxima (Roma, neste caso) se pronunciou, o asunto está resolto e non hai máis discusión.

Sic transit gloria mundi: Así pasa a gloria do mundo

• Expresión que recorda a transitoriedade da fama, o poder e as riquezas terreais.