Liberalismo e Sociedade: Unha Visión Sociolóxica

Aproximación Sociolóxica ao Liberalismo

Entender o liberalismo nun determinado contexto social e en relación con determinados grupos sociais. Liberalismo e sociedade.

Sempre que se implanta un sistema político liberal, a burguesía ascende. Por iso, as revolucións liberais tamén son chamadas revolucións burguesas. O liberalismo como expresión dos intereses da burguesía, que aproveita mellor a concepción individualista de dereitos e liberdades, tanto políticos como económicos. É a que ten maior capacidade para facelo, non só económica, senón tamén cultural. A un analfabeto, non lle serve de nada a liberdade de prensa; a un pobre, moitos dereitos non lle afectan. Pero proclamada a igualdade, os liberais cren que cada un ocupa na sociedade o lugar que lle corresponde.

En realidade, o esquema que se establece nunha sociedade liberal parte da igualdade civil, o que abre a porta ás sociedades de clases; esta é aquela na que, non habendo diferenzas de carácter xurídico, son operativas as diferenzas de carácter económico. A maneira de outorgar estatus ás persoas non reside na nobreza, en ser eclesiástico, plebeo ou patricio, senón na relación que cada individuo ten co diñeiro. Non implican ningunha diferenciación legal nin xurídica, pero na práctica determinan o estatus de cada persoa.

A clase vai ser o único criterio de diferenciación práctica entre persoas. A clase superior, aquela que goza de máis riqueza vai ser a que exerza a hexemonía burguesa, é dicir, ocupe un lugar referente. Unha hexemonía que no caso do liberalismo é exercida na economía (burguesía, propietaria do capital), na política (a igualdade non inclúe o ámbito político) e social (na medida en que os valores son, en ocasións impostos, pero case sempre aceptados, polo conxunto da sociedade). Tamén podemos incluír unha hexemonía de carácter cultural, na medida en que a propia burguesía controla a difusión e posesión desta.

Na sociedade burguesa, hai unha serie de elementos relacionados. As persoas, sendo libres e iguais, acaban ocupando o lugar que lles corresponde, para o que teñen méritos, talento, traballo e independencia. A única forma de medir estas calidades é a riqueza e a propiedade, algo que reúne a burguesía. O círculo complétase coa reserva da participación política a estes grupos que demostran esas calidades. Só os que teñen estas calidades teñen a capacidade de participar na política. É a aceptación social dos valores burgueses fronte ao Antigo Réxime.

Isto explica o apoio popular do que vai gozar o liberalismo, algo que non se daría se só defendese a burguesía simplemente como clase. Este individualismo burgués e estes valores que parten da igualdade xurídica permiten a mobilidade social. A burguesía non é unha clase pechada, está aberta para saír e entrar, polo que estes mecanismos de ascenso e decadencia social funcionan, algo que non se daba no Antigo Réxime. Pero non todo o mundo pode ascender.

Ten dous inimigos: o pasado e o futuro. É o que se enfronta ao Antigo Réxime, pero aparece un inimigo futuro, a democracia. O liberalismo non é unha opción “cínica” da burguesía.