Lehen Mundu Gerraren Osteko Ekonomia eta 1929ko Krisia

Lehen Mundu Gerraren Osteko Ekonomia

Gerran parte hartu zuten herrialdeen ekonomia desegituratu zen. Ekoizpen eta ekonomia jarduera gerrako eskakizunei erantzuteko bideratu zen. Herrialdeetako ekonomiek arazo larriak izan zituzten, bereziki Europan. Milioika bizitza galdu ziren, ekipamendu-ondasunak eta azpiegiturak suntsitu ziren, eta gatazkak finantza-kostu izugarriak eragin zituen. Gastu militarrei aurre egiteko ohiko zergak ez ziren nahikoak, horregatik diru-iturri berrien beharra sortu zen. Neurri horiek oso ondorio ekonomiko larriak izan zituzten: diru gehiegi sortu zen eta estatuak zorpetu egin ziren.

Bake Itunen Ondorio Ekonomikoak

Herrialde galtzaileei kalte-ordain handiak ezarri zitzaizkien, Ekialdeko eta Erdialdeko Europako inperio handiak zatitu ziren, diru-batasuna apurtu zen, aduana-zerga berriak sortu ziren, garraio-sistema desegituratu zen, Alemaniak industria- eta meatze-eremu garrantzitsuak galdu zituen, eta gerra-ordain gehienak ordaindu behar izan zituen. Ondorioak epe luzean ere nabaritu ziren: aliatuen arteko zorren auzian eta gerra-ordainen auzian.

AEB Munduko Lehen Potentzia Ekonomikoa

Europa Lehen Mundu Gerraren ostean suntsituta geratu zen, eta Ameriketako Estatu Batuek ekonomikoki zuzeneko lehiarik gabe geratu ziren. AEB munduko lehen potentzia bilakatu zen; AEBko manufaktura-ekoizpena munduko ekoizpen guztiaren %42,2ra iritsi zen.

Boom Ekonomikoa eta Inflazioa

Boom ekonomikoa indartsua izan zen, baina laburra. Europako biztanleek ekipamendu-ondasunak behar zituzten herrialdeak berreraikitzeko eta biztanleriaren beharrak asetzeko. Gastu hori egiteko, Europako herrialdeek mailegu merkeak lortzen zituzten. Inflazioa sortu zen mundu osoan, eta Ameriketako Estatu Batuek kanpo-kredituen politika geldotu zuten.

Inflazioa eta Politika Ekonomikoak

AEB eta Erresuma Batuak politika deflazionistari ekin zioten: gastu publikoa gutxitu, zergak igo eta zirkulazioan zegoen dirua eta kredituak murriztu ziren. Protektzionismoa areagotu zuten, kanpotarrei lehia egiteko. Frantziak, Belgikak eta Italiak inflazioa geldiarazteko gaitasunik ez zuten. Alemaniak, Austriak eta Poloniak hiperinflazioa bizi izan zuten.

Ruhr Arroaren Okupazioa eta Alemaniako Krisia

Aurrekontuaren defizita finantzatzeko, gerrako zorrak ordaintzeko, berreraikitze-gastuei aurre egiteko eta gerra-ordainen nahiz okupazioaren arazoak gainditzeko, Alemaniako gobernuak billete kopuru handia jaulki zuen. Prezioak igotzen hasi ziren eta ezin izan zuten joera hori geldiarazi: Alemaniako ekonomiak behera egin zuen. Horren ondorioz, Alemaniako ekonomiak ordaintzeari utzi zion. Orduan, Frantziak eta Belgikak Ruhr-eko industria-arroa okupatu zuten, 1923ko urtarrilean.

Dawes Plana: Helburuak

1922an Genevako nazioarteko konferentzia antolatu zen. Helburua dirua egonkortzea eta urre-patroira itzultzea zen.

Dawes Plana: Ezaugarriak

AEBk Alemaniari diru kopuru jakin bat eman zion krisi larritik atera ahal izateko, horrela haren zergak ordaintzeko.

Lan Metodo Berriak eta Ekoizpen Masiboa

Industrietan masa-ekoizpena nagusitu zen. Lana mekanizatu eta metodo berriak aplikatu ziren: Taylorismoa, non lanak banatu egiten diren eta langile bakoitzak operazio bera egiten duen behin eta berriz. Fordismoa: Metodo berri horren aplikazioari esker, ekoizpena handitu eta prezioak jaitsi ziren. Garaiko beste berrikuntza bat publizitatea izan zen.

Burtsaren Crack-aren Arrazoiak

1920ko hamarkadako desoreka ekonomikoa: industria-sektore tradizionalen gainbehera, nekazaritzan krisia. Soldaten erosahalmenaren eta errenten beherakada, ondasunak kredituen bidez erosi zirelako, kontsumoa etorkizuneko sarreren mende geratu zen. Eraikuntza-sektorean ere krisia sortu zen.

Zergatik Espekulatu Burtsan?

Akzioen balioak gora egin zuen, inbertitzaileak erakarriz, eta burtsan egoera ahula sortu zen, desoreka handia eraginez. Burbuila espekulatiboa sortu zen.

Depresio Handiaren Ezaugarriak

Aurrezkia desagertu zen, eta kreditua, kontsumoa eta inbertsioa izugarri murriztu ziren. Bankuek porrot egin zuten, jendeak aurrezkiak ateratzen zituelako eta maileguak ez zituztelako itzultzen. Eskaria eta inbertsioak behera egin zuten: industria-krisia. Milioika herritar etxerik gabe geratu ziren eta desnutrizio edo bizirik irauteko arazoak zituzten. Nekazaritza-krisia areagotu egin zen, miseria hirietan baino handiagoa zen.