O Legado Construtivo de Roma: Urbanismo, Enxeñaría e Arte na Antigüidade

I. Urbanismo e Infraestruturas

1. A cidade romana

Construíase seguindo o plano dun campamento militar, é dicir, arredor de **dúas** grandes vías perpendiculares, o cardo maximus (de N a S) e o decumanus maximus (de E a O). No punto de intersección das dúas estaba o foro, que concentraba os edificios máis importantes (aínda que os edificios lúdicos adoitaban **construírse** nas aforas). O resto das rúas ían paralelas ás devanditas vías, formando insulae ou cadrículas, destinadas a vivendas. A zona urbana estaba rodeada por unha **muralla**.

2. Pontes

Facíanse cando unha calzada debía atravesar un río ou desnivel, polo que forman parte delas. Construíanse polo xeral en pedra, empregando elementos como o **arco**. Moitos deles aínda se usan nos nosos días. Ex: Alcántara.

3. Acuedutos

Son creación dos romanos. Estaban formados por unha serie de **arcos** unidos lateralmente, sobre os que había unha **canle** pola que corría a auga procedente de mananciais ou ríos. **Ao** chegar ás cidades, a auga era almacenada, depurada en grandes **depósitos** e distribuída por medio de **tubarías** de chumbo ou cerámica. Podían ter unha, dúas ou tres filas de arcos. Ex: Segovia, Mérida, Tarragona, etc.

4. Arcos de triunfo

**Monumento conmemorativo** consistente nunha porta monumental cun ou máis ocos e dúas ou catro fachadas, adornado con **relevos**, **columnas** e **esculturas**. Ex: Tito, Septimio Severo, Bará, Medinaceli, etc.

II. Vías de Comunicación

Os romanos construíron unha rede de **calzadas** que conectaban Roma coas provincias máis afastadas do Imperio.

Para a **súa construción**, facíase un foso que posteriormente era cuberto con capas sucesivas de diferentes materiais (pedras, formigón). Tiñan unha anchura de catro a seis metros e estaban provistas de **beirarrúas**. Ex: Via Appia, Via Latina, Via Flaminia, Via Augusta (Cádiz-Pirineos), Via da Prata (Mérida-Astorga), Via do Norte (Zaragoza-Astorga), Via do Atlántico (Lugo-Lisboa), etc.

III. Edificios Públicos

1. A basílica

Servía como **centro de operacións comerciais** e **tribunal de xustiza**. Eran grandes edificios de **planta rectangular**, con **tres naves** separadas por **columnas** e **teito abovedado**. **Serviu** de modelo ás basílicas cristiás. Ex: Basílica Xulia, Basílica de Constantino.

2. As termas

**Baños públicos**, dotados de frigidarium (baño frío), tepidarium (tépedo), caldarium (quente), sudatorium (de vapor), apodyterium (vestiario), biblioteca, ximnasio, zonas de paseo, etc. Ex: Caracalla, Alange.

3. Os templos

En Roma, os templos seguen no fundamental o modelo grego e introducen novidades como o pódium ou **plataforma elevada** cunha escaleira de acceso sobre a que se constrúe o templo, **dobres filas de columnas** e elementos arquitectónicos curvos (**arco**, **bóveda**, grazas **ao** emprego masivo do **ladrillo**). Ex: restos en Mérida e Itálica.

IV. Arquitectura Lúdica

1. O teatro

Imitouse o modelo grego con **algunhas** modificacións: as **gradas** (cavea) realizábanse mediante bóvedas e galerías radiais, a orchestra pasa a ser semicircular e a scaena está pechada detrás por **un** muro ou frons scaenae. Ex: Mérida, Segóbriga.

2. O anfiteatro

**Construción** exclusiva de Roma destinada a **combates de gladiadores**, **cacerías** e **batallas navais**. Tiña forma circular ou ovalada e compoñíase de arena (centro, onde tiña lugar o espectáculo) e cavea (gradas baixo as que había corredores e **plantas** subterráneas para almacéns e gaiolas). Ex: Coliseo, Itálica.

3. O circo

Para **carreiras de carros**, tiña **planta** rectangular coas esquinas redondeadas. A pista estaba dividida lonxitudinalmente por **un** muro (spina) cunha columna (meta) en cada esquina e detrás as carceres ou liña de saída. Ex: Circo Máximo, Tarragona.

V. Arquitectura Utilitaria

1. A casa romana

En Roma había tres tipos de **vivenda**:

a- Domus

**Vivenda unifamiliar urbana** dunha soa **planta**. Constaba dunha peza central ou atrium, na que se xuntaba a familia e estaba o lume do fogar, **cun** depósito (impluvium) no que se recollía a auga da choiva a través dunha apertura no teito (compluvium). **Ao** atrio daban as habitacións: cubicula (dormitorios), triclinium (comedor), tablinum (despacho), culina (cociña), balneum (baño), etc. Adoitaban ter un xardín (hortus), que **co** tempo foi **substituído** por un patio cuberto e rodeado de columnas (peristylum).

**Por fóra** o aspecto era pobre e case sen fiestras. Polo que se refire **ao** interior, tiñan poucos **mobles** e decorábanse con **mosaicos**, **frescos**, **mármore**, **estucos**, etc. Ex: Pompeia, Herculano, Itálica, Mérida, etc.

b- Insulae

Semellantes **aos** nosos **apartamentos**. Eran de **mala calidade**, con **poucas habitacións** e **moitas fiestras e balcóns**. O acceso tiña lugar mediante unha **escaleira** exterior.

c- Villa

**Casa de campo moi luxosa**. Adoitaba **incorporar as** dependencias precisas para o **traballo agrícola**.

VI. As Artes Plásticas

1. Pintura

Os romanos empregaron os mesmos motivos e técnicas dos gregos. Conservamos numerosos restos de **pintura mural**. Ex: Pompeia, Herculano.

2. Mosaico

Era xa coñecido polos gregos, pero os verdadeiros divulgadores foron os **romanos**, que o usaban para **decorar o** chan dalgunhas estancias. Consistía en incrustar nun pavimento de cemento líquido **pequenas** teselas ou pezas de **mármore** ou **vidro** ou **pedriñas de cores**, formando **motivos xeométricos** ou **figurativos**. Ex: Piazza Armerina, Mérida.

3. Escultura

Os xéneros preferidos dos romanos foron o **retrato** e o **relevo**. Ex: Ara Pacis, retratos de Augusto, columna de Traxano, etc.

4. Cerámica

A cerámica romana ou terra sigillata, chamada así polo **selo** ou sigillum no fondo dos **recipientes**, era de **cor avermellada**, **paredes moi delgadas** e decorada con **relevos**. A máis coñecida era a de Sagunto.