Latindar Poesia Klasikoa: Horazio, Lukano eta Virgilio

Horazio

Mezenasen babespean bizi zen, olerkigintzan jarduten beste lanbide edo ardurarik gabe. Haren lan lirikoak:

• Epodoak (17 dira, satira eta olerkiaren arteko mugan daude, adibidez, "Beatus ille").
• Epistola poetikoa asmatu zuen, filosofia eta olerkigintza batuz; famatuena Epistola ad Pisones da.
• Odak edo Carmina gai askotarikoak dira: amodioa, lagunak, politika, eta abar. Hiru multzo nagusi bereizten dira:
  • Amodiozkoak.
  • Filosofikoak, bizitza lasaia mantentzeko aholkuak ematen dituztenak.
  • Erromatarrak, multzo honetan Carmen Saeculare sartu daitekeelarik.

Poesia Epikoa Erroman

Epikaren helburu nagusia errege eta buruzagien balentriak, eginkizunak eta zorigaitzak eragindako guduak abestea da, Horazio olerkariaren arabera. Erromatarrek K.a. III. mendearen amaieran idatzi zituzten euren lehen poema epikoak.

Lukano

Lukano kordobarra zen. Hasieran enperadorearen laguna zen, baina bere arrakasta poetikoa zela eta, Neron jeloskor jarri zen eta salatu egin zuen, hiltzera kondenatuz. Gazte hil bazen ere, epigramak, silvae, tragedia bat eta antzerki obra batzuk utzi zituen. Bere produkziotik Bellum Civile eta Pharsalia poema epikoak nabarmentzen dira.

Pharsalia-n Lukanok gerra zibilaren ekintzak kronologikoki narratzen ditu. Lukanok gai historiko bat, eta ez mitologikoa, aukeratzerakoan, Homero eta Virgiliorengandik urrundu eta Nevio eta Ennio autoreengana hurbiltzen da.

Lukanoren obraren ezaugarri nagusiak:

• Jainkoaren deuseztapena zoriaren gidari gisa: jainkoa baztertu eta horren ordez gizona jartzen du.
• Arrazionalismoa: epopeian jainkoaren eraginez sortutako fenomeno ugari modu arrazional eta zientifikoan azaltzen ditu.

Virgilio

Poeta honen latindar epikak bere gailurrik gorena lortu zuen. Mantua inguruan jaio zen. Erretorika ikasteari utzi ondoren, Siron filosofo epikureoarekin gai ezberdinak ikasi zituen. Hala ere, alderdi poetikoak irabazi zuen eta Bukolika deituriko obra idatzi zuen.

Erromara itzuli zenean, Mezenas eta Augustoren talde literarioan sartu zen. Orduan, Georgikak obra idatzi zuen, eta geroago Eneida, baina ez zuen bukatzeko astirik izan. Virgiliok ez zuen obra gustura amaitu eta liburua erretzeko agindua eman zuen, baina lagunek ez zioten kasurik egin.

Bukolika obra poesia lirikoaren barnean sailka dezakegu, eta Georgikak poesia didaktikoaren barnean. Literatura latindarrean Eneida da obra epiko nagusiena, 12 liburuz osatua eta Homeroren pausoak jarraitzen dituela ikus daiteke. Virgiliok Augustoren balentriak eta eginkizunak abesteko poema bat idaztea pentsatu zuen, baina azkenean Erromaren goraipena egin zuen, bere jatorri mitologikoekin lotuz.

Obra honek etapa berri bat sortu zuen epikaren barnean. Pertsonaiaren oreka eta harmonia Virgiliok erabiltzen duen hizkuntzan ere suma daiteke. Epikaren solemnitatea eta lirikaren arintasuna arazorik gabe elkartzen ditu. Bestalde, hitzak propietate osoz eta kokapen zehatzez erabiltzen ditu. Bere hizkuntza gozoa, distiratsua edota gogorra izan daiteke.