Konposatu Inorganikoen Nomenklatura eta Formulazioa

Substantzia Sinpleak

• O₃: Trioxigenoa

Metal Oxidoak

Nomenklatura: Metala (N) oxidoa

• FeO: Burdin(II) oxidoa
• Fe₂O₃: Burdin(III) oxidoa

Ez-metal Oxidoak

Nomenklatura: Aurrizki-Ez-metala aurrizki-oxidoa

• N₂O: Dinitrogeno oxidoa
• NO: Nitrogeno monoxidoa

Gatz Bitartarrak (Metal + Ez-metala)

Nomenklatura: Metala (N) Ez-metala-uro

• CaF₂: Kaltzio fluoruroa
• CuBr₂: Kobre(II) bromuroa
• FeCl₃: Burdin(III) kloruroa

Gatz Bitartarrak (Ez-metala + Ez-metala)

Nomenklatura: Aurrizki-Ez-metala aurrizki-Ez-metala-uro

• PCl₃: Fosforo trikloruroa
• BrF₅: Bromo pentafluoruroa
• As₂Se₃: Diartseniko triseleniuroa

Hidruroak

Metal Hidruroak

• LiH: Litio hidruroa
• CaH₂: Kaltzio hidruroa
• AlH₃: Aluminio hidruroa

Hidrazidoak

Nomenklatura: Hidrogeno Ez-metal-uro / Azido Ez-metal-hidrikoa

• H₂S: Hidrogeno sulfuroa (edo sulfanoa)
• H₂S_(aq): Azido sulfhidrikoa
• H₂Se: Hidrogeno seleniuroa (edo selanoa)
• H₂Se_(aq): Azido selenhidrikoa

Hidrogeno eta Ez-metalen Konposatu Bereziak

Izen bereziak

• NH₃: Amoniakoa
• PH₃: Fosfina
• AsH₃: Artsina
• SbH₃: Estibina
• CH₄: Metanoa

Hidroxidoak

Nomenklatura: Metala(N) hidroxidoa

• LiOH: Litio hidroxidoa
• Ba(OH)₂: Bario hidroxidoa
• Fe(OH)₃: Burdin(III) hidroxidoa

Oxazidoak

Nomenklatura: Azido (ez-metala) per-iko/-iko/-oso/hipo-oso

• HNO₃: Azido nitrikoa
• HClO: Azido hipoklorosoa
• H₂SO₄: Azido sulfurikoa

Oxigatz Neutroak

Formulatik izenera:

• Na₂SO₄: Sodio sulfatoa

Urratsak:

1. Gatza bere ioietan disoziatu. Katioiaren (ioi positiboa) kargatik abiatuz, anioiaren (ioi negatiboa) karga ondorioztatu.
2. Oxigenoaren oxidazio-zenbakia -2 dela kontuan hartuta, atomo zentralaren oxidazio-zenbakia ondorioztatu.
3. Elementu zentralek erabil ditzaketen oxidazio-zenbakiak gogoratu, eta aurrizkiak eta atzizkiak esleitu.

Atzizkiak:

• per-ato / -ato / -ito / hipo-ito

Izenetik formulera:

• Kaltzio nitratoa: Ca(NO₃)₂

1. Katioia zein den adierazi. Zenbait oxidazio-zenbaki izanez gero, Stock-en nomenklaturaren bidez adierazi behar da. Anioian parte hartzen duen elementu zentralaren oxidazio-zenbakia aurrizkien eta atzizkien bidez ondorioztatu.
2. N⁺⁵-aren oxazidoa formulatu.
3. Azidotik abiatuz anioia deduzitu: hidrogenoak kendu eta azidoak dituen hidrogenoen adina karga negatibo jarri. Formulan zenbat katioik eta anioik parte hartzen duten adieraziko diguten koefiziente estekiometriko batzuk kokatuz, elektrikoki neutroa izan dadin formula idatzi.

• Kaltzio bromatoa: Ca(BrO₃)₂
• Magnesio fosfatoa: Mg₃(PO₄)₂
• Burdin(III) nitratoa: Fe(NO₃)₃

Oxigatz Azidoak

Formulatik izenera:

• NaHCO₃: Sodio hidrogenokarbonatoa

Urratsak:

1. Gatza ioietan banatu. Katioiaren (ioi positiboa) kargaren baliotik anioiaren (ioi negatiboa) karga ondorioztatu.
2. Oxigenoaren oxidazio-zenbakia -2 dela eta hidrogenoarena +1 dela kontuan hartuta, atomo zentralarena atera.
3. Elementu zentralak eduki ditzakeen oxidazio-zenbakien balioak gogoratu eta aurrizkiak eta atzizkiak esleitu.

Izenetik formulera:

1. Katioia zein den adierazi. Oxidazio-zenbaki bat baino gehiago edukiz gero, Stock nomenklaturarekin adierazi beharko da. Aurrizki eta atzizkien bidez atomo zentralaren oxidazio-zenbakia atera.
2. S⁺⁴-aren oxazidoa formulatu.
3. Azidotik anioia ondorioztatu. Azidoak galdu dituen adina hidrogeno karga negatibo hartuko du anioiak. Konposatua idatzi elektrikoki neutroa izan behar duela kontuan harturik, horretarako katioi eta anioi kopuruak adieraziko dituzten koefiziente estekiometrikoak jarriz.

• NaHCO₃: Sodio hidrogenokarbonatoa
• Fe(HSO₄)₃: Burdin(III) hidrogenosulfatoa
• K₂HPO₄: Potasio hidrogenofosfatoa