Kant eta ilustrazioa autonomia morala

¡Escribe tu texto aquí!

Kant-
En iritziz, gizakiak, bere kontzientzia morala eraikitzean, bere arrazoimenaz baliatu behar du. Ikasi dituzun filosofo guztiek ez dute tesi hori onartzen.

 Kontzientzia morala, moralaren aldetik zer dagoen ondo eta zer gaizki bereizteko baliatzen ditugun printzipio ezjabetzeko  gaitasuna dela esan dezakegu.Erabakiak hartzerakoan aukeratzen laguntzen digu,hau da, funtzio autokritikoa egiten du (epailearena). Beraz, printzipioak ezagutu,aplikatu eta autokritika egiten du.

Alde batetik, zenbait kontrako argudioak aurkitzen ditugu; Platonen ustez;
Benetako ezagutza, ideien munduari dagokiona eta arrazoimenaren bidez lortzen dena da, hau da, berdin gertatzen da beraren ustez kontzientzia morala eskuratzeko ( . San Agustinen ustez, denaren jatorria jainkoa eskaintzen digu, moral materiala, aldiz, kanpotik dator.

Etika materialetan suposatzen da moralaren oinarrian balio edo helburua edo ondare batean  dagoela. Egin behar dena da jakitea zein den . Handik aurrera ikuspuntu moral horren edukia aterako dugu.
Moral mota hauek Etikatik kanpo dauden beste diziplina batzuetan laguntza bilatzen dute ( Ontologian, Teologian, Soziologian ). Horregatik Kantek jo zuen horien kontra: ez dute  bilatzen moralaren 0inarrian gizakairen borondadean bertan, baizik eta kanpoan dagoen zerbait ( Platonekin edo San Agustinekin gertatzen den bezala)

Beste alde batetik, zenbait aldeko argudioak aurkitu ditugu; Kanten ustez, gure arrazoitik, hau da, barnetik eskuratzen dugu kontzientzia morala. Bakoitza bere barnean daukan gaitasuna izaten da. Ilustratuek uste zuten, banako edo taldeko zoriontasuna lortzeko bidea arrazoimen kritikoaren erabilpenetik pasatzen zela eta hori pertsonen barnean aurkitzen dugu.

Gure ustez, Kantek arrazoia zuen, izan ere inork ezin digu inposatu ezer moral aldetik, norberaren barnetik arrazoiaren bitartez lortutako morala da. Horregatik, ezin dugu kanpoan bilatu ezta aurreiritzi edo sinismenen eraginpean egon.

2.TALDEA

“Gerta daiteke publiko batek bere burua ilustratzea” eta hori “ ea noraezekoa da askatasuna uzten baldin bazaio”

           Kantek idatzitako “Zer da ilustrazioa?
” liburuan, Ilustraziorako ordua heldu zela zioen. Ilustrazioan,  adingabetasunean eta arrazoiaren kanpoko tutoretzapean zapalduak dauden gizakiak ausartu egin behar dira beraren kabuz pentsatzen (“Sapere aude”), arrazoia kanpoko tutoreetatik askatzen eta bere gaitasuna askatasun osoarekin erabiltzen.

Kantek ilustrazioaren ezaugarri guztiak defendatzen zituen.

Condorcet markesak (1743-1794) emakume eta gizonak era berean hezitzea, eta emakumeentzako hiritartasunaren eskubidea eskatu zituen baina bere proposamenak ez ziren onartuak izan. Oso paper aktiboa jokatu zuen emakumezkoen eskubideen alde.

1790ean, artikulu bat argitaratu zuen, Journal de la Societé aldizkarian, emakumeen parte hartzeko eta bozkatzeko eskubideen alde: De l’admission des femmes au droit de cité. 1794an, kartzelan zegoela, Giza izpirituak egindako aurreramenduen zerrenda baterako zirriborroa idatzitako testuan honako argudio hau planteatu zuen : gizonen eskubideen jatorria izaki sentikorrak eta ideiak eskuratzeko gauza izatean datza. Emakumeek koalitate berberak dituzte, ondorioz, eskubide berberak izan behar dituzte.

Girondinoen taldekoa, Condorcetek Luis XVI.Aren heriotzaren kontra bozkatu zuen, heriotza-zigorra ez zuelako onartzen. Baina girondinoek Batzar Nazionalaren kontrola galdu eta jakobinoek hartu zutenean,  haiek traidore izatea leporatu zioten. Ihes ibili zen, baina azkenean harrapatu eta kartzelaratu egin zuten. Kartzelan hil zen, modu susmagarrian.

Frantziako autore ilustratu ospetsuenetarikoa izan zen. Garai hartako Frantzian, ideiak errealitatea eraldatzeko tresna bilakatu ziren. Izan ere, Frantziako iraultzan Ilustrazioaren ideia asko gauzatu ziren. Argi eta garbi geldituko da, oso goiz, Frantziako Iraultzaren leloan batzen ziren hiru idealak (askatasuna, berdintasuna eta anaitasuna) oso desberdinak direla eta ez dagoela hiruren artean aldez aurretiko armoniarik: zaila dela, beraz, hirurak aldi berean defendatzea. Aitzitik, tentsioak sortzen dira haien artean, eta askotan erabaki behar izaten dugu zeini eman lehentasuna besteen kaltean. Bereziki, berdintasuna eta askatasuna bateraezin gertatuko dira askotan. Ilustrazioaren erro beretatik sortuko dira, hurrengo mendean, mugimendu politiko oso desberdinak, askotan elkarren kontra arituko direnak. Horrela, batetik, liberalismoak askatasunaren balioari emango dio nagusitasuna, anaitasuna eta berdintasuna baztertuz; eta, bestetik, marxismoak, berdintasunari aitortuko dio erabateko garrantzia, esanezberdintasuna egon ezean ezin dela askatasunaz hitz egin.

Walter Benjamin ez zetorren bat Kantek azaldu zituen oinarrizko idekin eta horrexegatik bera kritikatzen zuen

Alde batetik, gu Kanten ilustrazioaren aldekoak gara, gure ustez pertsona bakoitzak bere arrazoimena erabili behar duelako bizitzan aurrera egiteko, eta berak egingo dituen ekintzak zeintzuk izango diren erabakitzeko, beste pertsona baten aginduak edo ohiturak jarraitu gabe. Baina beste alde batetik, askotan onuragarria da beste pertsona batek eguneroko bizitzan aurrera egiten laguntzea, zer egin dezakezun gomendatuz edo esanez, hala ere, azken erabakia zurea da, eta askatasun osoa izan behar duzu besteak esandakoa betetzeko edo bertan behera uzteko. Laburbilduz, gure ustez, bakoitzak bere bizitzako erabakiak hartuko ditu, baina bertan lagungarria izango da besteen aholkuak entzutea.

3.TALDEA

“Acaso mediante una revolución sobrevenga un derrocamiento del despotismo personal y de la opresión acaparadora y dominante, pero nunca la verdadera reforma del modo de pensar; sino que nuevos prejuicios, tanto incluso como los viejos, servirán de riendas de la gran muchedumbre carente de pensamiento”.

“ Iraultza baten bidez despotismo pertsonalaren eraispena edota zapalkuntza diruzale eta boterezalearena lortuko da agian, baina sekula ez pentsakeraren benetako berrikuntza; aurreiritzi berriak izango direlako zaharrak bezalaxe, uhalen giza pentsamendu gabeko multzo handiaren gidatzeko balioko dutenak “

Kantek pentsatzen zuen iraultza gehienek ez zutela benetan gizakiaren egoera aldatzen,

Bertan ageri da gizabanakoa alferra delakoan kontua,izan ere iraultza edo aldaketa baten bidez besteen ideiak hartuko genituzke,hau da besteen influentzia izango genuke eta beraz gizabanakoa ez luke bere kabuz pentsatuko.Horra hor iraultzak eragin dezakeen arazoetako bat.Horregatik ilustrazioaren bidea apurtuko luke eta horrela ez litzateke jakintza zabalduko HAU EZ DA ULERTZEN .Azken finean kantentzat oso garrantzitsua da ilustrazioa,ilustrazioa gizartearen onarritzat hartzen baitu,ela ilustrazioaren helburua hori da,jakintza zabaltzea.Beraz,jakintza zabaltzen ez denez ilustrazioa ez da posible izango.

KANTEN ARGUDIOA DA IRAULTZA BATEKIN AGIAN AMAITUKO DUGULA ERREGIMEN TIRANO BATEKIN, BAINA EZ DUGULA LORTUKO JENDEAK BENETAN BERE KABUZ PENTATSEA, ETA, BERAZ, EZARRIKO DUGULA BESTE ANTOLAMENDU AUTORITARIAREN OINARRRIAK.

kONTRAKO ARGUDIOETAN ESAN DEZAKEGU ,iraultza batek alde  onak ere izan ditzakelako,adibidez ideia ezberdinak egotea eta kultura ezberdineko jendea bateratzea kontra egiteko,baita kultura ideia ezberdinak sortu eta jendeak ideiak aldatzea.Beraz ideien aberastasuna emango zen eta jakintza gehiago zabalduko zen gizartean eta hori da azken finean ilustrazioaren helburua.

AIPATU DAITEKE MARXEN IKUSPUNTUA: IRAULTZAREKIN BALDINTZA EKONOMIKOAK ETA IDEOLOGIAK ERALDATU DIRENEZ, BENETAKO ALDAKUNTZA EGONGO DA GIZARTEAN.