JARDUERAREN BARNE LOGIKA
BARNE LOGIKA: Egoera motor baten ezaugarri eta ekintza motorra egiteko dakartzan ondorioen sistema da barne logika. Barne logikaren ezaugarriak definituta daude ekintza motorraren arabera eta harreman zuzena du jolas-
joko kirolak inposatzen dituen betebeharren sistemarekin. Jolas-joko bakoitzean dauden jarrera motorren jatorrian dago.
HARREMANA: PSIKOMOTORRA EDO SOZIOMOTORRA
PSIKOMOTORRA:
parte hartzaileen arteko elkarrekintza, interakzioa motorrik ez dagoenean, bakarra, Adibidez, malabareak edo 100metroko lasterketa, tenisean bat baten kontra bada, edo esku pilota bata baten kontra bada, kasu honetan oposiziozkoa izango da eta harreman antagonikoa edukiko dute. ( oposizioa: etsai baten aurka)
SOZIOMOTORRA: besteez baliatzen garenean, kooperazioa behar da. Adibidez, traineruetan, beroketan korrika egitea, bata bestearen atzetik joan behar delako. Nola dakigu soziomotorra den? Parte hartzaileen arteko parte hartzaile zuzena ematen denean, katea jolasean. Tenisean bi- biren kontra bada orduan kooperatibismoa eduki behar dute haien artean. Luzaketak egitea zirkulu batean eta aerobica ere badira, imitatu behar direlako. ESPAZIOA: ZIURGABETASUNA EDO ZIURGABETASUN EZAZIURGABETASUNA: (incertidumbre,) ez dakit zer gertatuko den, surf egiten. Naturaren menpe daudenak.ZIURGABETASUN EZA: (sin incertidumbre) Ez dago aldaketarik, establea da, beti berdina denean. Frontoi batean atletismo pista.DENBORA: MEMORIADUNA EDO MEMORIA GABEA
MEMORIADUNA: emaitzek memoriatan gordetzen dira. Kiroletan emaitzak garrantzitsuak dira, memoriadunak dira (futbola). Emaitzei, eta gertaerei garrantzia
ematen zaie. MEMORIA GABEA: denbora pasa denean, taldeka (harrapaketa) edo bakarrik(mendira joatea) izan daiteke.
OBJETUA: BAI EDO EZ OBJEKTUAREKIN: Bai, jarduera burutu ahal izateko materialen baten beharra dagoenean, adibide: saskibaloira jolasteko baloia behar da.
OBJEKTU GABE: Jarduera burutzeko materialik behar ez danean; adibidez:
harrapaketan ez da materialik behar. GIZA EREMU MOTORRA: JOLASA, JOKOA EDO JOKO-JOLASA (jarduera motorra zehazten gaude, giza taldeetan ematen direlako balore desberdinetan. Giza balio batzuetan ematen dira.) JOLASA: soziomotorra izatea, objektu barik, memoria gabea eta ziurgabetasuna JOLASA-JOKOA: bi ezaugarri jolasarenak badira eta beste bi jokoarenak badira JOKOA: psikomotorra , memoriaduna eta ziurgabetasun eza.
HISTORIAURREA: SUPOZIZIOAK:
Gizakia gorputz sendo eta fisikoki eraginkor baten balioa bizirik irauteko, seme-alabek gurasoengandik, imitazioz, ehizarako, borrokarako, ibaiak zeharkatzeko, dantza erritualetarako, etab.Erako behar zituzten gaitasunak jasotzen zituzten, beraz gorputz hezkuntza zen hezkuntza orokorra eta gorputz hezkuntzaren eboluzioak ezagutzaren eta kulturaren eboluzioek daramaten martxa paraleloa du.
EKIALDE HURBILA ETA URRUNA
EGIPTON: nobleei borroka, igeriketa eta zaldiketako arteak irakasten zizkieten maisuek.
TXINAN (K.A. 2000 urte baino lehenagotik): baziren futbol antzeko forma batzuk (tsu kü deitua)
edo boxeo edo eskrima militar helburuarekin praktikatzen ziren.
PERTSIAN: entrenamendu fisiko militar gogorra egiten zuten (hiritarra estatuaren jabetzakoa
zen zazpi urtetik erretiratu arte: zaldian, arkuan eta egia esaten).
GREZIAN (bi gizarte eta kultura):
ESPARTA: Heziketa Fisikoaren xedeek hezkuntza orokorrarekin bat egiten zuten. Gizonek zein emakumeek gimnasia praktikatzen zuten Emakumeek 20 urte egin arte, baina ezkondu ostean ez. Guda xedea. Gobernuak hezitzen zituen umeak (300 filmea). Lasterketa, jauzia, borroka, igeriketa, ehiza, pankrazioa, pilota jokoa eta ibili. GREZIA: Hiritar osoa bilatzen da: Egoera fisikoa, intelektuala eta espirituala ona izatea. Ariketa fisikoaren bitartez pertsonaren gaitasunak garatzen dira. Paidotribo eta Palestraren Hezkuntza Fisikoa. Nia goraipatzen da, txapelketetan taldeko ekintzak ez ezagunak dira. Pertsen kontra guda:Helburu lukratiboen garaia. Joku olinpikoen irekiera (1896)1896KO JOKU OLINPIKOAK: 14 herrialdek eta 241 kirolarik hartu zuten parte, 43 proba burutu ziren eta 1896ko apirilaren 6an ireki zen eta 1896ko apirilaren 15ean itxi zen. Greziako Jorge I-
ak ireki zituen joku olinpikoak eta Panathinaiko estadioan egin ziren. ERROMAN: Guda xedea: lasterketak, jauziak, igeriketa, xabalina jaurtiketa, esgrima, zaldiketa, arkua Pilota jokoak: Trigonalis, Pila cum palma eta Harpastum Zirku joko eta jaialdiak: zaldi lasterketak, gurdi lasterketak, joko gladiatorioak
(coliseoan)Pilota edo baloi handia (follis) pisu gutxikoa eta erabiltzeko erreza, haur, agure eta emakumeek erabiltzen zutena. Hartu eta jaurtitu: hartu eta gero jaurtitu edo zuzenean jo (pila cum palma), eskuarekin,
eskumuturrarekin edo eskularru baterekin jotzen zen pilota.TRINGON JOKOA: triangeluaren hertz bakoitzean jokalari bat dago (Trigonalia). Pilota gogorra eta errebote gabekoa zen.
HARPASTUM: pilota norberaren zelaira eramatean datza. Pilota eramaten zuenari baino ezin zitzaion ebatu. AZTEKAK Gerrarako xedearekin ondorengo jarduerak egiten zituzten espaniolek konkistatu aurretik:
distantzia luzeko lasterketeak, gimnasia akrobatikoak, borroka, .. Zerbatana-tiroa (hutsik dagoen makila), ehiza, igeriketa, pilota jokoak (el dorado: saskibaloia antzeko erlijioari lotuta joko pilota).BISIGODOEN ESPAINIAK.O. 445 urte aldera: zirko jokoak (erromatarren garaikoak bezalakoak baina bigunagoak) Kirol-ohiturak: jauzi egitea, eskrima, xabalina jaurtiketa, borroka, zaldi gainean lehiatzeaERDI AROA BI ETAPA EZBERDINTZEN DIRA:- I. 560-636 URTE TARTEAN NOBLEEN SEME-ALABARENTZAT PROPOSATUTAKO GORPUTZ HEZKUNTZAKO PROGRAMAN EDUKIAK: sendotasuna, osasuna, erresistentzia, edertasuna eta
kontseilua. Eta lau balore garrantzitsuekin: zuhurtasuna, justizia, sendotasuna eta neurritasuna. nobleen seme-alabak ONDRATU ETA BOTERETSUA IZATERA IRITSIKO DIRA ETA ORDUAN PLATONek esandako hura egia bihurtuko da: “joango da ondo gauza publikoa, filosofoak nagusitzen direnean eta nagusiek filosofatzen dutenean.- II. VIII-XV. MENDE TARTEAN: gorputz hezkuntza bitan zatitzen da: ehiza, borroka eta guda
(justak) eta joko eta kirol atletikoak (herri xeheak eta nobleak)
EZ ZEGOEN ARIKETA ANALITIKORIK (GIMNASTIKARIK EZ), bai ordea: Zaldi gaineko kirolak:
Zaldunen arteko torneoak; Oinezko kirola: esgrima, borroka, lasterketa oinez, harri eta azkoin
jaurtiketa, pilota-jokoa eta Kirol sedentarioak, xakea, dadoak, eta taulak
XIX.MENDEAOinarri anatomiko eta fisiologikoak zituzten lehenengo metodoak agertzen dira, ariketak
sistematizatzen dira, eskola gimnastikoak sortzen dira eta hemen heziketa fisikoa praktika eta
zientzia bezala eraikitzen da.AUTORE ADIERAZGARRIENAK:
o GUTS MUTHS ETA JAHN (Alemaniar eskola): Guts Muths (1759-1859): bere gimnasiaren bitartez ariketa sintetikoak praktikatzen ziren, beti helburu hezitzaile eta sendatzailearekin.
Friederich Ludwing Jahn: ideologia naziarekin, sofritzeko gaitasuna eta gudari espiritua garatu nahi izan zituen bere metodoarekin. Diseinatu eta eraiki zituen: barra paraleloak, eta horizontalak eta jauzia egiteko astoa.
o PER HENRIK LING (Suediar eskola ): Medikua, militarra eta eskrimako irakaslea,
heziketa fisikoaren ulermen anatomikoa eta biologikoan oinarritutako metodoa garatu
zuen, gorputzaren akatzak eta minak zuzendu eta ezabatzeko helburuarekin.
Horretarako mugimendu analitikoak nagusitzen ziren o AMOROS ETA G. HEBERT (Frantziar eskola): Frantziar eskola ariketa fisikoen ulermen naturala (aire librean) eta erabilgarriagatik (emakume eta gizonen garapen integrala) ezagutzen zen. Gorputz osoak lasterketa, jaurtiketa edo jauziak bezalako jarduera
motrizetan hartzen du parte o THOMAS ARNOLD (eskola Ingelesa): Gizonezkoen ikatetxeetan (“public schools), hau da, goi mailakoentzako ikastetxeetan. Kirol honen ezaugarri nagusia “fair-play “- a eta amateurismoa da.
XX.MENDEA GIMNASIA MUGIMENDUAK AGERTZEN DIRA:
o ERDIALDEKO MUGIMENDUA (Alemania, Austria eta Suitza)
o IPARRALDEKO MUGIMENDUA (Suedia)
o MENDEBALDEKO MUGIMENDUA (Frantzia)