Joaquin Costaren Oligarkia eta Kazikismo Lanaren Pasartea

Aurrean daukagun testua, Joaquin Costaren oligarkia eta kazikismo lanaren pasartea, jatorriari dagokionez, lehen mailako dokumentua da. Formaren aldetik, zirkunstantziala da eta eduki politikoa dauka. Bestalde, Maria Kristinaren erregeordetzan kokatzen da, zehazki, 1901.urtean. Idatzi honen egilea, Joaquin Costa da eta Espainiako herritarrei eta gobernatzaileei zuzenduta dago. Honen asmoa, antolamendu politikoa salatzea da.

Idatziaren Azterketari Hasiera Emateko

Idatziaren azterketari hasiera emateko, lehenik eta behin komeni da hitz hauek ondo argitzea, testua hobeto ulertu ahal izateko:

• Gobernadore Zibila: probintzia bakoitzeko gobernu zentraletik gobernatutako ordezkari politikoak dira.

• Primateak: erregeak aukeratutako pertsona boteretsu batzuk dira.

• Kazikismoa: kazikeek bultzatutako estrategia da gobernuan mantendu ahal izateko.

Idatzian azaltzen diren ideia nagusiak honela labur daitezke:

Ikus dezakegu, gobernu mota hori osatzen duten kideak besteekiko okupatzen duen posizioa argitu nahi dutela. Hiru faktorez daude osatuta: Lehenengoa, oligarkak, gizon boteretsuak, gobernuaren buruzagitzakoak eta Madrilen bizi direnak osatzen dute. Bigarrena, lehen edo bigarren mailako kazikeak lurralde osoan banatutakoak osatzen dute. Hirugarrena, aldiz, gobernadore zibilak, gobernuaren kide bezalako pertsonak. Horrez gain, gobernadore zibil bat probintzia bateko dagoela aipatzen du eta herritarrak jada zapalduak izan direla dio, botere gabe daudela.

Bestalde, oligarka eta jauntxoek talde kanpotarrak direla dio baina ez nazioaren ordezkariak. Horiek indarrez kontrolatzen dute ministerioak, kapitaintzak, telegrafoak, trenbideak, bateriak eta gotorlekuak. Azkenik, hauteskundeetan bozketak manipulatu egiten zirela dio, baina, herriak hori egiten ez zuela, aurretik aipaturiko atzerriko talde gobernatzaileak baizik. Horretarako, beraiek zeukaten botereaz baliatzen ziren.