Ingurumena: Ingurumena bizitza gertatzen den espazio da

Ingurumena

1. Informazio Generala

• • • Ingurumen hitzean, izaki bizidunak eta hauek inguratzen dituen eremu fisikoa daude murgilduta

    • Daukagun ingurumenean, zenbait faktore daukate eragina

      • Izaki bizidunak, faktore biotikoak dira

      • Eremu fisikoak, faktore abiotikoak dira

    • Beraz, espazio batetako izaki bizidunek (facktore biotikoak) eta eremu fisikoak (faktore abiotikoa) ingurumena alde dezakete.

  • Faktore Abiotikoak

    • Eremu fisiko batetako baldintza kimiko eta fisikoak dira

    • Denbora pasa ahala aldatu daiteke

    • Eremu horretan bizi diren izaki bizidunei eragiten diote

      • Baldintza fisikoak → Tenperatura, altitudea, presipitasioak, haizea, latitudea, eguzki radiazioa

      • Baldintza kimikoak → Uraren kantitatea, gzitasuna, gatz mineralen kontzentrazioa, substantzia toxikoen kantitatea, oxigenoaren kantitatea

  • Faktore Biotikoak

    • Eremu fisiko batean bizi diren izaki bizidunen multzoa

    • Izaki bizidun guztiak beraien artean harremanetan daude eta harreman horiek arabakitzen dute, eremu fisiko batean biziko diren izaki bizidunak zeintzek izango diren (bizirauten dutenak bakarri)

    • Izaki bizidun arteko harremanak bi motakoak izan daiteke

      • Espezie berdinaren arteko harremanak

      • Espezie desberdinen arteko harremanak

• Harremanak

1. Mutualismoa

• Espezie desberdineko bi bankoren arteko da eta harremanatik biek onura bat lortzen dute

• Adibidez → Pailazo arraina eta itsa anemona

Komentzalismoa

• Harreman honetan banako batek onura bat dauka eta besteak ez du eraginik pairatzen.

• Konkretuki banoko bat besteak sortutako substantziez elikatzen da

• Adibidez→ Marrazoa eta erromeroa

Inkilismoa

• Harraman honetan banako batek babesa lortzen du beste banako baten gorputzean. Babesa ematen duen ez du eraginik pairatzen.

• Adibidez → Ontza eta zuhaitsa

Parasitismoa

• Harreman honetan banako bat beste baten bizkar bizi da. Banako batek onura bat dauka eta beste kaltetua ateratzen du heriotzara heldu gabe.

• Adibidea → Pulgak eta txakurrak

Harraparitza

• Harreman honetan banako batek (harraparia) beste bat harrapatu eta hiltzen du (harrapakina) jateko.

• Adibidez → Leoia eta besteanimaliak, marrazoa eta arrainak.