Industria Iraultza: Aldaketa Ekonomiko eta Sozialak

Industria Iraultza: Sarrera

Industria Iraultza aldaketa ekonomiko eta teknologiko askoren emaitza izan zen. Aldaketa horiek elkarri lotuta zeuden eta erabateko eraldaketa ekarri zuten, bai ekonomian, bai gizartean. Britainia Handian gertatu ziren XVIII. mendearen erdialdean, nekazaritzako ekoizpena handitzeak populazioaren hazkunde etengabea ekarri baitzuen.

Iraultza Demografikoa

XVIII. mendearen erdialdetik aurrera, Europako populazioa etengabe handitu zen; prozesu hori Iraultza Demografikoa izenez ezagutzen da. Hazkunde demografiko ikusgarri horren arrazoiak elikagaien ekoizpenaren gorakada izan ziren eta, neurri txikiagoan, higienearen eta medikuntzaren aurrerapenak ere bai. Heriotza tasak behera egin zuen eta jaiotza tasa igo egin zen.

Nekazaritza Iraultza

Janarien eskariaren igoera eragin zuen, eta nekazaritzako produktuen prezioak igo egin ziren. Aldaketak honako hauek izan ziren:

• Lurraren egitura eta jabetza aldatzea.
• Laborantzarako metodo eta teknika berriak (adibidez, Norfolk sistema).
• Mekanizazioa.
• Labore berriak.

Kapitalismo Industriala

Industria Iraultzak kapitalismoa bultzatu zuen eredu ekonomiko gisa, ekimen pribatua ardatz zuen liberalismo ekonomikoan oinarritutako sistema ekonomiko berri bat. XVIII. mendearen amaieran, pentsalari britainiar batzuek liberalismo ekonomikoa definitu zuten; Adam Smith gailendu zen, liberalismoaren printzipioak ezarri zituena:

• Ahal den etekin handiena bilatzea.
• Eskaintza eskariari egokitzea.
• Estatuak ez du esku hartu behar ekonomiaren funtzionamenduan, eta interes partikularrak libreki garatzen utzi behar ditu.

Krisi ekonomikoak izaten dira kapitalismoan, ziklikoki errepikatzen direnak.

Sozietate Anonimoak (S.A.)

Bankuak erakunde garrantzitsuak izan ziren kapitalismoaren garapenean, aurreztaile eta enpresarien arteko bitartekari bihurtu zirelako. Baina enpresek diru-ekarpen handiak behar zituzten, bakar batek eman ezin zituenak. Horregatik, garrantzitsu bilakatu ziren sozietate anonimoak.

Taylorismoa

XIX. mendearen amaieran, ekoizpena serie-fabrikazioa errazteko antolatu zen. Sistema hori egokiena zen produktibitatea handitzeko, behar zen denbora murrizteko eta fabrikazio-kostuak jaisteko.

Marxismoa eta Anarkismoa

Marxismoa

XIX. mendearen erdialdean, Karl Marxek eta Friedrich Engelsek elkarlanean langile-klasearen esplotazioa salatu eta kapitalismoa suntsitzea helburu zuen langile-iraultza defendatu zuten.

Anarkismoa

Anarkismoaren baitan bildu zen pentsalari taldeak hiru oinarrizko printzipio zituen komunean:

• Norbanakoaren askatasuna eta elkartasun soziala gorestea.
• Jabetza pribatua kritikatzea eta jabetza kolektiboaren formak defendatzea.
• Azkenik, agintea ukatzea, batez ere estatuarena.

Langile eta nekazarien ekintza iraultzailea defendatu zuten, greba orokorraren bitartez.