O Imperialismo no Século XIX: Causas e Potencias

O imperialismo é unha doutrina, conduta, tendencia ou sistema daqueles réximes que desexan expandir o seu dominio cara a outro ou outros territorios a través da forza (tanto militar como política ou económica). Un estado imperialista, polo tanto, desexa impoñerse sobre outros países e exercer o seu control. Trátase de nacións que teñen unha gran forza e que non dubidan en utilizala, xa sexa de forma directa ou indirecta, sobre os máis débiles.
O termo imperialismo xurdiu a partir do século XIX para nomear o proceso de crecemento económico levado adiante polas potencias europeas. Estes países comezaron a conquistar terras e a crear colonias en diversos continentes coa intención de acceder ás materias primas e de atopar novos mercados para os seus produtos. A finais do século XIX, o concepto comezou a usarse para facer referencia ao dominio económico que exercen os poderosos sobre os países máis pobres. Este imperialismo, polo xeral, non require o uso da forza bélica, senón que se exerce a través de presións políticas e económicas.

A finais do século XIX, Gran Bretaña posuía o maior imperio colonial e controlaba as rutas comerciais marítimas con bases no Atlántico, no Índico, no Pacífico e no Mediterráneo.

• En África: os británicos formaron un imperio de norte a sur que se espallaba desde O Cairo ata a Cidade do Cabo.
• Principal colonia británica: India. Cunha numerosa poboación, converteuse nun gran mercado para os produtos británicos e nun importante provedor de materias primas.

O segundo gran imperio colonial era o de Francia. Os franceses instaláronse principalmente en África do Norte e no Sueste Asiático.

• En África: o proxecto francés de ocupar África de leste a oeste, desde o Mar Vermello ao océano Atlántico, bateu cos intereses británicos en Sudán.
• No Sueste Asiático: a presenza francesa a mediados do século XIX ampliouse co establecemento dunha serie de protectorados que formaron a Indochina Francesa.

Logo da Guerra de Secesión (1861-1865), impúxose o modelo industrial do norte. Os seus enormes recursos enerxéticos e de materias primas, unidos aos avances xa desenvolvidos en Europa, convertérona en poucas décadas nunha gran potencia. A súa expansión orientouse cara ao Pacífico e o Caribe. Pasou de ser unha colonia británica a conseguir a independencia e converterse nun país colonizador en tan só un século.

Xapón chega ao século XIX cun sistema feudal (medieval) e estaba moi pouco desenvolvido. Isto foi así ata o proxecto de modernización da Era Meiji, encabezado polo emperador Mutsuhito (a partir de 1868). Realizouse unha rápida industrialización. Interveu para deter o avance ruso nunha provincia chinesa (Manchuria) e ocupou as illas Kuriles, Corea e Formosa (actual Taiwán).

No período comprendido entre 1850 e 1900, a poboación europea pasou de 300 a 450 millóns de habitantes. As penosas condicións de vida da clase traballadora en Europa impulsaron a emigración cara ás colonias como unha válvula de escape social.