A Idade Moderna: Humanismo, Reis Católicos e América

Humanismo e Renacemento

Características do Humanismo

Movemento intelectual que se caracteriza por:

• Estudo dos idiomas particulares e da antigüidade clásica.
• Fomento do sentido crítico e da argumentación razoada.

Figuras destacadas

• Filósofos: Lorenzo Valla, Xosé Luís Vives.
• Escritores: Tomás Moro, Erasmo de Rotterdam.

O Renacemento

Neste período destacan os mecenas, que axudaban economicamente os artistas, e grandes descubrimentos científicos:

• Mercator: creou o seu famoso mapa en 1569.
• Vesalio e Miguel Servet: avances en anatomía e circulación sanguínea.
• Paracelso: desenvolvemento de novos fármacos.
• Copérnico: formulación da teoría heliocéntrica.
• Maquiavelo: sentou as bases dunha nova forma de entender a política grazas ás súas obras.

Os Reis Católicos e o Estado Moderno

A unión dinástica

Os Reis Católicos, Isabel I de Castela e Fernando II de Aragón, formaron unha unión dinástica en 1496. Esta unión integrou varios reinos:

• O Reino de Granada anexionouse en 1492 tras a Reconquista.
• O Reino de Navarra, a pesar dos seus vínculos con Francia, uniuse en 1512.
• Con Portugal establecéronse unións comúns a través de alianzas matrimoniais.

As reformas do Estado Moderno

O Estado Moderno comezou coas reformas dos Reis Católicos en varios ámbitos:

• Control social: sometemento da nobreza e das grandes fortunas.
• Administración: creación de Consellos para axudar no goberno.
• Exército: establecemento dun exército permanente para a conquista de territorios.

Unificación relixiosa

A defensa da relixión cristiá foi un piar fundamental do seu reinado:

• En 1478 creouse o tribunal da Inquisición.
• En 1492 decretouse a expulsión de todos os xudeus que non se convertesen ao cristianismo.

A era das descubertas

Expansión e alianzas

A política exterior dos Reis Católicos centrouse en expandir a súa influencia e illar a Francia:

• No Mediterráneo: enfrontáronse a Francia polo control do Rosellón e Sardeña (1493) e do Reino de Nápoles (1503).
• No Atlántico: culminaron a conquista das Canarias (1496) e impulsaron o descubrimento de América (1492).
• Alianzas matrimoniais: casaron os seus fillos coas casas reais de Portugal e coa dinastía dos Habsburgo.

A chegada a América

No século XV, a busca de novas rutas comerciais cara a Oriente impulsou as exploracións. Mentres os portugueses optaron por rodear África cara ao leste, rexeitando a proposta de Colón, os casteláns financiaron o seu proxecto de navegar cara ao oeste.

O 12 de outubro de 1492, a expedición chegou a América, pensando que alcanzara Asia. Foi Américo Vespucio quen determinou que se trataba dun novo continente.

As disputas territoriais con Portugal resolvéronse coa sinatura do Tratado de Tordesillas en 1494, que establecía unha liña divisoria a 370 leguas ao oeste de Cabo Verde: as terras ao leste para Portugal e as do oeste para os Reis Católicos.

A colonización

Fases da conquista

• 1492-1519: Ocupación de Cuba, exploración de California e do Río da Prata, e descubrimento do océano Pacífico.
• 1520-1540: Fin das grandes civilizacións inca e azteca.
• 1541-1560: Completouse a conquista coa exploración do Mississippi e o Amazonas.

Causas da rápida conquista

O proceso conquistador, permitido polos Reis Católicos, foi rápido debido a:

• A superioridade militar e técnica dos conquistadores.
• Os problemas internos e as enfermidades que os europeos levaron.
• A estrutura centralizada dos imperios inca e azteca.

Impacto da colonización

Consecuencias

• Culturais: ampliouse o mundo coñecido, confirmouse a esfericidade da Terra, houbo cambios nas dietas, iniciouse a europeización do mundo e expandiuse o catolicismo.
• Económicas: incrementouse o comercio mundial, aumentou o traballo artesanal e produciuse o auxe das cidades e portos atlánticos.
• Sociais e demográficas: fomentouse a emigración europea, xurdiu a mestizaxe, diminuíu drasticamente a poboación indíxena, desapareceron as sociedades precolombianas e introduciuse a escravitude africana en América.

Intercambio de produtos

Produtos levados a Europa (americanos)

• Pataca, millo, cacao, tabaco, tomate, pemento, cacahuete, pavo, vainilla, ananás, aguacate, xirasol, dalia e petunia.

Produtos levados a América (europeos)

• Vaca, cabalo, ovella, porco, galiña, café, laranxa, limón, pera, pexego, coliflor, leituga, caravel e gladíolo.