Iberiar Penintsulako eta Uharteetako Erliebe Nagusiak

Kanpoko Mendikateak

• Aro tertziarioan (Alpetar orogenesian) sortuak.
• Sedimentu sekundarioak tolestean sortuak (kareharriak).

Pirinioak

• Bizkaiko Golkotik (Kantauri Itsasoa) Creuseraino (Mediterraneo Itsasoa): 400 km.
• Ardatzean eta barruko mendilerroan: antzinako glaziarren aztarnak (U itxurako haranak).

Ardatza edo Pirinio Axiala

• Akitaniako hertziniar mendigune zaharra, Alpetar orogenesian gaztetua.
• Material paleozoikoak: granitoa, arbelak eta kuartzitak.
• Erliebe malkartsua.
• Mendikateko altuera handienak: Montes Perdidos, Aneto (3.404 m) eta Maladeta (3.308 m).

Pirinioaurreak

• Hegoaldean daude.
• Alpetar orogenesian sortuak, sekundarioko materialak tolestean (kareharriak).
• Altuera baxuagoak eta erliebe leunagoak.
• Bi lerro paralelo.

Barruko Mendilerroak

• Pirinioen ondoan.
• Altuera: 2.000 – 3.000 m.
• Monte Perdido (3.355 m), Sierra de Collarada (2.886 m).

Kanpoko Mendilerroak

• Hegoaldean.
• Altuera: 2.000 m eskas.
• Leyre.

Erdiko Sakonunea

• Barruko eta kanpoko mendilerroen artean.
• Tertziarioko eta kuaternarioko materialez osatua.
• Luzea eta estua.
• Euskal Mendiak eta Kataluniako Kostaldeko Mendikateak Pirinioen luzapena dira.

Euskal Mendiak

• Pirinioaurrearen luzapena.
• Kareharriak. Ekialdean Pirinio Axiala azaleratu.
• Forma leunak.
• Altuera ertainekoak: Aizkorri (1.551 m), Aralar (1.400 m), Gorbeia (1.475 m).

Kataluniako Kostaldeko Mendikateak

• Pirinioetatik failen bidez bananduta; inguru sumenditsua.
• Iparraldean material paleozoikoak, Alpetar orogenesian altxatuak.
• Hegoaldean kareharriak, Alpetar orogenesian tolestuak.
• IE – HM norabidea.
• Ebroko Sakonunea ixten dute ekialdetik.
• Bi lerrokadura.

Kostaldeko Mendikatea

• Altuera gutxikoa (500 – 700 m).
• Tibidabo.

Itsasertzaren Aurreko Mendikatea

• Garaiagoa.
• Luzeagoa, Iberiar Mendikatearekin bat egiten du.
• Montserrat (1.236 m) eta Montseny (1.712 m).

Itsasertzaren Aurreko Sakonunea

• Aurreko bien artean.
• Fosa tektoniko bat.
• Material tertziarioz eta kuaternarioz betea.
• Erliebea: muino leunak eta haranak.
• Lur emankorra: Ampurdán, Penedès...

Mendikate Betikoak

• HM – IE norabidea.
• Ia ez dago glaziarren eraginik (latitudearen ondorioz), apur bat Sierra Nevadan izan ezik, zirkuko glaziarren aztarnak baitaude.
• Bi mendi-sistema sakonuneen bidez bananduta.

Mendikate Penibetikoa

• Kosta inguratzen du.
• Aro tertziarioan sortua, mendigune zaharra gaztetzean.
• Material paleozoikoak.
• Mendilerroak: Sierra Nevada, Sierra de Ronda...
• Iberiar Penintsulako tontorrik garaienak Sierra Nevadan: Mulhacén (3.479 m), Veleta (3.398 m).

Mendikate Subbetikoa

• Barrualdean dago.
• Aro tertziarioan sortua, material sekundarioak tolestean.
• Material gogorrak (kareharriak) eta bigunak (tuparriak).
• Altuera baxuagoa: leku altuena 2.400 m (Sagra).
• Mendilerroak: Grazalema (1.600 m), Cazorla, Sagra...
• Erliebe karstikoak eta zamaldurak.

Sakonune Intrabetikoa

• Aurreko bien artean.
• Sakonune txikitan zatituta: Antequera, Guadix, Baza...
• Material tertziarioz betea.
• Klima oso lehorra: badlands.

Balear Uharteak

• Penintsulako erliebeen zati azaleratuak.
• Mallorca, Eivissa eta Formentera:
  • Mendikate Subbetikoaren zatiak.
  • Kareharriak.
  • Iparraldean eta ekialdean mendi-lerroak; erdian sakonunea.
• Menorca:
  • Tramuntanako lurrak Kataluniako Kostaldeko Mendikateei lotuta.
  • Material paleozoikoak.
  • Hegoaldean kareharriak; erdian sakonunea.

Kanariar Uharteak

• Jatorri bolkanikoa.
• Tertziarioan, Atlantikoko plaka tektonikoa apurtzean, material bolkanikoko masa handiak azaleratu ziren, uharteak sortuz.

Eraketa prozesuak gaur egun ere jarraitzen du: Teide, Kanaria Handia, Gomera eta Lanzarote sumendi aktiboak dira.

Erliebe mota bereziak aurki daitezke: konoak, galdarak, malpais, dikeak, rokeak eta sakanak.