Iberiar Penintsulako Erliebea: Mendikate eta Sakonune Nagusiak

Kanpoaldeko Mendikateak

Ezaugarri Orokorrak

• Tertziarioko Alpetar orogenian eratu ziren.
• Sedimentu sekundarioak altxatu eta tolestu zirenean sortu ziren mendikateak.
• Gehienak kareharrizkoak dira.

Pirineoak

• Eremu axiala hegoaldean: Tertziarioko Alpetar orogenian eratu zen. Axiala baino leunagoa da, eta barneko eta kanpoaldeko mendilerroak ditu.
• Eremu axiala akitanikoa: Mendigune hertziniarra da, material paleozoikoz osatua.
• Erdialdeko sakonunea: Luzea eta estua da, Pirineoaurreko kanpoaldeko eta barnealdeko mendilerroak ditu.

Euskal Mendiak

• Pirineoaurreak luzatzen dituzte.
• Kareharrizko arrokak dituzte, forma leunekoak.
• Arroka paleozoikoak ere badituzte.
• Aralar eta Gorbea, besteak beste.

Kataluniako Kostaldeko Mendikatea

• Pirineoetako ekialdeko eremuaren eraldaketa da.
• Iparraldeko zatia paleozoikoa da.
• Hegoaldeko zatia Alpetar orogenian tolestutako kareharrizko lur sekundarioa da.
• Bi lerro ditu: Altos del Garraf, Montseny eta Montserrat.

Betiko Mendikateak

Mendikate Penibetikoak

• Tertziarioan eratu ziren.
• Material paleozoikoz osatuak.
• Mulhacén eta Veleta (gailur nagusiak).

Mendikate Subbetikoak

• Tertziarioan eratu ziren.
• Kareharriz eta margaz osatuak.
• Grazalema, Ubrique eta Cazorla (adibidez).

Sakonune Intrabetikoa

• Mendikate Penibetikoen eta Subbetikoen artean dago.
• Rondako, Antequerako eta Guadixeko sakonuneak, eta Bazako mendiak.
• Material tertziarioz osatua.

Kanpoko Sakonuneak

Ezaugarri Nagusiak

1. Biak forma triangeluarreko arro edo fosa prealpetarrak dira.
2. Tertziarioan eratu ziren.
3. Gaur egun ia horizontalak dira.

Sakonune Nagusiak

Guadalquivirreko Sakonunea

1. Mendikate Betikoekiko paraleloa da.
2. Sierra Morena eta Ozeano Atlantikoaren artean dago.
3. Hasieran itsasoarekiko lotura zuen, gero kostaldeko aintzira bihurtu zen.
4. Muino lekukoak edo mendixkak eratzen dira bertan.

Ebroko Sakonunea

1. Pirineoekiko paraleloa da.
2. Iberiar Sistemak eta Kataluniako Kostaldeko Mendikateak ixten duten sakonunea da.
3. Hasieran, sakonunea itsasoak hartu zuen, baina itxi egin zen eta aintzira handi bat bihurtu zen.
4. Konglomeratuz osatuta dago.

Ertz Menditsuak

Galiziako Mendigunea

• Material paleozoikoz osatua.
• Segundera, Cabrera eta Los Ancares (gailur nagusiak).
• Iberiar Goi-lautadaren zokaloaren ipar-mendebaldeko orogenia altxatu zenean sortua.
• Tertziarioan eratu zen.

Kantauriar Mendikatea

1. Mendebaldeko aldea: Arbela eta kuartzita nagusi dira. Material paleozoikoz osatua, Tertziarioan eratu zen. Asturiasko mendigunea da.
2. Ekialdeko aldea: Kantauriar mendikatearen zati hau Tertziarioan eratu zen, eta material sekundarioak ditu.

Iberiar Sistema

1. Ezaugarriak: Tertziarioan eratu zen. Kareharrizko materialak, arroka paleozoikoak eta arroka buztintsuak ditu.
2. Bi zatitan banatuta: Soriako hego-ekialdetik bi adar bereizten dira:
   • Aragoikoa: Javalambre eta Gúdar mendilerroak (kareharrizkoak).
   • Gaztelakoa: Albarracín mendilerroa (paleozoikoa) eta Cuencako mendilerroa (kareharria).

Sierra Morena

1. Guadalquivirreko harana eta Iberiar Goi-lautada bereizten dituen eskailera maila da.
2. Tertziarioan eratu zen.
3. Mendikate Betikoek hegoaldetik egindako bultzadarengatik altxatu zen.
4. Arroka paleozoikoak eta kolore ilunekoak ditu.
5. Madrona, Pedroches eta Aracena (mendilerro nagusiak).