Iberiar Penintsulako Erliebea: Egitura Geografiko Nagusiak

1. Iberiar Goi-lautada

Erdigune osoa hartzen du (azalera osoaren % 45). Altuera handia du. Hertziniar zokalo hautsia du oinarrian, eta Aro Tertziarioko sedimentazio-harriek estaltzen dute.

• Duero ibaiaren arroa edo Iparraldeko Azpigoilautada

  Mendebaldeko penilautadak eta sedimentazio-lautada hartzen ditu. Batez besteko altuera 800 m-koa da.

• Erdialdeko Mendikateak

  Orogenia alpetarraren garaian sortu zen. 600 km inguruko luzera du. Gredos (Almanzor 2.592 m), Guadarrama (Peñalara 2.430 m) eta Somosierra mendilerroak dira aipagarrienak.

• Tajo eta Guadianaren arroak edo Hegoaldeko Goi-lautada

  Extremadurako penilautadak eta ekialdeko sedimentazio-lautadak hartzen ditu. Batez besteko altuera 600-700 m-koa da.

• Toledoko Mendiak

2. Mendi Periferikoak

Orogenia alpetarraren garaian eratu ziren.

• Galizia-Leongo Mendigunea

  Tolestura alpetarrak faila bihurtutako zokalo paleozoiko zaharraren parte da. Erliebe oso konplexua du. Horts, faila eta fosen alternantzia da nagusi.

• Kantabriar Mendikatea

  Ekialdeko aldea pixka bat tolesturiko material sekundarioz osatua dago. Europako Mendietan Torre Cerredo (2.560 m) da gailurrik altuena.

• Euskal Mendiak

  Pirinioen eta Kantabriar Mendikatearen artean kokatuta, material mesozoikoz osatuta daude (kareharria, hareharria eta buztina). Zenbaitetan flyschak osatzen dituzte, eta erliebe-formak oso aldapatsuak izaten dira. Mendi garaienak isurialde atlantikoa eta mediterraneoa bereizten dituzten banalerroan kokatzen dira.

• Iberiar Mendikatea

  Goi-lautada eta Ebroren Sakonunea bereizten ditu. Zokalo paleozoikoaren gainean Mesozoiko aroko materialen geruza batek osatzen du. Oso ohikoak dira fenomeno karstikoak. Iparraldean, Demanda, Urbión eta Moncayo (2.316 m) dira mendikate nagusiak. Ekialderantz, Maestrazgoko mendikateak; hegoalderantz, Albarracín mendikatea eta Cuencako mendilerroa.

• Sierra Morena

  Portugalgo mugatik Albaceteraino zabaltzen da. Material paleozoikoek osatzen dute. Mendilerroak ez dira oso garaiak. Despeñaperrosko haitzarteak lotzen ditu Goi-lautada eta Guadalquivirren Sakonunea. Ikatz-hobiak eta meategi garrantzitsuak ditu.

3. Goi-lautadaren Kanpoaldeko Mendiak

• Pirinioak

  Kantauri Itsasoaren eta Mediterraneoaren artean daude. Ardatz antzeko lerro bat du, eta beste bi paralelo alboetan. Aldapa handiak dituzte: Aneto (3.404 m) eta Perdido (3.355 m). Glaziar txikiak ere hartzen ditu.

• Kataluniako Kostako Mendikateak

  Kostaren paraleloan doazen bi lerrokadura dira. Gailurrik altuena Montseny da (1.712 m).

• Mendikate Betikoa

  Gibraltartik La Nao (Alacant) lurmuturreraino iristen da. Paraleloan: Penibetikoa eta Subbetikoa. Penibetikoan Sierra Nevada mendilerroa dago (Mulhacén 3.478 m eta Veleta 3.392 m). Subbetikoak itsaspean jarraitzen du, eta Mallorca eta Eivissako mendilerroetan azaleratzen da.

4. Sakonune Aurrealpetarrak

Jatorri alpetarreko aurrefosak dira, hiruki forma dute, eta ibai handi batek drainatzen ditu.

• Ebroren Sakonunea

  Zokaloa hondoratu zuen orogenia alpetarraren garaian eratu zen. Kataluniako Kostako Mendikateak eratu zirenean, aintzira erraldoi bat bilakatu zen. Sedimentuek arroa bete zuten.

• Guadalquivirren Sakonunea

  Orogenia alpetarraren garaian eratu zen. Tertziarioan, sedimentazioa itsas jatorrikoa izan zen, apurka-apurka bete zen arte.

5. Kanariar Uharteak

Sumendi-jatorria dute eta Tertziarioaren amaiera aldera eratu ziren. Erupzioen ondoren basalto-masa handiak sortu ziren.

• Sumendi-konoak

  Adibidez: Teide (3.718 m).

• Galdarak

  Sakonune handi ia borobilak dira. Adibidez: Taburiente (La Palma).

• Malpais

• Kostaldea

  Itsasoarekiko alde handia duten labarrak dira.