Iberiar Penintsulako Baserri-Paisaiak: Ezaugarriak eta Aniztasuna

Kostaldeko Baserri-Paisaia Mediterraneoa

Mediterraneoko itsas kostaldea eta eremu prelitorala hartzen ditu. Erliebea gorabeheratsua da: laua kostaldetik gertu, eta menditsua penintsulako eremu prelitoralean. Itsasoaren eragina duen klima mediterraneoa du.

Biztanleria

Iraganean ugaria zen, gaur egun urria.

Populazioa

Populazio sakabanatuak kontzentraziorako joera du, kostaldeko baratze-eremuetan izan ezik.

Ustiategiak

Ustiategiak tamaina desberdinekoak dira. Minifundioa da nagusi. Lehorreko eremuetan, ustiategi txiki eta ertainak daude Valentziako Erkidegoan eta Murtzian; Katalunian, berriz, ertainak dira.

Nekazaritza

Lehorreko laborantza eremu prelitoral menditsu eta gorabeheratsuetan eta Mallorcako barrualdean egiten da.

Laborantza intentsiboa: tenperatura leunak, erliebearen arabera lurzoru egokiak eta nazioarteko eskari handiak direla eta. Honako sektore hauek lantzen dituzte:

• Aire zabaleko barazkigintza goiztiarra
• Plastikopeko barazkigintza goiztiarra
• Frutagintza mediterraneoa
• Fruitu tropikalak

Abeltzaintza

Behi- eta txerri-aziendak nagusi dira Katalunian. Ardi-azienda, berriz, lehorreko laborantzako eremuetan dago.

Basogintza

Garrantzi txikia du.

Barnealdeko Baserri-Paisaia Mediterraneoa

Iparraldeko eta hegoaldeko goi-lautadak, bai eta Ebroren eta Guadalquivirren sakonuneen zati handiena ere, hartzen ditu. Erliebe laua du, batez besteko altitude handiarekin (Iberiar goi-lautada). Klima mediterraneo kontinentalizatua du: udan prezipitazio urriak eta tenperatura alde handiak.

Biztanleria

Urria eta zahartua da (immigrazioaren ondorioz).

Populazioa

Duero eta Ebro haranetan: gertu dauden herri txikietan. Penintsulako hegoaldean: urrun dauden herrietan.

Ustiategiak

Ustiategiak tamaina desberdinekoak dira. Minifundioa da nagusi Ebroren eta Dueroren haranetako laborantza ureztatuan. Jabetza handia, aldiz, ohikoa da Gaztela, Aragoi, Extremadura eta Andaluziako lehorreko laborantzan.

Nekazaritza

Lehorreko laborantza nagusi da goi-lautadako paramo eta landazabaletan, bai eta Ebro eta Guadalquivirren haranetan ureztatzen ez diren eremuetan ere. Laborantza estentsiboa da: eremu irekietan, trilogia mediterraneoko produktuak nabarmentzen dira.

Abeltzaintza

Lehorreko laborantzako uztondoak behi-azienda elikatzeko erabiltzen dira. Gaur egun, behi-azienda garrantzitsua da. Lurzoru hobeak dituzten zenbait dehesa nekazaritzarako erabiltzen dira, eta ehiza ere sartu da.

Basogintza

Ohikoa da Soriako Tierra Pinariega eskualdean.

Penintsulako Iparraldeko Baserri-Paisaia Ozeanikoa

Iberiar penintsulako iparraldea eta ipar-mendebaldea hartzen ditu. Erliebea malkartsua da, eta gainazal lau gutxi daude. Klima ozeaniko euritsua du urte osoan.

Biztanleria

Iraganean ugaria zen. Gaur egungo biztanleria urria eta zahartua da.

Populazioa

Populazio sakabanatu tartekatua du, herrixka, parrokia edo herri bat erdigune duena.

Ustiategiak

Baserri-ustiategiak minifundistak dira. Nekazariek hesi bidez itxitako lursail txikiak dituzte, elkarrengandik urrun daudenak. Horregatik, haien errentagarritasuna murriztu egiten da, eta mekanizaziorako zailtasunak sortzen dira. Arazo hori konpontzeko, partzela-kontzentrazioa bultzatu zen, baina emaitza eskasak lortu ziren.

Nekazaritza

Azalera txikia du. Lehorreko nekazaritza da, prezipitazioak erregularrak direlako. Kostaldean, soroak haranen ondoetan daude. Barrualdean, haranak estuagoak dira, eta nekazaritza-aprobetxamendua oso txikia da.

Iraganean polilaborantza egiten zen, barazkigintza- eta frutagintza-produktuak lantzen ziren familiaren kontsumorako: artoa, patatak, etab. Gaur egun, espezializatu egin da, baratze-laboreetan eta bazketan.