Hizkuntzaren Garapena: Sekuentzia eta Diskurtsoa

Hizkuntzaren garapenaren sekuentzia:

• Jaiotzean: entzun, negar egiten du.

• 1, 5-3 hilabete urrumak eta irribarreak, gero barreak

• 3 hilabete soinuekin jolastu

• 5-6 hilabete kontsonanteak esanentzun soinu errepikatu

• 6-10 h balbuzeoa kontsonante eta bokal sekuentzietan.

• 9 hilabete keinuak erabili eta keinu jolasak egiten ditu

• 9-10 hilabe hitzak ulertzen hasten da:“ez” eta bere izena

• 10-12: bere hizkuntzakoak ez diren soinuak ez

• 9-12 hilabete keinu sozialak ( agur , kaixo )

• 10-14: lehen hitza

• 10-18 hilabete lehen hitzak esaten ditu

• 13 keinu konplexuagoak egiten ditu

• 14 hilabete keinuketa sinbolikoa

• 16-24 hilabete hitz berri asko ikasten ditu:

• 18-24 hilabete bi hitzez osatutako lehen esaldia esaten

• 20 hilabete keinu gutxiago, gauza gehiago izendatu

• 20-22 hilabete ulermen maila azkar eta asko hasiko da

• 24 2 hitzez esaldi asko erabiltzen ditu, hitz egin nahi du.

• 30 hilabete ia egunero ikasten ditu hitz berriak, 2/3esaldi nahastuz hitz egin akats gramatikalak egiten ditu

• 36 hilabete 1000 hitzetik gora esaten ditu; % 80 ulertezinak; sintaxi akatsak egiten ditu.

Diskurtso prelinguistikoa: emozionalki aberatsak diren soinuak erabiltzen ditu (negarra, urrumak, balbuzeoak).

• Komunikatzeko lehen baliabidea negarra da: mota desberdinek esanahia desberdina izango dute

• Urrumak: urrumak, oihu txikiak eta bokal soinuak

• 3-6 hilabete: soinuekin jolastu ingurua imitatuz

• 6-10 hilabete balbuzeoak, kontsonante bokal elkarketak

Soinuak: 6 hilabete baino lehen beren ama hizkuntzako soinuak (oinarrizkoak) ikasi dituzte.

• 10-12 hilabeterekin: entzuten duten hizkuntzan ez dauden soinuen sentsibilitatea galtzen dute.

Keinuak: 9 hilabete atzamarraz erakutsi eta soinua egin gauzak eskatzeko.

• 9-12 keinu sozialak egiten ditu: agur, buruaz baietz edo ezetz adierazi.

• 13 keinu konplexuagoak besoak altxatu besoetan har dezaten nahi duela adierazteko.

• 14 hilabete keinu sinbolikoak (putz egin “bero” adierazteko): lehen hitzekin batera agertzen dira: umeak ulertzen du gauzek edo ideiek izena dutela eta sinboloek gauza desberdinak adierazten dituztela.

Holofrasea: testuinguruaren arabera ideia edo pentsamendu oso bat adierazten duen hitza (“pa”-«hori nahi dut», «irten nahi dut, «non dago aita?»)

Hizkuntza diskurtsoa: lehen hitzak eta sintaxia

• Esanahia duen hitzezko adierazpena hasten da:

• 10-14 hilabeterekin lehen hitzak agertzen dira: normalean hasierako hitzak ama, aita, inguruko jostailuak, pertsonak, janaria, eguneroko jarduerak aipatzeko. (edo esanahi desberdinak dituen silaba edo «hitza» “ouchy”

• 9-10 hilabete ulertzen dute esan dezaketena baino gehiago. Hiztegi pasiboa, aktiboa baino arinago garatzen da. Ulertzen dituzten lehen hitzak euren izena eta ez.

• 13 hilabete: ulertzen dute hitz bat dagoela gauza edo gertakari bakoitza adierazteko

• Hiztegia zabalduz doa. Hilabete gutxitan 50 hitzetik- 400era pasatzen dira.

• Hasierako hitzak Izenak, aldatzaileak, ekintzak

• Egoera elebidunetan: code switching (hizkuntza nahastuak) edo kodeen elkartrukea (guraso bakoitzarekin bere hizkuntza hitz egin)

Sintaxia:18-24 lehen esaldia bi hitz elkartuz («muñeca cayó») baina adina asko aldatu daiteke lorpen honetan.

• Diskurtso telegrafikoa: oinarrizko hitzak baino ez dauzkanak («abue bae»-la abuela barre).

• 20-30 hilabete: sintaxiaren oinarriak ikasten ditu: bere hizkuntzan hitzak eta esaldiak elkartzeko arauak).