Hizkuntza eta Mintzamen Nahasteak Haurrengan

DISLALIAK

Fonemen artikulazioaren nahastea da. Fonema bat edo batzuk eragin ditzake, eta artikulazioaren portaera argi aldatzen du. 4 urtetik aurrera ematen bada, patologikotzat joko da. Ez du tratamendu berezirik behar; nahikoa da egoki hitz egitea eta gaizki esaten dituen hitzak ondo errepikatzea.

Nahaste Arruntenak

• Ordezkapena: Fonema bat beste batez ordezkatzen da. Ohikoena eta zuzentzeko zailena. Adibidez: "campo" esan beharrean "pampo".
• Ez esatea: Artikulatu ezin den fonema ez da esaten. Oso arrunta da /pr/ edo /bl/ bezalako taldeetan. Adibidez: "problema" esan beharrean "poblema".
• Distortsioa: Soinua gaizki igortzen da, baina ez da beste soinu batez ordezkatzen. Adibidez: "Rosa" esan beharrean "Drosa" edo "Llave" esan beharrean "Yabe".
• Tartekatzea: Artikulatu ezin den soinuaren alboan hitzarena ez den beste soinu bat tartekatzean datza. Adibidez: "Raton" esan beharrean "Arraton" edo "Brazo" esan beharrean "Barazo".

Behaketa eta Berreziketa

Diagnostikoa egin behar da eta ondoren hau zehaztu:

• Haurrak gaizki ahoskatzen dituen edo ahoskatzen ez dituen fonemak.
• Aldatutako fonema beste batez ordezkatzen duen, ez duen esaten edo distortsionatzen duen.
• Artikulazio akastuna fonemak hitzean duen posizioaren araberakoa den.

DISFEMIAK

Mintzamenaren nahastea da, hitzen erritmoa bat-batean moztea. Zaila da 3-6 urte bitartean diagnostikatzea, jariotasun falta dagoelako. Baheketa eta jarraipena egin behar dira, prozesu luzeko datuak bilduz.

Kategoriak

1. Hitz jario falta normala, disfemia fisiologikoaren ezaugarriak (3-5 urte, ohikoa).
2. Disfemia nahastea garatzeko arriskuan daudenak (aurrekariak dituztenak). Tratamendua baino lehen behaketa saioetara joan behar da espezialistarekin.
3. Hitz moteltasunaren sintomatologia argia: gurasoek eta hezitzaileek zuzenean esku hartuko dute, espezialistak zuzenduta.

Zaila da tratamendua ematea irakurtzen ikasi arte, mekanismo batzuk ezezagunak direlako. Gainera, erlaxazioa behar da eta zaila da 8 urte baino txikiagoekin.

Haurra Tratatzeko Aholkuak

1. Antsietateak eta gatazkek hitz moteltasuna areagotu dezakete, eta moteltasunak, berriz, antsietatea eragin. Gurasoek eta hezitzaileek ez dute erreakzio txarrik izan behar, ezta antsietaterik adierazi ere.
2. Tentsio egoerak saihestu. Ez aipatu bere hitz egiteko era, eta kalte egingo dioten harremanetatik aldendu.
3. Hitzak edo esaldiak ez errepikatu; lasai hitz egiteko eskatu. Ez eten eta denbora utzi.
4. Ona da tentsiorik ez dauden egoeretan hitz egitera bultzatzea.

DISFASIAK

Hizkuntzaren nahaste orokortua, mekanismoez gaizki jabetu delako. Hizkuntza atzerapentzat har daiteke eta bereizketa egokiarekin berreziketa egin daiteke. Agian ez du maila zehatz bat igaroko. Kasu muturrekoena sortzetiko afasia edo hizkuntza eza da.

Sintomak eta Diagnostikoa

Hainbat maila daude, larritasunaren arabera:

• Lehen hitzak 3 urtetik gora esatea.
• Lehen konbinazioak 4 urtetik gora esatea.
• 6 urtetik gora hizkuntza eskematikoa erabiltzea.

Ezaugarri nagusia lehen hitzak 2 urtetik gora esatea da. Zizakada garaian seinale patologikoak antzeman daitezke, ekolalian hitz gutxiago esatea ohikoa baita. Haurra gorra dela susma daiteke (audiometria). 12-18 hilabete bitartean susmoak areagotu daitezke, haurra ez delako hitz egiten hasi. Soinu batzuk egingo ditu, baina ez du hizkuntza aberastuko, ezta fonema gehiago ikasiko ere. Ulermen linguistiko urria eta keinu asko erabiliko ditu komunikatzeko. Batzuetan hitzak asmatuko ditu, izendatu ezin dituenak izendatzeko. 5 urte inguruan, haur disfasiadunek silabak ezabatzen, ordezkapenak egiten eta hitzak sinplifikatzen dituzte. 6 urtetik aurrera gero eta normalizatuago egongo da, baina aurreko ezaugarriek jarraituko dute. Ordena sintaktikoa aldatuko du eta komunztadurak ahaztuko ditu. Ondo irakurtzen eta idazten ikasten badu, nabarituko dira aldaketa horiek.

Dislexia da disfasiaren ondorio arruntena.

Berreziketa eta Esku Hartzeko Estrategiak

Espezialista batek zuzenduko du berreziketa. Familiak lagundu behar du; horretarako, aholkuak eman eta argi azaldu behar zaie nola eta zergatik jardun behar duten. Ona da disfasia duten haurrek ahalik eta arinen ikastea irakurtzen eta idazten, jarduera horiek silabak hitzetan eta hitzak esaldietan ondo ordenatzen lagunduko dietelako.