Hizkuntza Jabekuntza Haurretan: Helduen Rola eta Literatura

Wells: Helduaren Funtzioa Haur Hizkuntzan

Wells-en ustez, helduaren eginkizuna funtsezkoa da haurraren hizkuntza-garapenean, eta honako alderdi hauek nabarmentzen ditu:

• Umearekin lehen unetik komunikatzen saiatzen da.
• Hizkuntzaren erabilerari buruzko informazioa ematen dio umeari.
• Umearen hipotesiak baieztatzen eta zuzentzen ditu.
• Umearen lana errazten du, andamiatzen du, haren ahalmenetara egokituz.
• Behin eta berriz errepikatzen diren interakzio-marko egonkor eta mugatuak eskaintzen dizkio.
• Ume txikiari zuzentzen dizkion hizkera eta esanahiak egokitzen ditu.
• Arreta berezia jartzen du entzule gisa umeak adierazten duena ondo ulertzeko, eta umeak esandakotik abiatzen da gaia garatuz eta umea horretara bultzatuz.

Helduaren Ekarpena: Hiztun eta Entzule

Hiztun Gisa

• Hizkuntzari buruzko informazioa helaraztea.
• Haurraren interesetatik abiatu behar da.
• Haurrari hitz sinpleak helaraziko dizkio, baita komunikazio-ekintza gauzatzeko beharrezko dituen elementuak ere.
• Haurrak esaten duena baieztatu behar du.
• Helduak haurraren perspektiba hartzen saiatu behar du, berarengandik abiatzeko.

Entzule Gisa

• Elkarrizketa bat mantentzen saiatu behar da, haurrak ulertuko duena.
• Haurraren hitzetatik abiatu behar da.
• Ez du bere sistema inposatu behar.
• Haurraren hitzak ulertzen saiatu behar da.

Hizkuntzaren Zereginak Eskolan

Hitz egiteak funtsezko zeregina du eskolako bizitzan, hainbat alderdi hartzen baititu:

Elkarbizitza eta Harremanak Sustatuz

Hitz egiteak eskolako bizitza soziala erregulatzen du. Eskolako bizitza soziala erregulatzeko egiten den hizkuntzaren erabilera ikasteko iturri izan daiteke. Hitz eginez elkarrekin bizitzen ikasten da, kideak ezagutzen dira, arau sozialak bereganatzen dira eta ingurua ezagutzen da.

Ikaskuntza eta Pentsamendua Garatuz

Elkarrizketa funtsezkoa da eskolako edukiak lantzeko; honen bidez ezagutza eraikitzen dugu. Adibidez: elkarrizketan, ikasleek beren ideiak eta esperientziak azaltzen dituzte; esanahiak negoziatzen dituzte; aurretik erabilitako argudioak eta arrazonamenduak berriro aztertu eta birplanteatzen dituzte.

Irakurketa eta Idazketa Gaitasunak

Irakurtzea ez da deszifratzea bakarrik; batez ere, testuak ulertzea eta interpretatzea da. Horretarako, umeak zenbait estrategia (inferitzea, hipotesiak egitea, informazio berria zaharrekin erlazionatzea...) garatu behar ditu. Trebatze honetan, ahozko interakzioek garrantzi handia dute.

Idaztea ez da kodifikatzea bakarrik; batez ere, testuak ekoiztea da. Horretarako, idatziko dena planifikatu eta, ondoren, idatzitakoa berrikusi beharko da. Planifikatzen eta idatzitakoa berrikusten ahozko interakzioen bidez ikasten da.

Mintzamena Lantzen

Ahozko erabilera formala ez da modu espontaneoan garatzen. Gauza asko ikasi behar dira. Adibidez: solaskidearen beharrizanak kontuan hartzen, zehatza izaten, diskurtsoa modu autonomoan eraikitzen... Horretarako, entrenamendua eta irakaskuntza sistematikoa behar dira, ume txikien kasuan gehien bat elkarrizketa bidez egingo dena.

Jolasa eta Gozamena Hizkuntzarekin

Hizkuntza jolaserako eta gozamenerako tresna ere bada, sormena eta irudimena sustatuz.

Input Esanguratsua eta Literatura Haur Hezkuntzan

Haurrei eskaintzen dizkiegun input-ak beraien interesekoak izan behar dute, umeek horiek ulertzeko ahaleginak egin ditzaten eta hizkuntza berri hori erabiltzeko gogoa piztu dadin.

Literatura, gehienetan, gogoko baliabidea izaten da; haurrek izugarri gozatzen dute ipuinekin, kantekin, errimekin edo poemekin, aho-korapiloekin... Horregatik, eta literaturak hizkuntzaren jabekuntzan duen eragin positiboa dela eta, baliabide hauek oso presente egoten dira Haur Hezkuntzako geletan. Hizkuntzari buruzko informazioa emateaz gain, baliabide linguistiko desberdinak gerturatzen dizkiete haurrei.

Gainera, umeengan oihartzun emozionala dute eta beraien arreta eta interesa erakartzeko joera daukate. Honen adibide argia dira ipuinak. Emozionalki eragin handia duten ipuinek haurren hizkuntza-jabekuntzan eragin oso positiboa izaten dute. Hausnarketak sorrarazten dituzte; haurrek protagonisten hitzak edota istorioaren pasadizoak errepikatzeko joera izaten dute, beraien nortasuna eta mundua eraikitzen den bitartean, beraien hizkuntza aberasten dela. Azkenik, literaturak haurren munduan duen garrantzia handia dela eta, hizkuntzarekiko harreman ludiko, afektibo eta sortzailea indartzen da.