Hiriaren bilakaera: Industrializazioa eta ondorengoak

Industrializazio Garaiko Hiria

Urbanizazio fase hau hasi zenetik, urbanizazio-tasak hazkunde handia izan zuen, eta bi faktore ziren nagusiak: administratiboak eta ekonomiko-sozialak. Etapetan banatzen da:

• XIX. mendearen erdialdera arte.
• XIX. mendearen erdialdetik Gerra Zibilera arte, non hazkundea nabarmena izan zen.
• Gerra Zibilak eta gerraostekoak hazkundea gelditu zuten.
• Garapen etapa: hazkunde ekonomiko eta hiri-hazkunde handieneko aldia da. Industriak eskulana ekarri zuen, eta jarduera tertziarioak ez zuen eginkizun nabarmenik izan.

Hiriak hainbat aldaketa izan zituen, planoak aldatu: barruko eraldaketak eta berritze-politikak izan zituen. XIX. mendeko eta XX. mendeko hasierako barne-aldaketak kaleak zuzendu eta lerrokatzea, eta kale eta plaza berriak irekitzea izan ziren. Zabalgune burgesa espazio berria da, burgesiaren ordena, higienea eta onura ekonomikoa islatzen ditu.

Hiri inguruko langile eta industria auzoak

Industria-instalazioak hiri-periferian ezarri ziren, hirira sartzeko bide nagusien ondoan edo portuen eta trenbide-geltokien ondoan.

Lorategi auzoak

XIX. mendearen amaieran eta XX. mendearen lehen herenean sortu ziren. Ideia naturalistak eta ideia higienistak hedatzearen emaitza dira.

1960ko hamarkadako berritze-politikek hiri-lurzorutik errentagarritasun handiagoa lortu nahi zuten. Bilbea trinkotu egin zen, espazioa gehiago aprobetxatzeko. Eraikuntzari dagokionez, elizaren eraikin desamortizatu batzuk beste eginkizun batzuetarako berrerabili ziren. Lurzoruaren erabilera apurka-apurka tertziarizatu egin zen. XX. mendearen lehen herenetik, eraikin berrituetan jarduera tertziarioak ezarri ziren. Gizarte arloan, alde zaharrean gizarte-segregazioa handiagotu zen. Diru-sarrera txikiko herri-taldeak auzo degradatuetan geratu, eta auzo berrietan errenta handiko taldeak ezarri ziren.

Industrializazio Osteko Hiria

Kaleen trazadura desegokia da pertsonen eta automobilen trafiko modernorako; pilaketak sortzen dira, eta kaleak eta espazio publikoak desagertzen dira. Eraikuntzan, auzoen artean kontrastea dago. Batzuk ez dituzte modu modernorako baldintzak betetzen. Eraikin historikoak zaharberritzen dira eta erabilera berriak ematen zaizkie. Lurzoruaren erabileran, ohiko multifuntzionalitatearen ordez murrizkera ezarri da apurka-apurka. Gizarte arloan, alde zaharretako berezko gizartearen nahastearen ordez, gizarte-polarizazioa ezartzen da apurka-apurka.

Planoan industrializazio osteko garaiari dagozkion atalak

• Periferiako egoitza-auzoak (ez-etxeen edo txabolen auzo marginalak, sustapen ofizialeko etxebizitzen auzoak, sustapen pribatuko etxebizitza-poligonoak, etxe uharte itxiko auzoak eta familia bakarreko etxebizitza-inguruak).
• Periferiako industria eta ekipamendu inguruak (industria inguruetan 1950eko eta 1960ko hamarkadetako industria-poligonoak daude, ekipamendu inguruak).