Hiri-ardatz periferikoak

-Elizak Inperioan irabazi arren Elizaren eragina Inperioaren egiturekin lotua zegoenez, landa-inguruan eta Inperioaren mugetan, ez dago ia ezer. Eraikin gehienak inperioaren bihotzetan daude, irla batzuetan,

-SANTUAK: mirariak egiten dituena, jarrera eredugarri bat, zeruan dago. Gu bezalakoak baina elebatuak. Zeruan daude baina gure artean egondakoak--->munduko gaitzak pairatu dituztenez gurekin kontaktuan, Jainkoa baino hurbilago. Santu batzuk martirizatuak. Martiri hauek kristautasunagatik hil ziren, horregatik santuak. Arrakasta handia lortu eta biderkatzen joan ziren. Haien presentziaz jabetzko modua erlikiak ziren. HAGIOGRAFIA SORTU.

-ERLIKIAK: Santuen aztarna materialak, haien gorputzak ere. Elizaren oinarri bat. Santuez jabetzeko aukera fisikoki. Zubi magikoa ukitu dituen eta zeruaren artean--->osasuna ekarri. Goiz hasi zen kultua hartzen(IV.) Lehenengo erlikiak gauzak ziren. Agintariek balio sinbolikoa ikusi. Erlikien pasioa izugarria. Botere politikoek lotzen dituzte erlikiak euren boterearekin. Gerrara joaten zirenean erlikiak eraman, hiri zaintzeko erlikiak, lurperatzetik gertu erlikiak...

Erlikiak trasladatu (traslato) eta publikoki ikusten ziren; arriskutsua. Erlikarioetan daude, kriptan dagoena eta deanbulatorioetatik heltzen da. Batzutan elizak erlikiez beteta. BIDAIAK

-MONAKATOAK: Elemento zentral bilakatu. Erromatar garaian hasi, GEAn disparatu. Apezpiku, apaiza, monjeak. Monjeak otoiz  egin komunitatearen alde eta liburuak kopiatu. Edonon egon ahal ziren, monasterio-sareak. Hasieran ekialdean agertu eta ermitau eta bakartiak, banan banako fenomeneoa, gero komunitatean bizi.

   -Monakato beneditiarra: Italian V. Mendean, Benito Nursi. Erregela idatzi, komunitatea fundatu eta hedatu. Erregela monjen bizitza arautzen zuen, ordu guztietan eginbeharrak. Orden honetan ez oso gogorra.
Karolingioen bultzada---> europa mendebaldeko monakatoen aita Benito.

   -Monakato irlandarra: Irlandan sortu, Inperiotik kanpo. IV, V. M. San Patricio Bretañan jaio eta irlandara esklabo bezala. Kristautu bera eta gero hedatu. Tribuak zeuden, druidekin, haien druiden papera. Arrakasta handia. Oso erregela gogorra zen. Manifestazio  arististiko eta literario oso onak. Fratzia aldean monastegi asko fundatu. Sarea finkatu eta ez hain gogorra. Meoria eskaini notableei monastegi ondoan.
Bidaiatu europatik bultzatu.

FUNTZIOAK:

-Memoria eskaintzen zuten:

Hildakoak erlikien ondoan lurperatu, haiengatik otoiz egin. Dohaitzak eman, eliza fundatzeko, oraindik ez dute funtzio berdina EAko monastegiena

-Leku zentralak sortu(erabaki gune), gizartearen puntu zentralak XI-XII mende arte.

-Arkeologikoki ez dira asko ezagutzen karolingioak hauen gainean zeudelako. Etxe multzoak ziren, erlikia askorekin eta hilobiak hauen ondoan.

- Rupestreak dira monastegiak, kopiaketak eta idazketak egiten zirelarik, kalitatezko materialaz.

ISLAM:

-Mahoma:test. (lonbardo, GEA mend europa, iberiar pen. 632 DEP

- Medina eta meka artean, eredu kosmopolita, merkatal bideak zeuden, komunitate judu handiekin, Meka meratal erdigunea. Desoreka sozialak.Gizartearen ezinegona

- beduinoak: basamortua, balio morala, djinn-ak (genioak)

-aldaketa garaia(sozial, ekonomiko). Meka Mahomaren hiria ka´ba erdigunea. Arabiarrak espandituta

-Errebelazioa, profeta da eta jainkoaren hitza zabaldu, predikatzen hasi(elkartasun tribiala). Fededunen komunitatea( umma) berdintasuna ardatz duena, krisi garaian.

-MHMk predikatu Mekan, merkataria MHM kanporatu 622(hegira), fededunak bere atzetik, txiroei lagundu, bueltatu.

-Islama erlijio abrahamikoa( besteak politeistak) eta erritualista (erakargarria kristaua).

-Hil ostean khalifa garaia(profeta ordezkoa), mahomarekin egon zirenak, hedakunde garaia hasi. Penintsala arabea kontrolatu--gerlari islamikoak Siria Palestina-persia-Jerusalem. Musulmanak eskuzabalak(autonomia errespetatu).

- Bizantzio:Zapalduak zeudenak lagundu; bi mota: paganoak eta babestuak.

-Kristauak hasiera batean pozik, ez zekitelako izango zuen hedapena.

-Pertsiarrengatik miresmena(literatura hizkuntza pertsiarra)erroma grezia+-

-Egipto El Cairo, Al-And Kordoba. Hedapen handia, mundu zaharra kontrolatu,3 belaunaldietan. Gerlari eta merkatarien mundua.

-Kalifa ortodox garaian lehen fitna: kalifa berria(ali, omeia)(txii, sunii)

-Omeia: lehen inperio arabiarra, Damasko hiri, autokrazia, dinastia, arabea hizkuntza Hirigintza eta merkataritza, txnpon kalitatea. Mezkita eredu klasikoa

-Habbas:720 errebolta, sarraskia, urrezko aroa, X. Mende arte kalifatoa, bagdag, arabiar jatoriia ez dutenak integratu.

ISLAM klasikoa: korana, sunna,(interpreteak ulemak, gizarte estratifikazioa eragin, familia eredu klanikoa. Mezkita norabide ezb., komun munduarekin, hirien loraldia.