Hezkuntza eta Gizarte Teoria Klasikoak: Durkheim, Weber, Marx

Hezkuntza eta Gizarte Teoria Klasikoak

Émile Durkheim: Hezkuntza eta Gizarte Kohesioa

Émile Durkheim (Frantzia, 1858-1917) hezkuntza gizartearen egonkortasuna eta kohesioa lortzeko tresna funtsezko gisa ulertu zuen. Bere ikuspegi funtzionalistaren arabera, gizartearen egonkortasuna eta ordena soziala gizarte kohesionatu baten bidez bakarrik lortzen direla defendatu zuen. Horregatik, hezkuntzak funtzio garrantzitsua betetzen zuela adierazi zuen, belaunaldi berriak gizartearen arau, balio eta sinboloak barneratzeko eta, horrela, gizartea homogeneizatzeko.

Durkheimek hezkuntza ez zuela ikusten giza gaitasunak garatzeko tresna gisa, Rousseau edo Kant bezalako pentsalarien ikuspegi idealisten aurka. Hauek hezkuntza gizakiaren naturaren parte bezala ulertzen zuten, giza gaitasunak askatzeko tresna gisa, baina Durkheimek hezkuntza sozializazio prozesu gisa ulertu zuen, gizartearen beharretara egokitutako tresna gisa. Hezkuntza, beraz, ez zela prozesu 'natural' bat, baizik eta gizartearen egitura sozialaren ondorioz sortutako prozesu 'sozial' bat zela argudiatu zuen.

Hezkuntzaren bidez, gizartearen egitura eta arauak islatzen zirela eta, aldi berean, gizartearen egitura soziala birsortzen zela adierazi zuen. Hezkuntzak gizartean koherentzia eta kohesioa bilatzen zituen, eta prozesu hori diziplina eta autoritate bidez lortzen zela. Durkheimek irakasleek gizartearen izenean jarduten dutela eta horren bidez autoritate morala dutela defendatu zuen. Hezkuntzak harreman asimetrikoak eta menderakuntza sortzen zituela ere aipatu zuen.

Durkheimek bi funtzio sozial nagusi aitortu zizkion hezkuntzari: batetik, belaunaldi gazteak homogeneizatzea, eta bestetik, gizartean lanaren banaketa soziala ahalbidetzea. Hezkuntzaren helburua, beraz, belaunaldi berriek gizartearen arau eta balioak barneratzea zela, eta horrek gizarte kohesioa eta ordena soziala bermatzen zituela.

Max Weber: Hezkuntza eta Boterea

Max Weberrek (Alemania, 1864-1920) hezkuntza eta boterea lotzen zituen, eta bere ustez, hezkuntzak gizartearen botere-harremanak eta dominazioa legitimatzen laguntzen zuela. Weberrentzat, Estatuak eta gizarte egitura guztiak, eskolak barne, dominazio-harremanen bidez funtzionatzen dutela, eta hezkuntzak botere horiek legitimatzen eta indartzen laguntzen zuela adierazi zuen. Weberrek adierazi zuen estatuak bere boterea indarkeria legitimoaren bidez mantentzen duela, eta horretarako, instituzioak behar direla. Eskola, familia eta eliza bezala, instituzio horiek kultura zehatz bat inposatzen duten bitartekoak direla, eta horren bidez, egungo ordena soziala mantentzen dela.

Weberrek eliza eta eskolaren arteko paralelismoa egin zuen: elizak espirituaren monopolioa zuela eta eskolak kulturaren monopolioa zuela. Eskolak kultura ideologiko bat inposatzen zuela, gizartearen egonkortasuna eta botere-harremanak legitimatzeko eta iraunarazteko. Weberrentzat, hezkuntza aparatu bortitza eta eraginkorra zela, batez ere psikologikoki, eta helburua kultura ideologiko jakin bat inposatzea zela. Eskolak pertsonak ezagutza zehatz baten bidez prestatzen zituela, eta gizartearen hierarkia eta egitura soziala finkatzen zuela.

Weberren iritziz, hezkuntzak aldaketa sozialerako ez zuela funtzionatzen, baizik eta botere-harremanak sendotzen zituela. Horrela, hezkuntza ez zela egungo sistema sozialaren aurkako borroka bat, baizik eta gizartearen botere eta hierarkia sozialak sendotzen zituen tresna bat zela. Eskolak gizartearen ideologia eta egitura soziala inposatzen zuela, eta horrek dominazio-harremanak iraunarazten laguntzen zuela.

Karl Marx: Hezkuntza eta Aldaketa Soziala

Karl Marxek (Alemania, 1818-1883) hezkuntza sistema kapitalistaren tresna gisa kritikatu zuen. Marxek hezkuntza burgesaren ideologia salatu zuen, eta bere ustez, hezkuntzak lanaren eta espezializazioaren arabera desberdintasun soziala sortzen zuela. Kapitalismoaren sistema ekonomikoak lanaren banaketa espezializatu bat sortu zuela, eta horrek langilearen alienazioa ekarri zuela. Marxek argudiatu zuen langileak ezin zuela bere lana kontrolatu, eta beraz, alienazioa sortzen zela.

Hezkuntzak, beraz, bi helburu izan behar zituela Marxen iritziz: alde batetik, prestakuntza intelektuala, fisikoa eta teknologikoa ematea langile-klasearen beharrei erantzuteko, eta bestetik, langile-klasearen autohezkuntza eta ahalduntzea sustatzea. Marxek hezkuntzaren bidez aldaketa sozialerako tresna boteretsu bat proposatu zuela, eta sistema kapitalista aldatuz gizarte justuago bat eraikitzea ahalbidetuko zuela.

Marxek eskola sistema politeknikoa, laikoa, doakoa eta guztiontzat berdina izan behar zuela defendatu zuen. Horretarako, hezkuntzak egitura sozial kapitalistaren aurkako borroka gizartean ahalduntzeko tresna bihurtu behar zuela. Eskola ezin zela Estatuaren edo Elizaren eraginpean egon, eta egungo ideologia hezkuntzan inposatzeak gizartearen hierarkian eragina zuela. Eskola, beraz, langile-klasearen garapen intelektual eta sozialerako baliabide izan behar zuela, eta ez kapitalismoaren sistema indartzeko tresna bat.

Marxek hezkuntza iraultza sozialaren parte gisa ulertu zuela, eta sistema hezkuntzak langile-klasearen borroka eta aldaketa soziala bultzatzea zuela helburu. Hori lortzeko, eskolak langile-klasearen identitatea eta elkartasuna indartu behar zuela, eta gizartearen aurkako borrokari laguntzeko tresna bihurtu behar zela. Horrela, hezkuntza sistema kapitalistaren egiturak kolokan jartzeko eta gizarte justuago bat lortzeko garrantzi handiko tresna izango zela.