Haurren Garapena: Ezaugarriak eta Beharrak

Lehen Haurtzaroa (0-3 urte): Ezaugarri nagusiak

Garapen psikomotorra

• Lepoa indartzen da, burua eusteko.
• Gorputz-adarrak ere bizkor hazten dira gorputz-enborra zuzen mantenduz. Gainera, hezurrek kaltzioa irabazten dute eta egonkortasuna lortzen dute.
• Nerbio-sistema helduz doa eta haurrek gaitasun psikomotorra irabazten dute, gorputza menderatzeko.

Garapen psikomotorraz gain, beste lorpen batzuk

• Autonomiaren lorpena.
• Objektuak eskuratzeko eta ikertzeko aukera.
• Leku berriak deskubritzeko aukera.

Garapen kognitiboa

• Adimen praktikoa, buru-irudikapen eta hizkuntzarik gabea.
• Zentzumen eta mugimenduen bidez gauzez jabetzen dira.
• Ingurumen-interakzioen bidez, pertzepzio berriak deskubritzen dituzte eta adimena lantzen dute.
• Hasieran ikusten duenaz soilik baliatzen da; ondoren, objektuen iraunkortasunaren nozioaz jabetzen da.
• Funtzio errepresentatibo sinbolikoa: ez dauden gauzak sinboloen bitartez irudikatzen dituzte, eskema mentalak eginez.

Garapen sozio-emozionala

• Haurraren eta ama/zaintzailearen arteko harremana oso garrantzitsua da; denbora horren bidez, haurraren nortasuna eta autonomia garatzen doaz. Gainera, harreman sozialak garatzeko bideak zabalduko dizkio.
• Etapa honen ildo nagusia helduak izango dira.
• Bi urte amaieran hasiko dira harremanak garatzen eta jolasak erabiliko dituzte bitartekari moduan.
• Bi urte bete arte haurrak dependentzia osoa du, eta hortik harreman sozialak zabalduz doaz (ama, familia...).
• Hiru urte inguruan, aurkaritza eta burugogorkeria portaera nabariak autonomoago egiten ari direla adierazten digute.
• Hiru urte betetzean, neska-mutilen arteko gorputz-desberdintasunak ikasi eta zalantza eta jakin-mina sortzen zaizkio.
• Bilakaera linguistikoa ere faktore oso garrantzitsua da. Hitzak errepikatzea eta abestea atsegin dute. Esaldi eta hitz sinpleak esaten hasten dira.

Adinaren araberako ezaugarriak

0-1 urte

• Objektuak manipulatu eta mugimendu progresiboak kontrolatu.
• Zehazten hasten da, keinuak eta lehenengo hitzak, inguruan duten guztia hartu.
• 2-3 hilabete: burua zutik mantendu.
• 5 hilabete: luzatuta egon, buruari bira eman.
• 6-8 hilabete: eserita mantendu laguntzarik gabe.
• 11-14 hilabete: noraezean ibili.

1-3 urte

• Hitzezko lengoaia, pentsamenduak eta desioak garatu.
• Esfinterrak kontrolatu.
• 18 hilabete: bere burua ispilu batean ezagutu.
• 24 hilabete: bi hitzekin esaldiak osatu.
• Eskailerak bakarrik jaitsi.

Bigarren Haurtzaroa: Beharrak

Behar fisiko eta psikomotorrak

1. Jarduera fisikoen bitartez energiak landu eta kanporatu egiten dira.
2. Gorputzaren ezagutzaren prozesua hasten da: gorputzeko atalak ezagutu eta horien mugimenduak zein diren ikertu (gorputzaren mugak).
3. Garapen integrala egokia izateko, ezinbestekoak dira ohitura osasuntsuak (lo, jan...).

Behar psikiko-kognitiboak

• Ingurunea ezagutzeko.
• Pertsonak desberdintzeko.
• Hitzak ezagutzeko.
• Sormena garatzeko.
• Beren burua ezagutzeko.

Behar sozialak

• Lehenengo harremanak (familia edo zaintzailea) ematen dira.
• Gizarteratzea oso garrantzitsua da, baina familia barruan hasten da.
• Hiru urterekin hasten da berdinkideekin sozializatzen.

Jolas motak

Bi urte arte norberaren gorputzarekin jolasten dute. Jolas-esparrua oso zabala da eta hainbat jolas mota erabiltzen dira garapen-prozesuan.

1. Jolas funtzionala: material desberdinak erabiltzen dira jolasteko, ez du helburu zehatzik eta bitartekari ona da hainbat ezagutza lortzeko.
2. Eraikuntza-jolasa: helburuak, dimentsioaren kontzeptura hurbiltzea, sormena lantzea eta motrizitate fina garatzea.
3. Jolas soziala edo sinbolikoa: lanbideak eta abar imitatzea datza. Jolas honen bitartez haurrak errealitatearen arauak barneratuko ditu.