Haur Hezkuntzan Arte Plastikoen Garapena: Metodologia eta Jarduerak

1-2 Urte: Lehen Urratsak Mundu Plastikoan

Umeak azkar garatzen dira, kontrolik gabeko mugimenduetatik zutik eta oinez ibiltzera igaroz. Jarduera plastikoa mugatua da oraindik. Forma, kolore, testura eta baliabideen bidez, lehen kontaktua izaten dute. Behatzeko, jabetzeko eta aurkitzeko gaitasuna sustatzen da. Aho/esku eta begi/esku koordinazioa landu behar dira; izan ere, 6 hilabetera arte, haurrak ez du zuzenean parte hartzen. Pertzepzio-mugimendua, ikasteko gaitasuna eta oroimena indartzen dituzte.

Helduaren eta haurraren arteko harremana oso garrantzitsua da. Plastika landuz, testura desberdinak ukitzen dituzte. Ikusmena garatu dutenez, argitasuna, kolorea eta mugimendua lantzen dira. Hezitzaileak baliabide desberdinak erabil ditzake.

3-4 Urte: Nortasuna eta Autonomia Garatzen

Nortasunaren eta mugimenduaren garapenean aurrerapausoak ematen dituzte. Jabetzen dira beraiek zerbait egiteko gai direla, eta emaitza interesatzen zaie. Inguruarekiko interesa eta kontzentrazio-gaitasuna areagotzen dira. Jardueran denbora gehiagoz egoteko gai dira. Pertzepzio-gaitasuna eta irudikapen-gaitasuna hobetzen dira. Ohituren hobetzeak eta autonomiak bide berriak irekitzen dizkiete.

Jarduerak:

• Ingurunean behaturiko elementuak irudikatzea (itxura, tamaina, kolorea).
• Lodiera desberdinetako elementuekin trazuak egitea (arkatza, klariona, pintzelak, puntzoiak...).
• Esku-trebezia lantzea (papera urratuz, zimurtuz, marraztuz, itsatsiz...).
• Modelatzeko beste ore batzuk erabiltzea (plastilina, buztina, ore zuria...).
• Hainbat teknika lantzea (marrazketa, margotzea, collagea, estanpazioa, moldaketa); horien bidez, begi-esku koordinazioa eta trazuaren kontrola hobetzen dira.
• Idatzizko hizkuntzara hurbiltzeko prestatzen dira.

4-5 Urte: Koordinazioa eta Sormena Indartzen

Mugimendua eta begi/mugimenduaren koordinazioa hobetzen jarraitzen dute, eta jakin-mina areagotzen da. Forma, kolore eta testura gehiago bereizten dituzte. Marrazketan zehaztasun handiagoa erabiltzen dute, eta hizkuntza komunikatzeko bitarteko gisa erabiltzen dute. Talde-harremanaz jabetzen dira, eta talde-jarduerak eta jarduera gidatuak egiteko aukera dago.

Helburuak 3 urteko haurrenen berdinak dira, baina horiek finkatuta eta zabalduta. Teknikak eta lanabesak ere berdinak dira (lehen erabiltzen zituztenak), baina zailtasun batzuk gehituta, esku-trebezia lantzeko. Esperientzia desberdinetatik abiatuz, errealitatea eta oroimenak marrazkietan jasotzen hasiko dira. Horrek sentimenduak, emozioak eta fantasia adierazteko aukera emango die.

5-6 Urte: Heldutasuna eta Hizkuntza Plastikoaren Garapena

Heldutasun bat eskuratzen dute oinarrizko funtzioetan eta segurtasun pertsonalean. Zentzumenen bidez kanpotik jasotzen dituzten datu asko lortzen, identifikatzen eta bereizten dituzte. Taldeetan parte hartzen dute, ikasgelako mantentze-lanetan laguntzen dute, eta zeregin txikiez arduratzen dira.

Helburu Berriak:

• Hizkuntza logiko-matematikoarekin konexioa lantzea.
• Koloreak, bolumenak, marrak eta testurak identifikatzea.
• Oroimena lantzea, aurretik izandako bizipenak lotuz.
• Hizkuntza plastikoa hedatzen jarraitzea, saiakuntza berriak eginez edo teknika konplexuagoak erabiliz.
• Autonomoagoak eta parte-hartzaileagoak izaten lagunduko dieten jarrerak sustatzea.

Ahozko eta idatzizko hizkuntzari une horretan ematen zaio sarbidea, eta ikasteko modu grafiko-plastikoa galtzen hasten da.

Materialak eta Teknikak

Moldaketa:

Moldeekin lan egiteko, pasta likidoa erabiltzen da. Moldea pasta likidoz betetzen da, eta lehortu ondoren, moldetik askatzen da irudia lortzeko. Gero, irudia margotu daiteke. Pastelak edo gailetak egiteko moldeak dira egokienak. Igeltxua da erabiliena.

Marrazketa:

• Tresnak: Argizariak, errotuladoreak, ikatz-ziriak, sanginak (arkatz gorri iluna, burdin oxido naturalez eginda), klariona.
• Euskarriak: Papera, kartoia (bertikalean edo horizontalean), koloretako papera, forma konkortuak, zenbait testura (sentsazioak lantzeko).

Haur txikienek tresna gogorrenak eta txikienak erabiliko dituzte. Denborarekin, muskulu-indar eta trebezia handiagokoak erabiliko dituzte.

Nola Gidatu Marrazketa Haurrarengan?

• Ongi pasatzea da helburua; nahi badute, berdina margotu dezakete.
• 2-4 urterekin, marrazketa askea sustatu.
• 4 urterekin, jarduera gidatua egin, ikusitakoan oinarrituz.
• 5 urtetik aurrera, jarduerak erabat gidatuak: kiribila, olatu-marra (aurreidazketa lantzeko).

Estrategia Metodologikoak

Bi premisa hauek hartu behar dira oinarri:

1. Jarduera plastikoen programazioa programazio orokorraren barruan egotea.
2. Jarduera-proposamenak eta diseinuak programazioko helburuak betetzera bideratuta egotea.

Jarduerak Arrakastatsuak Izateko Jarraibideak:

1. Segurtasuna zaintzea: adi egon material eta tresna arriskutsuei.
2. Behar den materiala aurreikusi eta eskuratzea.
3. Jarduera aurretik egitea, probatzeko.
4. Agindu laburrak, argiak eta sinpleak ematea.
5. Haurrak modurik egokienean kokatzea (adibidez, biribilean).
6. Prozesuari buruzko azalpenak ematea (urratsak, teknikak, baliabideak).
7. Ordena eta garbitasun-ohiturak lantzea.

Gomendagarria da jarduerak norberak prestatzea, talde bakoitzari egokituz, kontuan hartuz haien garapen-etapa, ikastetxearen kokapena eta bertako idiosinkrasia.