Guía Completa da Gramática Galega: Perífrases, Morfoloxía e Evolución
Enviado por Chuletator online y clasificado en Lengua y literatura
Escrito el en 
gallego con un tamaño de 5,8 KB
Perífrases Verbais en Galego: Tipos e Usos
Perífrases con Valor Temporal
| Valor | Estrutura |
|---|---|
| Futuridade | ir + infinitivo haber (de) + infinitivo |
| Inminencia | haber (en pretérito) (de) + infinitivo querer + infinitivo |
Perífrases con Valor Modal
| Valor | Estrutura |
|---|---|
| Obrigación | haber (de) + infinitivo haber (impersoal) + que + infinitivo ter + que + infinitivo deber (de) + infinitivo |
| Hipótese | haber (de) + infinitivo deber (de) + infinitivo |
| Probabilidade | poder + infinitivo |
Perífrases con Valor Aspectual
Perífrases Imperfectivas
| Valor | Estrutura |
|---|---|
| Imperfectiva | andar + a + infinitivo ser + a + infinitivo andar + xerundio estar + xerundio levar + xerundio seguir + xerundio ir + xerundio vir + xerundio |
Outras Perífrases Aspectuais
| Valor | Estrutura |
|---|---|
| Perfectiva | acabar + de + infinitivo deixar(se) + de + infinitivo dar + participio levar + participio ter + participio |
| Incoativa | comezar/empezar + a + infinitivo botar(se)/poñer(se) + a + infinitivo dar + en + infinitivo |
| Terminativa | chegar + a + infinitivo vir + a + infinitivo acabar + por + infinitivo |
| Reiterativa | volver + infinitivo ter + participio |
Características do Galego Antigo, Medio e Popularizante
Galego Antigo
- Nivel fonolóxico: vogais nasais, oposición fonolóxica entre sibilantes xordas e sonoras, consoante africada.
- Nivel morfosintáctico:
- Ausencia do morfema de feminino para as palabras rematadas en -or.
- Uso do pronome persoal te tanto para o acusativo coma para o dativo.
- Emprego do posesivo sen artigo.
- Vacilación na terceira persoa dos perfectos.
- Nivel léxico: vocábulos que posteriormente se perderon.
Galego Medio
- Nivel fonético: perde as vogais nasais, perde a oposición sonora/xorda, perdeu a africada palatal xorda.
- Nivel morfosintáctico:
- Distingue te / che.
- Dativo de solidariedade.
- Xeneralización dos alomorfos no(s) / na(s).
- Diferenzas nalgunhas desinencias verbais: galego (-che) / portugués (-te).
- Uso do posesivo con artigo.
- Flexión de xénero en palabras rematadas en -or.
- Nivel léxico: Castelanismos.
Galego Popularizante
Caracterízase pola presenza de castelanismos, dialectalismos e vulgarismos. Tomaban pois os escritores como referencia a lingua oral popular e recorrían ao castelán para resolver as carencias léxicas propias dunha lingua reducida aos ámbitos coloquial e familiar durante séculos.
Presenta unha vontade interdialectal, isto é, non se limitan a reflectir a fala da súa zona natal, senón que intentan empregar trazos lingüísticos e vocabulario das diferentes variedades xeográficas do galego.
Inclúe contraccións e os encontros vocálicos propios da lingua falada.
Desviacións da Norma Lingüística Galega
Arcaísmo
Uso no galego actual de formas propias do galego medieval e que xa non se empregan.
Lusismo
Substitución da forma propia galega pola forma propia do portugués.
Hipergaleguismo
Derivación incorrecta de formas galegas seguindo as propias regras internas da lingua galega para diferencialas das formas castelás.
Vulgarismo
Utilización de formas propias do rexistro vulgar no estándar.
Castelanismo
Substitución das formas galegas polas do castelán. Existen varios tipos:
- Utilización exclusiva de formas semellantes ao castelán nas parellas de sinónimos.
- Restrición do significado da forma galega pola presenza da forma castelá.
- Substitución da forma galega pola castelá.
- Substitución da forma galega pola castelá galeguizada.
- Adaptación á grafía castelá das formas galegas.
Morfoloxía Nominal
- Morfema léxico: trabado, flexivo.
- Morfema gramatical: trabado, flexivo, vogal temática / modo-tempo / número-persoa.
Morfemas Modo-Temporais
| Modo | Tempo e Morfema |
|---|---|
| Indicativo | Presente: -0- Pretérito: -0- Futuro: -re-/-ra- Copretérito: -ba-/-ía- Antepretérito: -ra- Pospretérito: -ría- |
| Subxuntivo | Presente: -e-/-a- Pretérito: -se- |
| Infinitivo Conxugado | Infinitivo conxugado: -r-/-re- |
| Futuro | Futuro: -r-/-re- |