Greziako Eskolen eta San Agustinen Filosofia: Platonismoa eta Neoplatonismoa

Greziako Eskolen Iraupena Erromatar Inperioan

Erromatar Inperioan, greziar filosofiaren hainbat korrontek iraun zuten, besteak beste, platonismoak, aristotelismoak, estoizismoak eta epikureismoa. Horien artean, platonismoa nabarmendu zen, filosofia-joera nagusi bihurtuz.

Korronte Filosofiko Nagusiak

Epikureismoa

Epikureismoaren arabera, gizaki jakintsuak ez du politikan parte hartu behar. Horren ordez, autarkia lortzen saiatu behar da, eta horren bitartez ataraxia. Bizitza zoriontsua bideratu behar da, mina baztertuz.

Estoizismoa

Estoizismoak benetako askatasun pertsonala bilatzea aldezten du, politikan parte hartuz. Zoriontasuna bertutearen etengabeko jardueran, buruaskitasunean eta autokontrolean oinarritzen da. Zoriontasuna patua onartzean datza.

Neoplatonismoa

Neoplatonismoak antzinako beste filosofoen norabideak eta ekialdeko ideia erlijioso-mistikoak batzen dituen sistema bat osatzen du. Galdera nagusia honakoa da: Jainkoa, Bat-a baldin badago, nola sortuko da errealitate askotarikoa?

Bi erantzun nagusi daude:

• Beste izakiak jarioz Jainkoagandik eratu dira (jariotasuna: errealitatearen ikusmolde pantesita).
• Izakiak ezerezetik sortu dira (kreazionismoa: izaki sortuak kontingenteak dira).

Platon eta San Agustin: Munduak eta Ezagutza

Platonek bi mundu eta bi ezagutza mota bereizten zituen: batetik, ideien mundua (benetako errealitatea) eta bestetik, mundu sentikorra (ideien kopiak).

San Agustinek, berriz, Jainkoaren erreinua (benetakoa) eta Mundu fisikoa (etengabe aldatzen dena) bereizten ditu.

Dialektika eta Egiaren Bilaketa

Dialektika galdera eta erantzunen bidez lortutako heziketa da, ezagutza lortzeko metodoa. San Agustinentzat, dialektika barne-bilaketa da. Gizakiak egia lortzeko Jainkoaren argiztapena behar du.

Bientzat, arima ezagutza-printzipioa da. San Agustinentzat, arima ez da aurrexistitzen; ezagutza bere barnean, Jainkoak jarritako betiereko ideia eredugarriak ezagutzean datza.

Ontologia San Agustinen Pentsamenduan

San Agustinek bi eratako izakiak bereizten ditu:

• Izaki absolutua edo Jainkoa
• Izaki kontingenteak

Jainkoaren Existentzia eta Ideia Eredugarriak

Jainkoa, Izaki absolutua, betierekoa, perfektua, guztiz ona, justua eta aldagaitza da. Bere existentzia ez dago arrazonamenduz frogatua, baina arima fededunean frogatua agertzen da.

Arimaren ezagutza hori ezinezkoa izango litzateke Jainkoaren existentziarik gabe. Jainkoaren existentziaren frogak:

• Argudio epistemologikoa: Egia existitzen denez, eta Jainkoa egiaren funtsa izanik, Jainkoa existitzen da.
• Argudio kosmologikoa: Kreazioak ezin dio gizakiari bilatzen ari den zoriontasuna eman; horregatik, Jainkoarengana seinalatzen du.

Ideia eredugarriak Jainkoaren mugagabetasunean eta beharrrezkotasunean datza. Gizakiak egindakoak, mugagabeak eta beharrezkoak hautematen ditu. Egia hau gure adimena baino nagusiagoa da.

Izaki Kontingenteak eta Unibertsoaren Kreazioa

Izaki kontingenteak ez dira benetako izakiak; aldaezin iaruten dena da benetakoa. Izaki kontingente guztiak ezerezetik egin zituen Izaki Aldagaitzak. San Agustin zintzo jarraitzen die Bibliako azalpenari.

Unibertsoaren kreazioa: Gauza guztiak Jainkoak eraginak dira, ezerezetik sortu ditu. Platonen pentsamendutik errentzen da: Munduaren kreazioa ez da nahitaezkoa, erabaki borondatezko eta askea den ekintza baizik.