Gotikoa: Kronologia, Sorrera eta Hedapena

GOTIKOA

- Kronología : XII. 2.1/2tik – XIII-XIV-XV.

- Sorrera eta hedapena . Frantzian Portu, Espainia, Ingalaterra , Italia eta Alemania.

- Testuingurua :  

- Zister ordenaren erreforma, forma arkitektoniko berriak ekarriko dituena.

- Filosofiko eta teologiko pentsamenduan Aristotelesen (sentsazioa, Platonen abstrakzioaren gainetik) filosofia nagusitu. Arkitekturan injeniaritza arloa nagusitu, plastikan naturalismoa.

- Hirien garapenak ekarriko duen egitura sozial berria XIII. aurrera.  Merkatal garapenak hirien berpiztea ekarriko du eta bertan merkatal eta artisau burguesía klasenagusia bihurtuko da.  Hiriko katedralak landatar monasterio isolatua ordeztuko du, eta hiriko sinboloaz aparte arkitektura, eskultura eta pinturaren integrazio gune bilakatuko da.

- Arkitektura zibilak garrantzia hertuko du: Udaletxeak, lonjak edo etxabeak...

ARKITEKTURA

• Helburuak: garaiera eta argitasuna

• Lortzeko arku zorrotza eta gurutzeriko-gangaren erabilera, hauek gangen indarrak desbideratzea posible egingo dute (lehen hormak eusten zuten bobeden indar guztia, beraz horma sendoak behar ziren) eta hormak arintzea bere euskarri funtzioak garrantzia galduz , horrela leiho handiak ireki daitezke  (argitasuna).
• Beste elementu oso garrantzitsua helburu horretan arbotantearen erabilera izango da, kontrahorma eta arbotantearen bitartez hormak asko altxatuko dira.
• Bertikaltasuna nagusituko da (zerura jo), hortan hainbat elementu lagunduko dute: arku zorrotzak, pinakuluak, orratzak (dorre oso finak), edo gableteak (arku gainean jartzen diren forma zorrotzak)

• Eraikin garrantzitsuena katedrala : Burgos, Leon, Toledo, Chartres, Reims… Bilboko BilbokoSantiago katedrala, Lekeitioko Andra Mªl, Gasteizko Stª Maria, Oñatiko S.Migel
• Euskarriak : Gurutzeaireko pilarea, kontrahorma, arbotante.
• Arkuak: Zorrotza , konopiala, karpanela…
• Bobedak: gurutzerikoa, seizatitakoa, terzeletes, izartatua…
• Apaindura:  beirateak, trazeriak, arrosaleihoak gargolak, gableteak…
• beiretea   trazeriaarrosaleihoa gargola   gabletea             

ESKULTURA

Portada gotikoa:

- Arkitektura eta eskulturaren uztartzea (integrazioa)

- Eskulturaren kokapen nagusia.-

- Arkitektura: arku zorrotza, artxiboltak, tinpanoa eta atezangoak.

- Eskultura :

     - Erliebeen kokapena : tinpano, artxibolta, mainel eta atezangoetan.

PINTURA

- Horma-pinturak garrantzia galduko du (Italia salbu). Arlo berriak: beirateak, miniaturak eta bereziki ohol gaineko pintura.

- Pintura gotikoan eboluzioa emango da naturalismora.

a) PINTURA TREZENTISTA (XIV.) :

- Sakontasuna lortzeko ardura, horrek perspektiba estudiora eramango du.

- Anatomiari garrantzia haundia emango diote.

- Sentimenduak adieraziko dituzte.

- koloreari garrantzihandia emango diote.

- Pintore garrantzitsuena naturalismora emango den eboluzio honetan :

• Giotto Florentziako Eskolakoa:

• Natura bere inspirazio iturria.
• Figura monumentalak
• Aurpegian espresio dramatikoak
• Mugimendua, estilo bizi eta gizatarriagoa.

• Duccio eta Simone Martini Sienan:
  • Fintasuna eta dotorezia nagusi eskola honetan.
  • Figura luzangak, aurpegi eta keinu goxoak.

b) FLAMENDAR PINTURA (XV.)

- Testuingurua : Flandes ehunen artisautza eta merkatal gune oso oparoa      burgesia sendoa.

- Olio-teknika asmatuko dute.

- Marrazkiaren nagusitasuna teknika mailan.

- Naturalismoa, errealitate sineskorra burgesiaren gustukoa.

- Xehetasunaren garrantzia, gertutik ikusteko pintura. Objektuen irudikapen zehatzak

- Obra gehienak tamaina txikikoak, sarritan hiru taulakoak: triptikoak.

- Paisaiaren garrantzia

- Aberastasun kromatikoa : lausodurak, distira, ñabardurak eta ehundura oso zainduak.

- Generoak : erretratuak, erlijiosoak (emaileak barne).

- Gotikoak oraindik, figura estatikoegiak izatea, eta pertsonaien arteko erlazio falta.

          - Pintore garrantzitsuenak:

• Jan Van Eyck (Ardi Mistikoaren poliptikoa- Arnolfini senar-emazteak).
• Van der Weyden : Beherapena: konposizio bikaina.