Goikoek egiten duten kaltea menpekoek jasan edo konpondu behar dute

2017ko ESAEREN AZALPENAK

(2017-IV-1)

1.ADISKIDEAK, ZAINDU BEHARREKOAK

Adiskideak zaindu behar ditugu (onak, Batez ere; besteez ez kezkatu). Azalpen gehiagorik behar duzu? Horrela bada, ez Duzu zuk lagun askorik, ezta merezi ere...Gazteleraz esaten da ere antzera: “quien Tiene un amigo, tiene un tesoro”.Lagunak ondo zaindu behar dira, lagunik gabe Bakarrik geratuko garelako.

2.ASKO DAKI ZAHARRAK, ERAKUTSI BEHARRAK

Behar: beharrizan (necesidad; nécessité)

Pertsona zaharrek (barka, adinekoek) asko dakite. Zergatik? Beharrak erakutsi dielako; hau da, Nahitaez ikasi behar izan dutelako. Gazt.: Más Sabe el diablo por viejo que por diablo edota No hay mejor maestra que la necesidad.

3.BAKOITXAK DAKI BERAN BARRI

Bakoitxa: bakoitza, norbera / Beran: bararen, bere / Barri: berri

         Soilik Zeuk dakizu zer dagoen zeure buru-bihotz-arima-gogo-barru-                          barrenetan. Gainontzekook, zure inguruan egonda ere, ez dugu Jakingo                      ezta horren Laurdena ere. Gaztelauek dioten moduan: La Procesión va por                    dentro.

4.DAKIENAK BADAKI, EZ DAKIENAK BALEKI

Baleki: jakingo balu

         Jakinduria ez dago ondo banatuta: Batzuek asko dakite; beste askok jakin   nahi Lukete, baina ezin. Gaztelaniaz esaten duten moduan, Lo que Natura    no da, Salamanca No presta (alegia, unibertsitaterik onenak ere ezin du konpondu inteligentzia eza).

5.EDER EDO ITSUSI, ZEIN BEGIK IKUSI

Estetika  Erabat kontu subjektiboa izaten da: nork ikusi, hala baloratu. Bakoitzak Bere ustea dauka, zuretzat ezin politagoa dena, agian, albokoarentzat zantarra Izan daiteke. Sobre gustos no hay nada escrito esaten du erdal esaerak. Entzun Duzue  inoiz esaera hau: zenbat Buru,hainbat aburu?
Egia handiak dira horiek, e???

ERAUNTSIA PASATU ETA GUARDASOLA ATERA

Erauntsi: Zaparrada, euri-jasa

Funtzionatuko badute (baliagarriak izango Badira), gauzak momentu/abagune egokian egin behar dira. Berandutuz gero, ez Ohi dute ezertarako balio. Adibidez, alferrik da euritakoa zabaltzea euria egin Ostean. Gazteleraz entzun duzue inoiz “a buenas horas mangas verdes”? Euskaraz Badaukagu beste bat: “hilda gero, salda bero”.

6.ESKATZEA LIBRE DA, EZ EMATEA ERE BAI

Nahi dugun guztia Eska dezakegu; eman ere, nahi duten guztia (eta ez gehiago) emango digute. Aznar handiak esan ohi zuen moduan, Ante El vicio de pedir, la virtud de no dar.

7.GANBARA BETE ARTO, EZ GAGOZ HAIN TXARTO

Ganbara: baserri batean, teilatu azpiko Solairua, aletegi gisa-edo erabiltzen dena / Gagoz: gaude

Etxean janari aski izanez gero, ezin Kexatu.Gogoratu txitxarra eta inurriarena, zenbat biderrez entzungo zenuten Istorio hori umetan?.

8.HERRIK BERE LEGE, ETXEK BERE AZTURA

Aztura: ohitura, usadio, ekandu, usantza, Kostuma

Tokian tokiko ohiturak oso sustraituta Egoten dira, garrantzi handia dute nortasun aldetik, eta errespetatu behar dira (batez ere, kanpotik bazatoz). Gazt.: Allá Donde fueres, haz lo que vieres.

9.IBILTARI GAUEAN LOGALE GOIZEAN

Ekintza guztiek dakarte ondorioa: gauez Hor zehar ibiltzen bazara (lo egin beharrean), logale (logura) egongo zara Goizean. Ai, amigo, parrandan bazabiltza, biharamunak gogorrak izaten dira!!!

10.IDIA EZ DA BAKARRIK UZTARTZEN

Uztartu: lotu, uztarrian jarri (uztarri: yugo, Yunta; joug, attelage)

Kontu batzuk ez dira berez gertatzen: Geuk egin behar ditugu, geure esfortzuz. Idiek uztarturik lana egin dute, baina Norbaitek prestatu behar ditu, eurek ezin dute uztarria jarri….Gainera, kontuan Hartu idiek ez dutela izaten gogo handirik uztartuta egoteko... (neuk ere ez Nuke edukiko, egia esanda).

11.INOREN ZER ESANGOAK LOTZEN DIZKIZU ZANGOAK

Zer esangoa: besteek zer esango duten / Zango: Hanka, berna

Lotsatu, beldurtu eta kikildu egiten gara Besteek zer esango duten pentsatuta edo aurreikusita. Beldur horrek kentzen Dizkigu askatasuna, ausardia zein autonomia, eta izugarri baldintzatzen du gure Jarduera. Gaztelaniaz ezin argiago dago: el Miedo al qué dirán. Ez al zaigu hori eskolan ere askotan gertatzen? Esango Nuke, baina ez naiz ausartzen, deskuiduan, hanka sartzen badut…

12.KANPOAN LILI, TA ETXEAN ELORRI

Lili: lore / Ta: eta

Zenbait pertsonak Arras jokaera ezberdina dute tokiaren arabera: kalean, jendearekin, atseginak Dira (lorea dirudite); etxean, berriz, senideekin-eta, arantzaz beterik (elorria ematen dute).Kalean gozoa, etxean beti haserre eta petralduta.  Antzekoa da “Kalean uso, etxean otso”.

13.KEAREN BELDURREZ, SURAT IHESI

Surat: sutara / Ihesi: azkar aldendu leku batetik, beldurrez

Batzuetan, Beldurrak eraginda, erabaki txarrak hartzen ditugu; hala, ketik ihes Egiteagatik, sutara hurbiltzen bagara, okerrera goaz. Gaztelaniaz esaten duten Moduan, “De Guatemala a Guatepeor” (badaezpada ere, oharra: “Guatepeor” ez dago Google Maps-en). Batzuetan erremedioa txarrago izaten da arazoa baino.

14.MIHI DUENA BETI HELTZEN DA PARISERAT

Mihi: mingain / Pariserat: Paris(er)a

Berba eginez, Galdetuz eta erantzunak ulertuz... Horrela, ia edozer lor daiteke: adibidez, Pariseraino iristea. Batzuek fobia (itzela) diote/diogu galdetzeari, baina hori Beren/gure arazoa da.

15.NAHI BADUZU ONGI BIZI, GAURKO AFARIA BIHARKO UTZI

Txarra omen da Afari oparoak egitea. Jakin behar da neurriz hartzen gauzak, ondo egoteak (argal, eder,…) beti eskatzen da sakrifizioa eta zenbait gauzei uko egitea. Zaindu zure burua!!! Gazt.: “De grandes cenas están las sepulturas llenas”.

16.NOLAKO IRINA, HALAKO OGIA

Nolakoa den irina, halakoa izango da Ogia. Logikoa, ezta?

17.NON ZALDARRA, HAN ATZAMARRA

Zaldar: Pikorta, garau, “grano” / Atzamar: Hatz, eri

Nahikoa da arazotxo bat izatea, edo min Txiki bat, edo ahulguneren bat, mundu guztiak horri erreparatzeko. Asmo txarrez Egiten dute? Baliteke. Batzuetan errez topatzen ditugu pertsonen ahuleziak eta Gogorarazi egiten dizkiegu…”Meter el dedo en la llaga”, donde más duela.

18.OGIRIK EZEAN, ARTOA GOZOA DA

Ezean: ezik (baldintza negatiboa) / Arto: landare jangarria (Zea mays)

Aprobetxatu Daukazuna, eta konpon zaitez horrekin. Txitxardinak (angulak) amaitu zaizkizu? Bada, jan otarraina (“langosta”), lasai-lasai. Gazt.: A falta de pan, buenas son tortas.

19.USTEA EZ DA JAKITEA

Mila milioi Iritzi daude (edo), baina oso egia gutxi. Asko hitz egiten dugu edozertaz, Baina ezer gutxi dakigu benetan. Ondo dakiguna bakarrik esango bagenu, isilik Egongo ginateke gehienetan. Hortaz, kontu egin zer esaten dugun. Ni daborduko Isilduko naiz. Uste nuen hori….Baina gero konturatzen gara ez zela horrela. Zuhurtziaz jokatu behar da, badakizue, usteak, erdi ustel!!!!!

20.ZAHAR HITZAK, ZUHUR HITZAK

Esaera Zaharrek arrazoi izaten dute. Zahar bezain zuhurrak dira.

21.ZAKURRAK, BERE ATARIAN INDARRA

Denok sentitzen Gara eroso geure tokian (geure lanean, geure etxean, geure autoan), hor Segurtasuna sumatzen dugulako. Hortik kanpo, kikildu egiten gara. Atletikekoak, Sasoi batean, etxean gogor aritzen ziren baina kanpoko partida guztietan Kikilduta eta euren mailatik behera,  Kanpoko partidak galdu.

22.ZOAZ ERROTARAT, IRINA LOTUKO ZAIZU

Errotarat: errotara / lotu: erantsi, itsatsi

Leku, ekintza, Zaletasun, konpainia edo lan bakoitzak albo-ondorioak ditu (“efectos Colaterales”). Horrela, errotan laboreak ehotzen dira, irina egiteko; eta, Bertara sartuz gero, oso posible da irinez zikintzea. Gaztelaniaz: Quien con niños se acuesta, meado se levanta. Beraz, kontuz nondik edo norekin zabiltzan!! Esaten da ere “quien con fuego Juega, con fuego se quema”