Gluzidoak: Definizioa, Propietateak, eta Sailkapena

GLUZIDOAK=azukrea Definizioa

Kimikoki polihroxialdehidoak edo polihidroxizetonak bezela definitzen da.

MONOSAKARIDOAK: Definizioa

Gluzido bakunenak dira eta ezin daitezke hidrolisi bitartez deskonposatu. Formula orokorra: CnH2nOn

Propietate fisikoak:

molekula txikiak, zapore gozoa, uretan disolbagarriak, kristal itxura Propietate kimikoak: erreduktoreak (karbono anomerikoa libre duletako).

Sailkapena

karbono-atomo kopuruaren araberakoa da (triosa, tetrosa, pentosa, hexosa). Talde funtzionalaren arabera aldosak (aldo-) eta zetosak (zeto-).

ISOMERIA: Definizioa

Formula molekular berdina duten substantzia ezberdinak.

Funtzioak

energia iturria / molekula konplexuen sintesirako oinarria / erreakzio metabolikoetan tartekariak / bitaminikoa (C bitamina)

C*- Karbono asimetrikoa lau loturak desberdinak dituena da.

Egiturazkoa

talde funtzional desberdinak dituzten isomeroak.

D-Glizeraoaldehidoa D-Dihidroxiazetona

Estereoisometria

atomo berdinak baina modu ezberdinean kokatuta dituzten isomeroak.

Enantiomeroak

karbono asimetrikoen -OH guztiak aldatuta.

Epimeroak

-OH baten kokapena ezberdintzen da.

Anomeroak

karbono anomerikoaren -OH taldearen kokapenean ezberdintzen dira.

Monosakarido garrantzitsuenak: Glukosa

aldohexosa (C6H1206) Funtzioa: energia iturria (zelula arnasketa mitokondrietan) / Fruktosa: zetohexosa (C6H12O6) Funtzioa: funtzio energetikoa.

Erribosa eta desoxirribosa: aldopentosa (C5H10O5) Azido nukleikoen osagaiak (ADN eta ARN).

DISAKARIDOAK: Definizioa

2 monosakarido lotura glukosidikoz lotzerakoan eratzen dira, eta ur molekula bat askatzen da. Disakaridoak bi monosakaridotan banatzeko ematen den erreakzioari hidrolisia. Formula: C12H22O11. Lotura O-glukosidikoa monosakarido baten karbono anomerikoaren Oh-a eta beste edozein karbono alkoholdunaren artean gertatzen den lotura da.

Ezaugarriak

solido zuriak / kristal itxura / uretan disolbagarriak / zapore gozoa Funtzioak: erreserba energetikoa / polisakaridoen monomeroak (maltosaren kasu)

Disakarido interesgarrienak:

Maltosa: 2 a-glukosa (1-4) lotura glukosidikoz. Garagar emamuindu eta xigortuaren azukrea. Laktosa: B-galaktosa + a-glukosa B (1-4) lotura glukosidikoz. Ugaztunen esnetako azukrea. Sakarosa: a-glukosa + B-fruktosa (1-2) lotura glukosidikoz. Etxeko azukrea.

Ahalmen erreduzitzailea behatuz, maltosa eta laktosa ahalmen erreduzitzailea dute eta sakarosa ez. Laktosa banatzean galaktosas agertuko zaizkigu eta maltosan bakarrik glukosa.

POLISAKARIDOAK: Definizioa

Monosakarido-molekula ugari lotura glukosidikoz kateatu, eta dagozkien ur-molekulak galduta eratzen diren polimeroak dira. Hidrolisi bidez apur daitezke. Formula:

Propietate

makromolekulak / ez dute zapore gozoa / ezin dira disolbatu edo nekez disolbatzen dira / ez dute kristal itxura / ez dira erreduzitzaileak (kate luzeak direlako)

Sailkapena:

Homopolisakaridoak: Monosakarido ezberdinez osatutako gluzidoa. Heteropolisakaridoak

a -amilasa entzima (1-4) loturaren hidrolisia katalizatzen du.

B-amilasa entzima (1-6) loturaren hidrolisia katalizatzen du.

Zelulosa hidrolisatzeko zelulosa entzima behar da, eta animaliok ez dugu, beraz ezin dugu liseritu.

HETEROSIDOAK

Zati gluzidiko batek eta zati ez gluzidiko batek osatuta. (glukolipidoak eta glukoproteinak)

Zergatik ezin dugu gizakiak zelulosak liseritu?

Ez dugulako sintetizatzen b-amilasa. Ezin dugu zelulosaren loturak apurtu.

Zein da heteropolisakarido baten osaera?

Monosakarido desberdinez osatuta dagoen polisakarido mota.

Azaldu heterosidoak zer diren.

Monosakaridoz eta gluzidoa ez den beste molekula organikoz osatuta dagoen molelula bat.