Gizarte Zientzien Funtzionaltasuna eta Didaktika Hezkuntzan

Gizarte Zientzien Funtzionaltasuna Hezkuntzan

Arloa eta Aurrekariak

Arloaren Definizioa eta Gaiak

Definizioa: Arloa ez da diziplina askoren batura soila. Arloa, eduki batzuen bitartez lortu beharreko gaitasun edo helburuetan datza. Diziplina akademikoen garrantzia oinarrizkoa da arloetan, eurek ematen baitiete eduki horiei logika eta mamia. Koherentzia zientifikorik gabe, irakaskuntzak ez luke zentzurik izango gure gizartean.

Arloak tratatzen dituen gaiak honakoak dira:

• Gaurkotasuna
• Lekuko historia
• Polemika
• Gatazkak

Hau da, arlo bera irakasgai ezberdinetan lantzeko aukera dago, baina beti ere ahaztu gabe arloa ez dela irakasgaien batura soila. Erabilitako metodoa beti azaldu behar da.

Irakaskuntzaren Bilakaera Historikoa

Tradizionalki: Estatu-nazioaren historia politiko-militarraren garrantzia goresten zen, estatu-nazioaren irudia sendotuz. Urteetan zehar, gizonen ikuspegitik egindako irakaskuntzan oinarritu da, jarrera kontserbadoreak sustatuz.

Gaur egun: Herritarren formazio intelektuala eta gizalegezkoa sustatzea da helburua, planteamendu zientifiko batetik abiatuta.

Diziplina Akademikoak eta Diziplinartekotasuna

Gizarte Zientzien Sailkapenak

Gizarte Zientziak sailkatzeko bi modu proposatu dira:

Rodriguezen arabera:

1. Historia + Artearen Historia
2. Geografia
3. Antropologia
4. Soziologia
5. Ekonomia
6. Zuzenbidea
7. Zientzia Politikoak

Riveraren arabera:

1. Historia
2. Geografia
3. Antropologia Kulturala
4. Artearen Historia
5. Soziologia
6. Gizarte Zuzenbidea
7. Ekonomia
8. Demografia
9. Gizarte Psikologia

Diziplinartekotasunerako Gaiak

Diziplinartekotasuna lantzeko gai adibide bat Artzaintza izan daiteke: ikuspegi historikoa, banaketa geografikoa, ekonomian duen garrantzia, etab. landu daitezke.

Adituen ustez, diziplina akademiko integratzaileak espazioa eta denbora dira.

Historia eta Geografiaren Eskaria Gizartean

Gizarteak Geografia, Historia eta Gizarte Zientziei egiten dien eskaria aldatu egin da:

Ikasleen Desmoralizazioaren Arrazoiak

Ikasleen desmoralizazioa nabaritu da 80ko hamarkadatik aurrera, hainbat arrazoirengatik:

• Arrazoi endogenoak: Didaktikaren garapena ez da nahikoa izan.
• Arrazoi exogenoak: Eduki zaharkituen presentzia curriculumean.

Askotan denbora galtze hutsatzat jo da irakaskuntza hau, ikasleek ez zutelako ulertzen eta buruz ikasi behar zutelako.

Teknologia eta Herritartasun Kritikoa

Teknologia zientifikoek eskaerak aldatu dituzte sozialki eta pentsamoldeetan. Era berean, herritartasun kritikoa garatu da: herritar kultuak, informatuak eta analizatzeko prest daudenak sortu dira.

Kulturaren Balioa Gizarte Postindustrialean

Gizarte postindustrialean, kultura negozio bilakatu da:

• Geografia eta Historiako ondarea kontserbatu duten herriak: aurreratuagoak dira eta diru-iturri bilakatu dute.
• Estetika, kultura eta ekonomia uztartu dituzte.

Ezinbestekoa da herritarrek Geografia eta Historia ezagutzea, ezagutzen ez dena ez baita maitatzen!

Ikasleak Gizarte Zientzien Aurrean

Edukiak Eskuratzea eta Irizpide Kritikoa

Ikaskuntza Esanguratsua eta Aurrezagutzak

Gaur egungo ikaskuntza-prozesuak konstruktibistak dira.

Ikaskuntza esanguratsua lortzen bada (ikasleen aurrezagutzak kontuan hartuta), erabiltzen den metodologiak ez du horrenbesteko garrantzirik.

Ikasleek, eskolara joan aurretik, Geografia, Historia eta Gizarteari buruzko ezagutzak dituzte (familiatik, lagunengandik, komunikabideetatik... jasotakoak). Geografia, Historia eta Gizarteari buruzko pertzepzio, sentsazio eta informazio asko dute. Informazio hori ez da beti zuzena izaten, eta gainera, askotan birtuala da.

Irakasleak aurretiko jakintza horiek aprobetxatu behar ditu, inoiz ez alboratu.

Komunikabideen Eragina eta Analisi Kritikoa

Komunikabideek ematen duten informazio anitzak ikaskuntzan eragin dezake.

Teorian, umeek beren gertuko ingurunetik abiatuta ikasten dute, baina komunikabideek eten egin dute prozesu hori. Espazioan eta denboran urrun dauden errealitateak oso gertu sentitzen dituzte komunikabideei esker. Adibidez, asko jakin dezakete Himalaiako mendiei buruz, baina ezer gutxi ondoko herrian gertatutakoari buruz edo Erdi Aroan beren arbasoek zer jaten zuten jakiteko.

Eskolak modu sistematikoan landu behar ditu komunikabideek zabaltzen dituzten estereotipoak eta errealitatearen ikuspegi partzialak, ikasleek informazioa modu kritikoan azter dezaten.

Informazio-iturrien azterketa kritikoa egitea izango da formazio zientifiko eta humanistikoa lortzeko zeregin garrantzitsuenetako bat.

Piageten Teoriaren Aplikazioa

Piageten Teoriaren Oinarriak

Piageten teorian oinarrituta, ikusi da umeek honela ikasten dutela:

1. Zehatzetik abstraktura
2. Ezagunetik ezezagunera
3. Sinpleenetik konplexuenera
4. Manipulazio aktibotik kontzeptualizazio sinbolikora

Honek mesede egiten dio Gizarte Zientzien irakaskuntzari!

Teoriaren Baliagarritasuna eta Adibideak

Piageten teoria baliagarria izan daiteke gai aproposak aukeratuz gero; hau da, umeen ulermenetik gertu daudenak eta denboran atzera egiteko nahiz espazioan mugitzeko aukera ematen dutenak.

Adibideak: gizakien elikadura, gizakiak eta paisaiak, energiaren erabilera, garraioen eboluzioa, hirien bilakaera.

Gai horiek guztiak umeen ulermenetik gertu daude eta abstrakzio-maila baxua dute (adibidez, Frantziako Iraultzak ez luke balioko).

Horrek aukera ematen du gaia aukeratzerakoan gertukoa edo urrunekoa, gaurkoa edo iraganekoa aztertzeko, betiere diziplinartekotasuna ahaztu gabe.

Ikuspegi Diakronikoaren Abantailak

Diakronia vs. Sinkronia

Diakronia: Gizartean historian zehar eman diren fase ezberdinak era kronologikoan adieraztea.

Sinkronia: Denbora berean gertatutako gertaerak aztertzea (aldiberekotasuna).

Abantailak eta Erronkak

Ikuspegi diakronikoaren abantailak:

• Denboran zehar izandako gertaerak ikustea errazagoa da, umeen gaitasunetatik gertuago dagoelako.
• Oinarrizko gaiak lantzeko aukera ematen du.
• Garapen tekno-zientifikoa txertatzeko aukera ematen dute horrelako planteamenduek.

Arazo nagusiak:

• Material aproposaren edo irakasleen prestakuntza egokiaren falta.
• Irakasleak erosoago sentitzea diziplina deskribatzaile eta politikoetan.