Gizarte Trebetasunak, Nortasuna eta Komunikazioa Hobetzeko Gida

1. Zer dira Gizarte Trebetasunak?

Gizarte trebetasunen definizioa hainbat ataletan bana dezakegu:

• Pertsonen arteko testuingurua: Gizarte-trebetasunak elkar eragitea beharrezkoa duten pertsona batzuk dauden egoeretan garatzen dira.
• Adierazpen egokia: Testuinguru edo egoera horietan, sozialki trebeak diren pertsonek beren sentimenduak, jarrerak, nahiak, iritziak edo eskubideak egokiro adierazten dituzte.
• Arazoen kudeaketa: Arazoak bideratu edo txikiagotu egiten dituzte.

Jarrera trebeak lortzen saiatzen dira, hala nola: lagunak egitea, talde batean integratzea, gelan parte hartzea, lana edo bikotekidea lortzea, eta abar.

1.1. Zeintzuk dira Gizarte Trebetasunen Osagaiak?

Lau osagai mota bereiziko ditugu:

• Portaera
• Emozioa
• Prozesu Kognitiboak
• Nortasun-osagaiak

2. Portaera

2.1. Zer da Portaera?

Portaera pertsonak duen berariazko jokabidea, ekiteko modua edo egoera jakin bati erantzuteko modua da. Portaera barne-eragile batzuen (nortasuna, adimena, sinesmenak...) eta kanpoko batzuen (momentu horretan nola dagoen, aurrean dituen pertsonak...) elkarrekintzaren arteko emaitza da. Horrela, bada, pertsona baten erantzuna bere testuinguruaren araberakoa izan daiteke.

2.2. Zein Portaera Mota Bereizten Ditugu?

Gizarte-trebetasunetan, portaera asertiboak eta ez-asertiboak bereiz ditzakegu.

2.3. Zein Bi Portaera Dira Asertibitatearen Kontrakoak?

Asertibitatearen kontrakoak portaera pasiboa eta oldarkorra dira.

3. Zer da Nortasuna?

Nortasuna pertsonak, ingurunera egokitzeko prozesu paregabean, pentsatzeko eta ekiteko duen sistema psikofisikoen antolamendu dinamikoa da.

Nortasuna herentziaren eta ingurunearen emaitzatzat hartzen da:

• Herentzia: Ezaugarri biologikoak jaio aurretik definitzen dira gizakiaren kode genetikoan.
• Ingurunea: Pertsonak bere girotik jasotzen dituen eraginen multzoa da.

Esperientzia berdinak bizi eta kode genetiko berdina daukaten bi pertsonarik ez dagoenez, nortasuna eragile bio-psiko sozialen mende dagoen zerbait bakarra eta errepikaezina da.

Nortasunaren Ezaugarriak

Nortasunaren ezaugarriak pertsona bat besteengandik bereizten duten elementuak edo bereizgarriak dira. Pertsona bakoitzak bere ezaugarri-konbinazioa duenez, nortasun-eredu edo -mota anitz daude.

3.2. Zer dira Autoestimua eta Autokontzeptua?

Autoestimua:

Norbera maitatzea eta baloratzea.

Autokontzeptua:

Nola ikusten naizen ni neu.

4. Zer da Atzeraelikadura (Feedbacka)?

Atzeraelikadura komunikazioaren funtsezko prozesu bat da. Feedbacka edo atzeraelikadura bi norabideko komunikazioa da, emaileari bueltan iristen zaion informazioa, alegia.

Feedbacka gertatzen bada, komunikazioa izan dela ziurta dezakegu, bi norabidetara egin delako. Feedbacka ispilu moduko bat da, eta hartzaileari eta emaileari itzultzen die egiten ari direnaren irudia. Gainera, hartzaileari mezua iritsi zaiola jakiteko biderik fidagarriena da.

Atzeraelikadurarik ezean, komunikazioa ez da osoa, alde bakarrekoa baizik: informazioa jasotzeko prozesu bat, ez komunikatzekoa. Feedbacka oso garrantzitsua da edozein komunikazio sistematan eta, batez ere, irakaskuntzan.

Hezitzaile eta animatzaileek oso kontuan izan behar dute hori, ikaslea edo taldea zerbaiti buruz informatzea ez baita nahikoa izaten. Animatzeko edo jarrerak aldatzeko, beharrezkoa da informazioa hezkuntza-prozesua hobetzeko ematea, hau da, atzeraelikadura eskaintzea.

5. Zer da Itxuraldatze Kognitiboa edo Pentsamendu Irrazionala?

Itxuraldatze kognitiboak errealitatea edo gertaeren interpretazioan egiten diren eskema okerrak dira, pertsonaren portaerari eraginez ikuspegi sinplista edo negatiboari bide ematen diotenak.

5.2. Itxuraldatze Kognitibo Ohikoenak

Hauek dira itxuraldatze kognitibo ohikoenak:

• Oinarririk gabeko ondorioa
• Abstrakzio selektiboa
• Pentsamenduaren interpretazioa
• Orokortzea
• Pertsonalizazioa
• “Dena ala ezer ez” pentsamendua

6. Hobetu Al Ditzakegu Gizarte Trebetasunak?

Bai, gizarte trebetasunak hobetu daitezke. Hainbat autorek, adibidez Eriksonnek, garapena bizitza osoan zehar ematen den prozesua dela azpimarratzen dute. (Oharra: Jatorrizko testuak esperientzia pertsonalari buruzko eten bat du.)

6.2. Zein Elementutan Esku Hartu Behar Dugu Trebetasun Hauek Hobetzeko?

Gizarte portaera hobetzeko, trebetasun sozialak osatzen dituzten elementu guztietan esku hartu behar da. Bost multzotan daude banatuta elementu horiek:

1. Komunikazioa hobetzea.
2. Enpatia hobetzea, eta entzuten ikastea.
3. Asertibitatea hobetzea.
4. Garapen morala eta adimen emozionala sendotzea.
5. Autoestimua hobetzea.

Trebetasun sozialen hobekuntza bakarka edo taldeka planifika daiteke, ikastaro edo gizarte trebetasunetarako entrenamendu bidez. Ikastaro horietan, aipatutako gaiak jorratzen dira, berariaz eta integratuta, aurretik zehaztutako arazo bat bideratzeko.

7. Nola Galtzen Da Informazioa Komunikazioan?

Komunikazio prozesuan, informazioa pauso bakoitzean galtzen da. Hauek dira urratsak:

1. Emaileak esan nahi duena.
2. Benetan esaten duena.
3. Hartzaileak entzuten duena.
4. Aditzen duena.
5. Ulertzen duena.
6. Interpretatzen duena.

Kontziente izan behar dugu galera hori ahalik eta gehien gutxitzeko. Aipagarria da zailtasunagatik lehenengo urratsetik bigarrengorako tartea; izan ere, adierazi nahi diren ideiak eta pentsamenduak era aberats, zehatz eta koherentean uztartu behar dira hitzjarioan. Tarte horretan galtzen da informaziorik gehien.

8. Entzuketa Aktiboa: Errazgarriak eta Eragozpenak

Aktiboki entzutea hitz egiten duenaren ikuspuntutik entzutea eta ulertzea da. Desberdindu behar dira, beraz, entzutea eta aditzea.

Entzutea entzumenak burutzen duen lana da, soinuen bibrazioak hautematea, alegia.

Entzuketa Aktiboa Errazteko Aholkuak

• Enpatia
• Baieztatzea edo argitzea
• (Eta abar)

Entzuketa Aktiboa Eragozteko Faktoreak

• Konparatzea
• Pentsamendua irakurtzea
• Epaitzea
• Amets egitea
• Eztabaidatzea

9. Asertibitatea Hobetzeko Portaera eta Teknikak

Portaerak

• Autoestimua
• Ez haserretu
• Besteak ez baztertu
• Kritikak eta porrota onartu
• (Eta abar)

Teknikak

• Asertibitate positiboa
• Asertibitate negatiboa
• Asertibitate enpatikoa
• Mailakako asertibitatea
• Ez ikusiaren teknika

10. Antsietatea Urritzeko Teknikak

Arnasketa Ariketak

Lotura aski frogatua dago arnasketaren eta erlaxazioaren artean. Emozioek eragina dute arnasteko eran, eta alderantziz. Adibidez, azterketa bategatik urduri edo jendaurrean hitz egiteko beldurrez egonez gero, arnasa azkar eta etenekin hartuko da, eta ohikoa baino energia gehiago galduko da, arnasa hartzearren giharrak tenkatuta egongo direlako.

Horregatik, arnasketa-ariketak praktikatzea oso lagungarria izaten da. Erlaxatuta bagaude, arnasketa luzea, erregularra eta mantsoa izaten da. Arnasketa-prozesuek nabarmen laguntzen diote pertsonen erlaxazio orokorrari.

Erlaxazio Ariketak

Erlaxazioa egunero praktikatzea lagungarria da jendaurrean hitz egiteko ez ezik, laneko elkarrizketa batera joateko, trebetasun sozialak praktikatzeko edo beste zenbait egoera estresagarriri aurre egiteko ere.

Frogatuta dago erlaxazioa mesedegarria dela kontzentraziorako, sormenerako eta emozioen kontrolerako. Egunero praktikatzeak:

• Osasun fisiko eta mental hobea dakar.
• Atseden handiagoa eta energia berritzeko aukera eskaintzen du.
• Kontzientzia-maila handitu egiten du.
• Pentsamendu positiboetarako prestasuna areagotu egiten du.
• Tentsio arteriala orekatzen laguntzen du.

Hainbat erlaxazio-teknika daude, eta gehien erabiltzen dena E. Jacobsonek proposatzen duen erlaxazio mailakatua da, oso egokia baita. Erlaxazio mailakatua gorputzean gihar-talde batzuk tenkatzen eta erlaxatzen ikastean datza.