Gizarte Segurantzaren gida: eskubideak, prestazioak eta tramiteak

Gizarte Segurantzaren oinarrizko kontzeptuak

1. Langileen afiliazioa eta alta

Zer desberdintasun dago langile bat afiliatzearen eta alta ematearen artean?

• Enpresariak langilea Gizarte Segurantzan afiliatu behar du lehenik, harreman laboralaren hasieran.
• Ondoren, enpresariak langileari Gizarte Segurantzan alta eman behar dio, laneratzeko prest dagoenean.

2. Kotizatutako eta kotizatu gabeko modalitateak

Zein desberdintasun dago Gizarte Segurantzaren kotizatutako eta kotizatu gabeko modalitateen artean?

• Kotizatutako modalitatean, ordaindutako kotizazioen araberako prestazioak jasotzeko eskubidea dago.
• Kotizatu gabeko modalitatean, zenbait prestazio jaso daitezke, baina ez dira ordaindutako kotizazioen araberakoak.

3. Osasun-laguntza jasotzeko eskubidea

Zergatik dute langileek eta haien familiek osasun-laguntza jasotzeko eskubidea?

• Osasun-laguntza sistema publiko baten bidez eskaintzen delako, pertsona guztiak babesten dituena.

Kasu praktikoak

4. Itziarren kasua: Enpresa berria eta langile bat kontratatzea

Itziar Gaztañagak zapata-denda bat ireki du eta saltzaile bat kontratatu du. Zer tramite egin behar ditu Gizarte Segurantzan?

• Itziarrek enpresa Gizarte Segurantzan afiliatu behar du.
• Ondoren, langileari Gizarte Segurantzan alta eman behar dio.
• Aldi baterako ezintasuna ere kotizatu nahi badu, dagokion %29,80a ordaindu beharko du.

5. Lanari utzitako langile baten osasun-laguntza

Lanari utzi dion langile batek eskubidea al du osasun-laguntza jasotzeko?

• Bai, osasun-laguntza zerbitzu publiko bat delako, lan egoeratik independentea.

6. Frogaldia eta Gizarte Segurantzako alta

Enpresa batek langile bat kontratatu du hilabete bateko frogaldiarekin. Langilea gaixartu eta baja eskatzera joan da, baina medikuak ezin dio eman enpresak Gizarte Segurantzan alta eman ez diolako. Zer gertatzen da kasu honetan?

• Langilea Gizarte Segurantzan alta emanda egon behar da lanean hasi bezain laster, frogaldian egon arren. Enpresaburuak ez du bete bere betebeharra.

7. Teresa Montes: Langile autonomoa eta beste enpresa batean lan egitea

Teresa Montes langile autonomoa da. Beste denda batean lan egiteko deitu diote. Posible al du bi lekuetan lan egitea?

• Bai, posible da langile autonomo gisa eta kontratupeko langile gisa aldi berean lan egitea.

Prestazioak eta eskubideak

8. Aldi baterako ezintasunaren prestazioa

Zein da aldi baterako ezintasunagatiko prestazioaren zenbatekoa?

• Prestazioaren zenbatekoa kalkulatzeko, aurreko hilabeteko kotizazio-oinarria eta lan egindako/kotizatutako egunak hartzen dira kontuan.

9. Amatasun-prestazioa

Zein baldintza bete behar dira amatasun-prestazioa eskatzeko?

• Gizarte Segurantzan afiliatuta eta alta emanda egotea.
• Azken bost urteetan gutxienez 180 eguneko kotizazioa izatea.

10. Ezintasun iraunkorra

Zein kotizazio-aldi behar da 26 urtetik gorako langile batek ezintasun iraunkorreko prestazioa eskatzeko?

• Gutxienez 5 urteko kotizazioa, horietatik gutxienez 1/5 azken 10 urteetan kotizatuta.

11. Heriotzagaitiko prestazioa

Zergatik ematen da heriotzagaitiko laguntza?

• Hildako pertsonaren zaintzapean zeuden familiako kideei laguntzeko.

12. Langabetuentzako prestazioak

Zein kasutan ez du langileak langabeziako prestazioa kobratzeko eskubiderik?

• Gizarte Segurantzan afiliatuta ez badago.
• Beharrezko kotizazio-aldia bete ez badu.

Egia edo gezurra

Egia ala gezurra diren adierazi:

• 46 urteko langile batek, langabeziako prestazioa agortu eta errentarik ez badu, langabeziako sorospena jaso dezake. Egia
• Langile autonomoek ezin dute kotizazio-oinarria erabaki. Gezurra
• Gizarte Segurantzako sistema solidarioa da. Egia
• Aldi baterako ezintasuna gaixotasun arruntaren edo lan-istripu baten ondorioz izan daiteke. Egia

Galdera laburrak

Aukeratu erantzun zuzena:

• Alargun batek jasotzen duen pentsioa oinarri arautzailearen %48koa da. Egia
• Langabeziako prestazioa, lehenengo sei hilabeteetan, oinarri arautzailearen %70ekoa da. Egia
• Langileak langabeziako sorospena eska dezake langabeziako prestazioa agortu eta hilabete bat igaro ondoren. Egia
• Langile autonomoek ezin dute langabeziako prestazioa eta aldi baterako ezintasuna kobratu. Egia

Ondorioa

Gizarte Segurantzaren sistema konplexua da, baina funtsezkoa da gure eskubideak eta betebeharrak ezagutzea. Informazio gehiago nahi izanez gero, Gizarte Segurantzaren webgunea kontsulta dezakezu edo haien bulegoetara joan.