Gizarte Klaseak: Marx, Weber eta Funtzionalismoaren Ikuspegiak

Marx: Klase Borroka eta Kapitalismoa

Marxek ez zuen klase sozialen sistematizazio osoa burutu, eta hutsune horrek hainbat autoreen arteko eztabaidak piztu ditu. Giddensen arabera, hiru arazo nagusi daude Marxen teorian:

• Klase sozialen aniztasuna.
• Klase-dominazioaren izaera.
• Kapitalismoa klase sozialen azterketaren erdigune gisa.

Marxentzat, oinarrizko beharrak asetzeko tresnak ekoizpen moduak dira, eta horien azterketak giza funtsaren aurreanalisi bat eskatzen du. Gizartea hiru mailatan egituratzen da: azpiegitura (ekonomikoa), egitura (soziala eta politikoa) eta superregitura (ideologia, kultura).

Jabeen (burgesia) eta ez-jabeen (proletalgoa) arteko etengabeko borroka (klase borroka) historiaren motorra da, ekoizpen moduak kontrolatzeko lehian oinarritua. Marxek aurreikusi zuen denborarekin bi klase nagusi polarizatuko zirela: kapitalistak eta langileak.

Jabego pribatua harreman ekonomikoen oinarritzat hartzen du. Hala ere, polarizazioaren teoriak bi muga nagusi ditu:

• Ez du erabat azaltzen kapitalismoan klaseen zatiketa konplexua.
• Ez ditu azaltzen klaseen arteko aliantzak.

Weber: Ekonomia, Estatusa eta Boterea

Max Weberrek Marx kritikatu zuen, argudiatuz ezin dela egitura sozial osoa soilik azpiegitura ekonomikotik ondorioztatu. Fenomeno sozialen konplexutasuna azpimarratu zuen.

Sistema kapitalista balore eta bizimoduetan oinarritzen zela defendatu zuen. Bere lan ezagunak kapitalismoaren garapenaren eta etika protestantearen arteko lotura aztertu zuen.

Klase sozialei egindako ekarpen nagusia gizartean hiru ordena bereiztea izan zen:

• Ordena ekonomikoa: Klase sozialak (merkatu-egoeraren arabera definituak).
• Ordena soziala: Estatusa edo ohorea (bizimoduaren eta gizarte-estimuaren arabera).
• Ordena politikoa: Alderdi politikoak (boterea lortzeko antolatutako taldeak).

Bere lanaren zati handi bat boterearen eta ekonomiaren arteko harremanak aztertzera bideratu zuen, alor politikoa, ekonomikoa eta soziala bereizteko helburuarekin. Weberren arabera, boterea honela banatzen zen: klaseetan, estamentuetan (estatus taldeak) eta alderdi politikoetan.

Funtzionalismoa: Gizarte Egitura eta Oreka

Ikuspegi funtzionalistarentzat, garrantzitsua da klase sozialaren eta estratuaren arteko desberdintasuna ulertzea:

• Klasea: Faktore objektiboekin lotzen da, batez ere pertsonak ekoizpen sisteman duen kokapenarekin.
• Estratuak: Faktore subjektiboekin lotzen dira, hala nola prestigioa edo bizimodua. Sorokinek hiru estratifikazio mota bereizi zituen: ekonomikoa, politikoa eta okupazionala.

Funtzionalismoa, batez ere AEBn garatua, ez da hainbeste zentratu klase sozialen kontzeptuan. Baliteke horretan eragina izatea AEBn feudalismorik ez egoteak edo aniztasun etniko handiak.

Durkheim: Lanaren Zatiketa eta Arazo Soziala

Émile Durkheimek ez zuen partekatzen Marxen klase borrokaren ikuspegia. Berak 'arazo soziala' edo 'gizarte-auzia' planteatu zuen, gizartea gertakari sozialen bidez aztertuz. Desoreka soziala gizarte modernoen arazo gisa identifikatu zuen. Horri aurre egiteko, lanaren zatiketa soziala, rolen espezializazioa eta funtzio berrien sorrera proposatu zituen, elkartasun organikoa sustatzeko. Gatazkak sortzen dira gizabanakoak ez daudenean pozik beren funtzioekin edo gizarte-arauak ahultzen direnean (anomia). Durkheimen helburua ez zen desberdintasun sozialekin amaitzea, baizik eta bakoitzak bere gaitasun naturalen araberako tokia aurkitzea gizarte egitura diferentziatuan.

Parsons: Egitura, Funtzioa eta Estratifikazioa

Talcott Parsonsen teoria bi kontzeptu nagusitan oinarritzen da: egitura eta funtzioa.

• Egitura: Gizartearen elementu egonkorrak dira (rolak, arauak, baloreak), kulturari forma ematen diotenak.
• Funtzioa: Egiturari mugimendua eta funtzionamendua ematen dioten prozesuak dira, sistemaren beharrak asetzen dituztenak.

Parsonek lau sistema bereizten ditu giza ekintzan: biologikoa, nortasunarena (indibiduala), soziala eta kulturala. Bere ustez, estratifikazio soziala beharrezkoa eta funtzionala da, gizabanakoak sistema sozialean hierarkikoki antolatzen baititu, rol eta posizio desberdinen garrantziaren arabera. Helburua da pertsona egokiak rol aproposetan kokatzea, sarien eta prestigioaren bidez motibatuz, bakoitza bere estatusari dagokion tokian egon dadin. Parsonsentzat, pertsonen kokapen sozialak balorazio morala dakar, gizartearen balio partekatuekin bat datorrena. Gizartearen oreka rolen, sarien eta merituen araberako banaketa egokian datza.