Gizarte Ekimenaren Bilakaera eta Irabazi-asmorik Gabeko Sektorea

Gizarte Ekimenaren Jatorria eta Bilakaera

Gizarte Zerbitzuak esternalizatzeko gero eta joera handiagoa dago. Horren onurak honako hauek dira:

• Kostuen kontrola (ekonomikoagoa).
• Gatazka sozialen ardura gainetik kentzea (enpresa baten arazoa delako).

Irabazi-asmorik gabeko sektore pribatuan, Estatuaren eta merkatuaren mekanismoetatik kanpo diharduten erakundeak daude. Ongizate Estatuaren krisiak edo desegiteak ondasun eta zerbitzu publikoen berregituraketa bat eragin du, babes sozialaren pribatizazio ez-osoaren bidez. Pribatizazio prozesua 1970eko hamarkadan hasi zen, eta 1980ko hamarkadaren amaieran bizkortu zen. Estatua jarduera batzuetatik atera zen, gizarte zerbitzuekin harremanetan dauden gizarte zibileko hainbat erakunde beren ekimenak garatzera bultzatuz, kultura, hezkuntza edo ingurumena adibide gisa hartuta.

Une berean, sektore pribatuaren eta publikoaren arteko harremanak berregituratu ziren, irabazi-asmorik gabeko sektore pribatuaren ekimena nabarmena izan zelarik egitasmo sozialen adierazpenean eta gauzatzean. Egokitze politikekin eta berregituratze ekonomikoekin bat egin behar izan zuten, konpromisoak eta berrikuntzak egitera behartuta egonik, diru-iturriak dibertsifikatuz eta antolaketa zein kudeaketa sistemen hobekuntza bilatuz.

Historikoki, Espainian, irabazi-asmorik gabeko sektore pribatua elizari lotuta egon da, ez baita erakunde sare filantropiko laiko ordezkagarririk egon, ezta arazo sozialekin konprometitutako erakunderik ere. Ia publikoa den eta estatus berezia duen ONCE, 1938an sortu zen, 1978an pribatu bilakatu zen arte. Frankismoaren amaierarekin, mugimendu sozial eta politiko garrantzitsua sortu eta mobilizatu zen, batez ere ezinduen eskubideak babesteko. Trantsizioaren garaian aldaketa sakonik izan ez bazen ere, 1980ko hamarkadak irabazi-asmorik gabeko erakunde eta elkarteen ugalketa ikusi zuen. Joera hori 1990eko hamarkadan areagotu zen, sektore publikoan gertatutako aldaketen ondorioz: gastu publikoaren eta, batez ere, gizarte-gastuaren murrizketa eta aldaketa soziopolitikoak, erakunde laikoak biderkatzeaz gain, babes sozialean eta elkartasunean murgildu zituzten. Pixkanaka, diru publikoekin finantzatutako baina ekimen pribatuek kudeatutako gizarte zerbitzu eredu bat marraztu zen. Diru-laguntzen eta hitzarmenen bitartez, administrazio publikoek gero eta lehentasun handiagoa eman zieten egitasmo sozialak osatzen eta martxan jartzen dituzten irabazi-asmorik gabeko elkarteei. Horrek boluntariotzari eta diru-laguntzei buruzko araudiak egokitzea eskatu zuen, beren oraina eta geroa bermatzeko, administrazio publikoen laguntza ezinbestekoa baita.

Irabazi-asmorik Gabeko Sektore Pribatua

Irabazi-asmorik gabeko sektore pribatua anitza eta desberdina da, erakundeen tamainari, ibilbideari edo helburuei dagokienez. Erakunde horien biderkatzea eta oparotasuna azaltzeko hainbat teoria garatu dira.

Teoria Ekonomikoak

1970eko hamarkadatik aurrera, batez ere AEBetan, Behar Publikoen eta Filantropiari buruzko Batzordea egituratu zenean, eta erakunde handi eta zabal baten sorrera bultzatzearekin batera, Yale Unibertsitateak programak osatu ditu irabazi-asmorik gabeko erakundeei buruzko ikerketak egiteko eta azaltzeko zergatik sortzen eta garatzen diren irabazi-asmorik gabeko erakundeak merkatu ekonomia eta gizarte demokratiko batean. Erakunde horien hazkundea merkatuaren eta administrazio publikoen presentzia mugatua den eremuetan gertatzen da, bai zerbitzuen eskaintzan, bai kalitatean. Teoria horiek alde batera utzi dituzte sektore publiko eta pribatuek, baita irabazi-asmoko zein irabazi-asmorik gabeko sektoreek ere, dituzten harremanak.

Funtsean, irabazi-asmorik gabeko erakundeen garapena hiru arrazoiri lotzen diete: