Gerra Hotzeko Gertakariak

Gertaera

NOIZ?

NON?

ZER GERTATU ZEN? ZERGATIK?

PARTE-HARTZAILEAK

NOLA AMAITU ZEN?

GARRANTZITSUA? ZERGATIK?

Koreako Gerra

1950-1953

Ipar eta Hego Korea

II.M.Gren ostean, Korea bi zatitan banatuta zegoen. Ipar Koreak bi aldeak batu nahi zituen, eta hegoaldea inbaditu zuen.

Ipar Korea (Txina eta SESBk lagunduta).

Hego Korea (NBEk lagunduta, AEBk, Britainia Handia eta Frantzia).

Bi aldeek ezin izan zuten ados jarri, eta mugak bere horretan jarraitzen du.

Gaur egun bizirik jarraitzen duen Gerra Hotzeko gatazka bakarra da.

Ipar Korea (diktadura komunista), gaur egun bonba atomikoarekin mehatxuan.

Greziako Gerra Zibila

1946-1949

Grezia

1944an indar alemanak Greziatik erretiratu zirenean, bi taldek eskuratu nahi zuten boterea herrialdean: erregezaleek (Britainia Handia eta AEB alde) komunistek (SESB, Jugoslavia, Albania eta Bulgaria alde).

Grezia, Britainia Handia, AEB, Jugoslavia, Albania eta Bulgaria.

Komunisten aurkako Greziako indarrek irabazi zuten gerra zibila.

Herrialdea suntsituta eta milaka hildako.

Gerra Hotzaren lehendabiziko adibidea, eta Truman Doktrinaren hasiera. Gerra zibilaren amaiera Sobietar Batasunaren kontrako Gerra Hotzeko garaipen gisa ikusi zuten.

Berlingo blokeoa (Berlingo Aire Zubia)

1948-1949 (321 egun)

Bgerlin (eremu komunista eta kapitalista).

Stalinek ez zuen gogoko Alemaniako eta Berlingo eremu kapitalistetan gertatutako bat-egitea, eta hiria blokeatu zuen, Ekialdeko Berlingo herritarrek ez zezaten harremanik izan Mendebaldeko Alemaniarekin.

Mendebaldeko Berlin (AEB, Frantzia eta Britainia Handiak lagunduta) eta Ekialdeko Berlin (SESBek lagunduta).

Sobietarrek mugak berriro ireki zituzten, eta bi Alemaniak osatu ziren: Alemaniako Errepublika Federala (kapitalista) eta Alemaniako Errepublika Demokratikoa (komunista)

AEBk garai hartan zuen indarraren adibide, SESBi “estatubatuarren” lurraldeak inbaditzea galaraziz.

Alemania bi estatutan banatuta zegoen.

Hungariako Iraultza

1956ko urria-azaroa

Hungaria

Stalin hil ondoren, hainbat hungariarrek erabaki zuen hauteskundeak egitea eta sistema politiko irekiagoa edukitzea. Nazionalistak txotxongilo-gobernuaren aurka altxatu ziren, eta sobietarrek armada bidali zuten herrialdea inbaditu eta altxamendua hondoratzeko.

Hungariar nazionalistak

Hungariar komunistak, sobietarrek lagunduta.

Hungariar nazionalisten opresio bortitza

AEBk adierazi zuen ez zuela babestuko altxamendua, eta horrekin garbi geratu zen estatubatuarrek ez zutela esku hartuko bloke sobietarren “barne” auzietan.

Sobietarrek argi utzi zuten ez zutela onartuko herrialdeak euren eragin-eremutik irtetea.

Vietnamgo Gerra

1955-75

Ipar eta Hego Vietnam, Kanbodia eta Laos

Bigarren Mundu Gerraren ostean, Vietnam Indotxinako inperio frantsesaren parte zen, baina 1954an Indotxina deskolonizatu eta Vietnam bitan banatu zen: : iparraldeak gobernu komunista zuen, eta hegoaldeak, berriz, kapitalista. Iparraldearen laguntzarekin, Hego Vietnam komunista bihurtzeko aukera zegoen, eta AEB alderdi ez-komunisten alde agertu zen, komunistak garaitzen laguntzeko asmoz.

Ipar Vietnam, Hego Vietnamgo komunistek (Vietcong), Sobietar Batasunak eta Txinak lagunduta.

Hego Vietnam, AEBk, Australiak... lagunduta.

AEB gerratik erretiratu zen, milaka soldadu hil ostean.

Vietnam bateratu egin zen komunisten agindupean.

Domino-teoriari zioten beldurraren adibide garbia, AEBk ez baitzuen nahi komunismoa hedatzea Asiako eskualdeetan.

AEB garaitzen zuten lehendabiziko aldia zen.

Lasterketa nuklearra

1949-

Gerra osoan, bereziki AEB eta SESB

1949an hasi zen, sobietarrek gailu nuklear bat probatu zutenean. Bi indarrak arma-lasterketa amaigabe batean hasi ziren, nork baino nork arma hobeak izango.

AEB

SESB

Arma nuklearren arriskua Gerra Hotza guztian zehar.

Berlingo Harresia

1951-1989

Berlin

1949-51 bitartean, 2,5 milioi pertsonak alde egin zuen Ekialdeko Alemaniatik Mendebaldeko Alemaniara, haietako erdiak gazte profesionalak. Sobietarrak kezkatuta zeuden eta mendebaldeko indarrei Berlinetik irteteko eskatu zieten. Ezezkoa jaso ostean, txarrantxazko hesia altxatu zuten 46 kilometro luzean, hiri osoan eta kanpoaldean barrena, ekialdeko eta mendebaldeko Berlin zatituz.

Ekialdeko Berlin + Sobietar Batasuna

Mendebaldeko Berlin + mendebaldeko herrialdeak

Harresia 1989an bota zuten, sobietarren baimenarekin

Gerra Hotzaren eta bi blokeen irudikapena zen; beraz, harresia botatzea Gerra Hotzaren amaieraren sinbolo bilakatu zen.

Kubako misilen krisia

1962

Kuba

Kubako iraultzaren ostean, Castrok AEBko enpresak nazionalizatu eta SESBekin merkataritza-harremanak abiatu zituen. AEB Kuba inbaditzen saiatu zen 1961ean, baina garaitu egin

zituzten. 1962an, AEBk jakin zuen misil nuklearren hainbat base ari zirela altxatzen Kuban, eta sobietarrak misil nuklearrak eramaten ari zirela bertara. AEB Kuba itsasoz blokeatzen hasi zen.

Kuba+SESB

AEB

Sobietarrek misilak garraiatzen zituzten ontziak bueltatzea erabaki zuten, eta AEBk misilen baseak Turkiatik erretiratzea agindu zuen.

Gerra nuklearraren arriskuaren eta bi blokeen arteko gatazken adibidea Gerra Hotzean zehar.

Txekoslovakiaren inbasioa (Pragako udaberria)

1968ko abuztua

Txekoslovakia

Varsoviako Ituna sinatu zuten herrialdeek (Sobietar Batasuna, Bulgaria, Polonia eta Hungaria) Txekoslovakia inbaditu zuten, Alexander Dubček presidenteak abiarazitako liberalizazio-erreformak ikusirik. Aro horri Pragako Udaberria deitu izan diote.

Txekoslovakia

Varsoviako Ituna (SESB, Bulgaria, Polonia eta Hungaria). Albaniak eta Errumaniak uko egin zioten bertan parte hartzeari.

SESBek liberalizazio-

ahaleginak azpiratu zituen, eta sobietar armada Txekoslovakian geratu zen 1991 arte.

Albania erretiratu egin zuten Varsoviako Itunetik.

SESBek bere “babespeko” herrialdeek euren politiketan aldaketarik egitea onartuko ez zutela erakusten duen beste adibide bat.

Afganistango inbasioa (sobietarren interbentzioa Afganistanen)

1979-1989

Afganistan

Komunistek Afganistango agintea eskuratu zuten 1978an, eta herrialdea modernizatzen hasi ziren. Egiteko hura gaizki ikusia izan zen. Komunistek oposizioko kideak ere atxilotu egin

zituzten, eta gobernu komunistaren aurkako talde ugari sortu ziren. Sobietar Batasunak Afganistan inbaditu zuen, komunistak agintean mantentzearren.

Afganistan + Saudi Arabia, Txina, Mendebaldeko Alemania, Erresuma Batua eta Amerikako Estatu Batuak

Afganistango komunistak + Sobietar Batasuna  

Sobietar Batasuna gerratik erretiratu zen hamar urteren ondoren, milaka hildako izan eta milioika dolar gastatu ondoren, aurretik AEBri Vietnamen gertatu bezala.

Guztira miloi bat eta bi milioi inguru zibil hil zituzten, eta milioika afganiarrek ihes egin zuten herrialdetik errefuxiatu.

Sobietar Batasunak euren esferatik kanpoko herrialde bat inbaditzen zuen lehen aldia zen.

Sobietar Batasuna ez zen gauza izan gerra irabazteko.

Sorgin ehiza

McCarthy senatariak ideia komunistekin bat zetozen susmagarriak gogor jazarri zituen. Sorgin-ehiza deitu zioten jazarpenari. Artista eta intelektual ugariri komunista izatea leporatu zieten.

Watergate

Escándalo político (1972-1975) que rodeó la revelación de actividades ilegales por parte de la administración republicana el presidente Richard Nixon durante la campaña electoral de 1972.

El escándalo nació con el arresto en junio de 1972 de cinco hombres que habían penetrado para espiar al Comité Nacional Demócrata en el hotel Watergate en Washington. Después de múltiples peripecias judiciales la implicación de la administración de Nixon se fue haciendo cada vez más evidente. El 30 de abril de 1973, Nixon aceptó parcialmente la responsabilidad del gobierno y destituyó a varios funcionarios implicados.

Altzairuzko oihala

Telón de acero fue un término acuñado por Sir Winston Churchill para referirse a la frontera, no solo física sino ideológica, que separaba a los países que, tras la Segunda Guerra Mundial, habían quedado bajo la influencia militar, política y económica de la Unión Soviética de los países occidentales regidos por democracias capitalistas.

La frase la pronunció Churchill en una conferencia en Estados Unidos en 1946, donde dijo: Desde Stettin, en el Báltico, a Trieste, en el Adriático, ha caído sobre el continente un telón de acero.

Glasnost

“Informazio gardentasuna” esan nahi du. Asmoak: prentsa-zentsura arintzea eta adierazpen askatasunaren kontrola hain zorrotza ez izatea.

La Glásnot permitió que el gobierno adoptara una postura autocrítica, reconociendo sus errores e implementando instrumentos para resolverlos.

Gracias a la Glásnot fueron puestos en libertad prisioneros políticos, la mayor parte de los cuales eran “presos de conciencia” por sus críticas al gobierno soviético y al sistema político.

Galaxietako Gerra

La iniciativa de Defensa Estratégica (IDE), comúnmente conocida como Guerra de las Galaxias por la popular película de ciencia ficción de su tiempo, fue un sistema propuesto por el presidente estadounidense Ronald Reagan el 23 de marzo de 1983 para utilizar sistemasbasados en tierra y en el espacio a fin de defender Estados Unidos contra un ataque nuclear con misiles balísticos intercontinentales. La iniciativa estaba enfocada más hacia la defensa estratégica que hacia una política ofensiva.

Perestroika

Errusieraz berregituraketa esan nahi du. Gorbatxevek iragarritako plana. Programa honek erreforma politikoak eta ekonomikoak egin behar zituen.

La perestroika consistió en reformar las estructuras económicas soviéticas. La perestroika buscaba abrir las posibilidades a empresarios sin atentar contra el sistema socialista, pero si reformando y democratizando algunos procesos. Se atribuyen a la perestroika varias consecuencias, entre ellas, el colapso final del sistema socialista en la URSS, el fin del gobierno de Gorbachov y, finalmente, la desintegración de la URSS en repúblicas independientes.