Geologia: Plaken Tektonika eta Deformazioak

Ertz Konbergenteak

Bi fenomeno mota:

Subdukzio-eremuak

• Litosfera ozeanikoa suntsitzen da.
• Jarduera sismiko eta bolkaniko handia sortzen da.
• Magmatismoa sortzen da, hondoratzen den plakako basaltoa.
• Metamorfismoa eta eraldaketak gertatzen dira.

Kontinenteen Talka-eremuak

• Litosfera kontinentala loditu egiten da.
• Talka-orogeno bat sortzen da.
• Orogenoak igoera isostatikoa izaten du.

Ertz Dibergenteak

• Milaka kilometroko haustura-eremuak dira.
• Bolkanismoak basalto-bolumen handia sortzen du.
• Konbekzio-korronteen indarrez bi aldeak aldendu egiten dira.

Ebakidura-ertzak (Ertz Kontserbatzaileak)

Ebakidura-ertzei ertz kontserbatzaile ere esaten zaie. Ertz horietan ez delako gainazalik sortzen, ez eta suntsitzen ere.

Bi plaka horizontalean eta kontrako noranzkoan higitzen direnean eratzen dira.

Plaka Barnekoak

• Jatorri bolkanikoko uharteen formazioa: Hawaii eta Kanariak fenomeno honen bitartez sortuak dira.
• Riften formazioa: Gune beroek riftak eratu ditzakete, eta horren bidez kontinente bat hausten has daiteke.

Barne eta Kanpoko Dinamikaren Arteko Interakzioak

• Erliebearen sorrera: Barne dinamikak, mantuko konbekzio-korronteen bidez, materialak garraiatzen ditu sakoneko eremuetatik lurraren gainazalera.
• Modelatua: Kanpo agente geologikoek eragin handia dute gainazalean.
• Plaken suntsiketa: Ozeano-fosetan subdukzioa gertatzen da, plakak sakoneraino hondoratzen dira grabitatearen eraginez.

Deformazioak

• Elastikoak: Ez dira behin betiko deformazioak; indarra gelditzen denean materialak hasieran zuen forma hartzen du.
• Plastikoak: Atzeraezinezko deformazioak dira, harriak milioika urtean zehar konpresio-indar handien menpe egotearen ondorioz gertatzen direnak.
• Haustura: Atzeraezinezko deformazioak dira, material zurrunetan gertatzen direnak.

Tolestura Motak

• Antiklinala: Geruza zaharrena tolesturaren nukleoan dago.
• Sinklinala: Geruza berriena tolesturaren nukleoan dago.
• Zuzena edo simetrikoa: Plano bertikala da, bi alpeak simetrikoak.
• Inklinatua: Planoak 45 gradu baino gutxiagoko angelua eratzen du bertikalarekiko.
• Belaunikatua: Planoak 45 gradu eratzen ditu bertikalarekiko.
• Etzana: Planoa bertikalarekiko ia zuta da.

Diaklasak eta Failak

• Diaklasa: Harriak haustean zatiak higitzen ez badira eta lehengo tokian geratzen badira.
• Faila: Hautsitako blokeak bata bestearekiko higitzen edo dislokatzen badira.

Faila-motak

• Faila zuzena: Distentsio-esfortzuen eraginez sortzen dira.
• Alderantzizko faila: Konpresio-esfortzuak sortzen dituzte. Faila hauetan bloke bat bestearen gainean dago.
• Urradura-faila: Ebakidura-esfortzuen eraginez sortzen dira. Horizontalean higitzen dira.