Geologia eta Geomorfologia: Oinarrizko Kontzeptuak

Uhar eta Higadura Prozesuak

Harrena-harroa: Goiko eremua da, non ur basatiak ibiltzen diren eta bideratzen diren.

Hutsibide-kanala: Ibilguaren tarte honetan bildutako urak eta higatutako materialak ateratzen dira.

Diekzio-konoa: Uharrek bitartean higatutako materialen jalkitzearen ondorioz sortutako konoa.

Meteorizazioa: Ur, airea eta izaki bizidunen jardueraren eraginez lurraren aldaketa gertatzen da.

Meteorizazio fisikoa: Arroka sakabanatzen edo apurtzen da, baina bere konposizio kimikoa ez da aldatzen.

Meteorizazio kimikoa: Arrokaren konposizio kimikoa aldatzen da ura, airea edo izaki bizidunen eraginez.

Sedimentazioa: Higatutako eta garraiatutako materiala leku finko batean jalkitzen denean gertatzen da.

Garraioa: Materiala beste eremu batzuetara eramateko prozesuari esaten zaio.

Higadura: Lurraren gainazaletatik edozein eremuko materiala kentzeko prozesuari esaten zaio.

Ur basatiak: Euri-tantak lurrak xurgatzen ditu, edo bestela lurrundu eta atmosferara itzultzen dira. Euri asko egiten badu, uneren batean lurrak ezin izango du ur gehiago xurgatu, eta ura gainazalean zehar ibiltzen hasten da, karkabak, badland-ak edo maitagarrien tximiniak sortuz.

Urpeko Geologia eta Akuiferoak

Akuiferoa: Lurpeko ur-geruza iragazkorra.

Asetze-eremua: Leku honetan poro guztiak urez beteta daude.

Aireztapen-eremua: Aurrekoaren gainean dago, eta poroetan airea eta ura dago.

Maila freatikoa: Asetze-eremuko goiko partea da, eta aireztapen- eta asetze-eremuen arteko muga da.

Meandroa: Suge-forma du, ibaiek eragindako higadura-prozesuaren ondorioz sortua.

Harana: Ibaiek bi mendiren artean sortutako higadura-prozesuaren ondoriozko egitura.

Delta: Itsasoan, ibaiek eragindako higadura-prozesuaren ondorioz sortutako metaketa.

Maitagarrien tximinia: Ur basatiek eragindako higadura-prozesuari esker sortua.

Glaziar Prozesuak

Trinkotzea: Elur-malutak izotzezko kristal txikiz osatuta daude, eta kristal horiek aire asko dute barruan. Horrela, elur pikortsua sortzen da, aire gutxiagokoa, eta gero elur trinkoa deritzo.

Urtzea eta berriro izoztea: Tenperaturak gora egiten duenean, gainazaleko elurra urtzen hasten da, eta sortutako ura beheko geruzetan sartzen da.

Zirkua: Elurra pilatu eta izotz bihurtzen den lekua da.

Haran glaziarra: Izotz-masak beherantz egiteko hartzen duen ibilgua da.

Amaierako eremua: Leku baxuena da, non izotza urtu egiten den eta garraiatzen zituen materialak jalkitzen dituen.

Morrena: Glaziarrak jalkitzen duen materiala izendatzeko erabiltzen da.

U formako haranak: Glaziarrek menditsuetan sortutako harana.

Haran esekiak: Higaduraren ondorioz gertatzen da; isurialde-banalerroetan ertz zorrotza eratzen da.

Aintzira: Glaziarrak are gehiago zulatzen du bere ibilgua, eta horren ondorioz, zirkuaren hondoa haranaren hasiera baino sakonagoa gertatzen da.

Aurreko morrena: Glaziarra izotz urtzean amaierako zatian jalkitzen dituen materialez osatuta dago.

Alboko morrena: Glaziar-mihiaren bi alboetan gertatzen da.

Erdiko morrena: Bi mihiak eta alboko morrenek bat egiten dutenean eratzen da.

Haize eta Itsas Prozesuak

Barkhanak: Ilargi-formakoak dira; erdiko gorputza baino bizkorrago mugitzen dira aurrera.

Zeharkako dunak: Mendixka luzangak dira, haizearen norabidean tontor ondulatu eta zuzenak dituztenak.

Luzetarako dunak: Oso mendixka luzeak dira, tontor zuzenekin, haizearen norabide nagusian nagusitzen direnak.

Olatuak: Haizeak ur gainean sortutako uhin-mugimenduak dira.

Itsasaldiak: Ilargiaren eta Eguzkiaren erakarpen-indarrek eragindako itsas mailaren goranzko eta beheranzko mugimendua.

Itsaslasterrak: Lurraren errotazioak, tenperatura- eta gazitasun-aldeek eta haizeen eraginak sortzen dituzte.

Itsaslabarra: Itsasoaren eta lurraren arteko bat-bateko desnibela edo malkarra.

Abrazio-plataforma: Itsaslabarraren oinarrian dagoen gainazal horizontala da.

Muinoak eta badiak: Itsas higadurarekiko erresistenteak diren arrokak, hain erresistenteak ez direnen ondoan, eratzen dira.

Arku naturala: Muinoak zeharkatzen dituzten hutsuneak dira.

Kostaldeko uhartetxoak: Garai bateko muinoen hondarrak dira, kontinentetik askatutakoak.

Zabalgunea: Itsaslabarraren gainazaleko terrazak dira.

Kostaldeko Metaketak

Hondartzak: Kostaldean bertan sortutako harea-metaketak.

Barrak: Kostaldearekiko paraleloan uharte luzangak eratzen dituzten harea-metaketak.

Geziak: Mutur bat kostaldeari lotuta duten barrak dira.

Tonbola: Uhartetxo bat kontinenteari lotzen dioten metaketak dira.

Padura: Kostaldeko hezeguneak dira, sakonera txikikoak eta ur gezakoak edo gazikoak.

Deltak: Ibai baten bokalean sortutako metaketa dira. Delta eraketa-prozesua uharretako diekzio-konoen eraketa-prozesuaren antzekoa da.