Geologia: Arroken Zikloa, Litosfera eta Sismika
Enviado por Chuletator online y clasificado en Geología
Escrito el en 
vasco con un tamaño de 5,33 KB
Arroken Motak
Arroka Magmatikoak (Igneoak)
Sortzen dira: Magma hoztu eta solidotzean. Bi mota nagusi:
- Bolkanikoak: Azalean solidotzen dira → hozte azkarra, kristal txikiak.
- Plutonikoak: Barnean solidotzen dira → hozte motela, kristal handiak.
Adibideak: Granitoa (plutonikoa), basaltoa (bolkanikoa).
Arroka Metamorfikoak
Beste arroka batzuk presio eta tenperatura handien ondorioz eraldatzen dira. Beti solido egoeran mantentzen dira.
Adibideak: Kareharria → Marmola / Buztina → Arbel.
Arroka Sedimentarioak
Sortzen dira: Meteorizazioa + higadura → sedimentuak → metaketa + zementazioa (litogenesia).
Mota:
- Detritikoak: Pikorren metaketaz (harea, konglomeratuak).
- Kimikoak: Disoluzioetatik (gatz-harrobiak).
- Organikoak: Hondakin bizidunez (ikatz, kareharria).
Adibidea: Flysch (Zumaia).
Arroken Zikloa
Arroka guztiak elkar eralda daitezke:
- Igneo → (higadura) → Sedimentario
- Sedimentario → (P/T) → Metamorfiko
- Edozein → (urtzea) → Magma → Igneo berria
Energia Iturriak:
- Barne-energia: Lurraren barrukoa (sumendiak, lurrikarak, orogenia).
- Kanpo-energia: Eguzkia (meteorizazioa, higadura, sedimentazioa).
Litosfera eta Plaken Mugimenduak
| Muga Mota | Mugimendua | Litosfera | Fenomenoak | Adibidea |
|---|---|---|---|---|
| Dibergentea | Urruntzen dira | Sortzen da | Bolkanismoa, lurrikarak, ozeano-gandorrak | Islandia |
| Konbergentea | Elkartzen dira | Suntsitzen da | Sumendiak, mendikateak, fosak, lurrikarak | Andeak, Himalaya |
| Kontserbakorra | Lateralki mugitzen dira | Mantentzen da | Lurrikarak | San Andres faila |
Konbergentearen Kasuak
- Ozeano + Kontinente: Subdukzioa → fosa ez sakona + arku kontinentalak (Andeak).
- Ozeano + Ozeano: Fosa sakona + uharte-arkuak (Japonia).
- Kontinente + Kontinente: Obdukzioa → mendikate interkontinentalak (Himalaya).
Lurrikara eta Sumendiak
Lurrikara
- Sortu: Arroka blokeak tentsioz apurtzean.
- Hipozentroa: Lurreko barnean apurketa puntua.
- Epizentroa: Hipozentroaren gainetik lurrazalean.
- Neurketa:
- Magnitudea: Energia (Richter).
- Intentsitatea: Ondorioak (Mercalli).
Sumendiak
- Sortu: Magma gorantz igotzean.
- Magma: Ganbera magmatikoan edo kanpora (erupzioa).
- Kanporatzen du: Lava, gas eta hautsa.
- Non: Plaken mugetan.
- Ondorioak: Lurralde berriak, arrisku naturala.
Lurraren Egitura eta Uhin Seismikoak
Metodoak
- Zuzenak: Zulaketak (gehienez 13 km, Kola).
- Zeharkakoak: Uhin sismikoen azterketa.
Uhin Motak
| Uhin Mota | Ezaugarria | Hedapena |
|---|---|---|
| P (primarioak) | Azkarrenak, luzetarako | Solido eta likidoetan |
| S (sekundarioak) | Zeharkakoak | Soilik solidoetan |
| L eta R (azalekoak) | Azalean, kalte handienak | Azalean |
Ondorioa: Lurra geruzaz osatua dago (Lurrazala, Mantua, Nukleoa).