Geografia, Klima eta Landaredia: Oinarrizko Kontzeptuak eta Ezaugarriak

Definizio Geografikoak

• Mendi zaharrak: Paleozoikoan sortutako erliebe-unitateak, kuartzoz, granitoz eta arbelez osatuak.
• Toles-mendiak: Indar tektonikoen eraginez tolestutako materialez osatutako erliebe-unitateak.
• Arro sedimentarioak: Higadura, garraio eta metaketa materialez osaturiko esparruak (adibidez, hareharria, ikatza, buztina, igeltsua).
• Basamortuak: Higadura handia, landaredi eskasa eta klima lehorraren ondorioz sortutako paisaiak.
• Karsta: Kareharrizko inguruneetan egon daitekeen modelatze geologikoa.
• Arro hidrografikoa: Lur-atal bat, bertako urak ibai nagusi batera eta horren ibaiadarretara iristen direnak.
• Uren banalerroa: Arroen mugak osatzen dituzten mendi-erliebeetako tontorrak (adibidez, Miño, Duero, Tajo, Guadalquivir, Ebro, Júcar, Segura).
• Landaredi potentziala: Leku batean, berez sortu litekeen landaredi teorikoa.
• Ekintza-guneak: Goi- eta behe-presio inguruneak. Presio atmosferikoa: Aireak lurrazaleko unitate batean duen pisua.

Klima Ozeanikoa

• Tenperatura: Neguan (epela) ±8°C / Udan (freskoa) ±20°C. Batez bestekoa: ±14°C. Oszilazio Termikoa: ±10°C.
• Prezipitazioa: 1200 mm.
• Kokapena: Bizkaiko Golkoko kostaldea, Galiziako kostaldea.

Klima Trantsizio Ozeanikoa

• Tenperatura: Neguan (hotza) ±6°C / Udan (epela) ±19°C. Batez bestekoa: ±12°C. Oszilazio Termikoa: ±15°C.
• Prezipitazioa: 673-757 mm.
• Kokapena: Itsas eraginik gabea / Araba.

Landaredi Ozeanikoa

• Baso hosto-erorkorrak: Zuhaitz altuak, enbor zuzenak.
• Udazkenean: Hostoak erortzen dira, baso oso handiak.
• Espezieak: Pagoa, haritza, gaztainondoa. Gizakiak landatutakoak: pinua, eukaliptoa.
• Zakardia: Altuera txikiko landaredia, baso hosto-erorkorren degradazioaren ondorioz sortua.
• Espezieak: Txilarra, otea eta otaberra. Belar landaredia.

Klima Mediterraneoa

1. Mota

• Tenperatura: Neguan (freskoa) ±7-10°C / Udan (beroa) ±21°C. Batez bestekoa: ±16°C. Oszilazio Termikoa: ±13-17°C.
• Prezipitazioa: 900-550 mm.
• Kokapena: Kataluniako kostaldea.

2. Mota

• Tenperatura: Neguan (epela) ±10°C / Udan (beroa) ±24-25°C. Batez bestekoa: ±17°C. Oszilazio Termikoa: ±13,5-17°C.
• Prezipitazioa: 750-400 mm.
• Kokapena: Levante / Balearrak.

3. Mota

• Tenperatura: Neguan (epela) ±10°C / Udan (beroa) ±25°C. Batez bestekoa: ±19°C. Oszilazio Termikoa: ±13,5-17,5°C.
• Prezipitazioa: <350 mm.
• Kokapena: Kostalde subdesertikoa.

4. Mota

• Tenperatura: Neguan (epela) ±10°C / Udan (beroa) ±25°C. Batez bestekoa: ±18°C. Oszilazio Termikoa: Neguan 10-13°C, Udan 15-18°C.
• Prezipitazioa: 900-400 mm.
• Kokapena: Kostalde subtropikala.

Klima Mediterraneo Kontinentala

1. Mota

• Tenperatura: Neguan (hotza) <6°C / Udan (beroa) <22°C. Batez bestekoa: ±12°C. Oszilazio Termikoa: ±16-18°C.
• Prezipitazioa: 600-350 mm.
• Kokapena: Iparraldeko azpiordokia / Cuenca / Teruelgo zonalde altuak.

2. Mota

• Tenperatura: Neguan (hotza-laburra) <6°C / Udan (beroa) ±22°C. Batez bestekoa: ±15°C. Oszilazio Termikoa: >18°C.
• Prezipitazioa: 500-300 mm.
• Kokapena: Ebroko harana.

3. Mota

• Tenperatura: Neguan (epela) 6-10°C / Udan (beroa) >25°C. Batez bestekoa: ±17°C. Oszilazio Termikoa: >18°C.
• Prezipitazioa: 700-400 mm.
• Kokapena: Andaluzia.

Landaredi Mediterraneoa

• Baso hosto-iraunkorrak: Zuhaitz ertainak, enbor lodi eta zimurtuak.
• Espezieak: Artea, artelatza, pinua. Oihanpe aberatsa.
• Sastraka: Gizakiaren degradazioaren ondorioz sortua.
• Espezieak: Maki, garriga eta estepa.
• Lurzoru hezeak: Makal, lertxun eta lizar basoak. Sastrakak.

Klima Subtropikala

1. Mota

• Tenperatura: Neguan (epela) >15°C / Udan (epela) 22-25°C. Batez bestekoa: 21°C. Oszilazio Termikoa: 5-7,5°C.
• Prezipitazioa: Oso urria <350 mm.
• Kokapena: Kostaldea.

2. Mota

• Tenperatura: Neguan (epela) >8°C / Udan (epela) 20°C. Batez bestekoa: 13°C. Oszilazio Termikoa: 12°C.
• Prezipitazioa: 100-500 mm.
• Kokapena: Barrualdea.

Landaredi Subtropikala

• Endemismoak: Iraganeko landareak.
• Mendiko erliebea: Ote sastraka, kardoi, tabaiba.
• Bitxikeriak: Palmondoa, dragoa, ipurua.
• Supra-kanariarra: Espezie gutxiago, baina flora aberatsa.

Mendiko Klima

• Tenperatura: Neguan (oso hotza) <0°C / Udan ±12°C. Batez bestekoa: 10°C. Oszilazio Termikoa: ±13°C.
• Prezipitazioa: >1000 mm.
• Kokapena: Mendietan.

Mendiko Landaredia

• Estaietan antolatuta (altueraren eta orientazioaren arabera).
• 1) Alpeak eta Pirinioak: Artea, haritza / pinugorria, pagoa / belardiak / likenak, goroldioak.
• 2) Gainerakoak: Klima bakoitzeko landaredia / zuhaixka txikiak, txilarra, elorria.
• Atlantikoa: Belardiak.
• Mediterraneoa: Sastrakak.