Garraio Iraultza: Lurrun Makinen eta Trenbideen Eragina

Garraio Iraultza

Lurrun Makinen eta Trenbideen Garapena

XIX. mendearen hasieran, garraioan iraultza handia gertatu zen lurrun makinen eta trenbideen garapenari esker. Hauek dira gertaera garrantzitsuenak:

• 1795: James Wattek, Mathew Boultonekin batera, Soho Foundry inauguratu zuen. Bertan, lurrun makinak fabrikatzen zituzten.
• 1802: Richard Trevithickek presio handiko makina bat eraiki zuen Galesen, instalazio siderurgiko baterako. Geroago, bastidore bati heldu eta lokomotora bihurtu zuen.
• 1804: Richard Trevithickek lehen tren makina eraiki zuen, baina ez zuen arrakastarik izan burdinurtuzko errei desegokiak erabili zituelako.
• 1814: George Stephensonek lehen lurrunezko tren makina sortu zuen.
• 1821: George Stephensonek lurrunezko tren makina bat eraiki zuen Darlington-Stockton trenarentzat.
• 1829: George Stephensonek Liverpool eta Manchester arteko lehen trenbidea eraiki zuen.
• 1850: Trenbideak mendebaldeko Europara eta Estatu Batuetara hedatzen hasi ziren.

Pertsonaia Garrantzitsuak

James Watt (1736-1819)

Ingeniari mekaniko, asmatzaile eta kimikari eskoziarra izan zen. Newcomen makinan egin zituen hobekuntzek ur-lurrunezko makina ekarri zuten. Hori funtsezkoa izan zen lehen industria iraultzaren garapenean, bai Erresuma Batuan, bai munduko gainerako herrialdeetan. Wattek asko lagundu zuen lurrun makina garatzen, eta energia ekoizteko modu bideragarri eta ekonomiko bihurtu zuen.

Robert Fulton (1765-1815)

Ingeniari, enpresari eta asmatzaile estatubatuarra izan zen. Lehen lurrun ontzia garatu zuen, arrakasta komertziala lortu zuena. Nahiz eta beste batzuk lehenago saiatu ziren, Fultonek lortu zuen lehen aldiz arrakasta komertziala Amerikako uretan. Horregatik, lurrun ontziaren asmatzailetzat hartzen da.

Richard Trevithick (1771-1833)

Asmatzaile eta ingeniari ingeles makinagile bat izan zen. Funtzionatzeko gai zen lehen lurrun tren makina garatu zuen. 1803an, bere patentea Samuel Homfrayri saldu zion. Honek, hain txundituta zegoenez, beste industrialari batekin apustu bat egin zuen: tren makinak hamar tona burdina eraman zitzakeela bide batzuetatik Abercynonera, 15,7 km-ko distantziara.

George Stephenson (1781-1848)

Ingeniari mekaniko eta ingeniari zibil britainiarra izan zen. Lurrunezko tren makinak erabili zituen munduko lehen trenbide publikoa eraiki zuen, baita bidaiariak garraiatzeko lurrunezko tren makinak erabili zituen lehen trenbidea ere. "Trenbideen aita" izenez ezaguna, lehen trenbide modernoa erabat diseinatu zuen, baita bere material ibiltaria eta lokomotorrak ere. Hasieran, ikatz meategietan kargak garraiatzeko makinak eraikitzen zituen.

Ondorioak

Garraio iraultzak ondorio garrantzitsuak izan zituen:

• Merkatu nazionalen integrazioa ahalbidetu zuen.
• Distantzia luzeko kanpo merkatuaren hazkundea erraztu zuen, merkatuen, herrialdeen eta kontinenteen arteko harremanak hurbilduz.
• Adibiderik argiena ehungintza britainiarra da.
• Munduko ekonomia espezializatu egin zen.
• Enpresek hobekuntzak eskatu zituzten.
• Produktuen prezioa jaitsi zuen.
• Emigrazioa erraztu zuen.