Gaixotasun Infekziosoak eta Immunitatea

1. Gaixotasun Infekziosoak

Organismo patogenoek edo organismo horiek sortutako substantziek eragiten dituzte. Gehienak kutsakorrak dira.

1.1. Faktoreak

• Birulentzia: Gaixotasuna sortzeko ahalmena.
• Ostalariaren erresistentzia: Ostalariaren defentsa-sistema.
• Bizkarroi kantitatea: Organismo horren birus-karga.

1.2. Sailkapena (Hedapenaren Arabera)

• Esporadikoak: Puntualak eta isolatuak.
• Endemikoak: Eremu geografikoetan mugatuak.
• Epidemikoak: Oso azkar hedatzen direnak.
• Pandemikoak: Herrialde askotara hedatzen diren epidemiak.

1.3. Agente Infekziosoak

Zuzenean sor daitezke edo toxinak sor ditzakete. Toxinak zelulak kaltetzen dituzten substantziak dira; exotoxinak (odolean garraiatzen diren proteinak) edo endotoxinak (bakterio baten mintzaren osagai bat) izan daitezke.

Motak

• Moneroak: Adibidez, tuberkulosia.
• Protistoak: Adibidez, malaria.
• Onddoak: Adibidez, kandidiasia.

Transmisio Bideak

• Zuzenekoa: Airez (adibidez, COVID-19) edo kontaktuz (fluidoak, zauriak, etab.).
• Zeharkakoa: Garraiatzaileen bidez (ura, edariak, gainazalak) edo bektoreen bidez (agente infekziosoak transmititzeko gai direnak, hala nola zorriak, arkakusoak, etab.).

Faseak

1. Infekzioa: Patogenoak banakoa inbaditzen du.
2. Inkubazio-aldia: Germenaren sarreratik sintoma lehenak agertu arteko epea.
3. Sintomen garapena: Gaixotasunak intentsitate handiena lortzen duenean.
4. Susperraldia: Gaixotasuna garaitu eta kalteetatik sendatzen hasten denean.

Diagnostikoa

Miaketa fisikoa. Proba diagnostikoak: PCR probak, kultibo mikrobiologikoak, antigenoen testak, etab.

2. Immunitatea

Organismoak gaixotasunei aurre egiteko duen erresistentzia da, mikroorganismoek, polenak, hautsak edo organismoaren zelula alteratuek eragindakoak barne.

2.1. Immunitate Motak

• Berezkoa edo naturala: Jaiotzetik dugun defentsa-sistema, bakterio batzuen aurkakoa. Naturala eta aktiboa izan daiteke.
• Hartua edo adaptatiboa: Zenbait patogeno jakinekin kontaktuan jartzean bereganatzen duguna. Aktiboa/pasiboa edo naturala/artifiziala izan daiteke.

2.1.1. Sailkapena: Garapenaren Arabera

• Naturala: Organismoko elementuek parte hartzen dute.
• Artifiziala: Organismoan sartutako elementuek parte hartzen dute.

2.1.2. Sailkapena: Esku Hartzearen Arabera

• Aktiboa: Defentsa-mekanismoak organismoak berak garatzen ditu.
• Pasiboa: Defentsa-mekanismoak kanpotik jasotzen dira.

2.2. Immunitate Hartu Aktiboa

Antigeno batekin kontaktuan jartzen denean, organismoak erantzun immunitarioa abian jartzen du, eta antigorputz espezifikoak sortzen ditu. Horrela, oroimen immunologikoa lortzen da, eta antigeno berarekin bigarren kontaktuan, antigorputzak azkarrago sortzen dira.

Motak

• Naturala: Antigeno batekin modu naturalean kontaktuan jartzean (adibidez, kutsatzea).
• Artifiziala: Antigenoa modu artifizialean sartzean (adibidez, txertoa).

2.3. Txertoak

Patogenotasunik ez duten antigeno-prestakinak dira, baina immunitatea estimulatzeko gai direnak. Ez dute gaixotasunik eragiten, baina erantzun immunitarioa sortzen dute.

Txerto Motak

• Txerto ahulduak: Birulentzia galdu duten mikroorganismoak dira, baina ahalmen antigenikoa mantentzen dutenak. Adibidez: errubeolaren aurkako txertoa.
• Txerto inaktiboak: Hildako mikroorganismoak dira, dosi handiagoak behar dituztenak. Adibidez: amorruaren aurkako txertoa.