Gaitasun Juridikoa eta Adingabeen Babesa Euskal Zuzenbidean: Gida Praktikoa

1. Gaitasun Juridikoaren Aldaketak Bizitzan Zehar

Gaitasun juridikoa jaiotzarekin eskuratzen da, eskubide eta betebeharren titular izateko gaitasuna emanez. Gaitasun hori berdina da guztientzat, eta ezin da saldu edo erosi. Hala ere, gaitasun hori praktikatzeko gaitasuna pixkanaka garatzen da, adinarekin eta heldutasunarekin batera.

2. Desgaitasuna eta Laguntza Neurriak Lege Berrian

Desgaitasunen bat duten pertsonen laguntza-neurriei buruzko 8/2021 Legeak ezgaitze automatikoa debekatzen du. Horren ordez, hainbat laguntza-neurri eskaintzen ditu, hala nola, borondatezko neurriak (autocuratela, laguntza-neurriak, prebentzio-ahalmena) eta neurri judizialak (kuradoretza, defendatzaile judiziala). Zentro psikiatriko batean barneratzea ere laguntza-neurritzat har daiteke.

3. Emantzipatutako Adingabeen Gaitasun Juridikoa

Emantzipazioak adingabeari bere ondasunak eta pertsona gobernatzeko ahalmena ematen dio, baina muga batzuekin: ezin du dirurik maileguan hartu, ezta ondasun higiezinak edo balio handiko objektuak saldu edo hipotekatu ere.

4. Guraso-Ahalaren Erabilera Bateratua

Gurasoek elkarrekin bizi badira, guraso-ahala batera edo banaka erabil dezakete, beti ere bien adostasunarekin. Gurasoak bananduta badaude, guraso-ahalaren erabilera modu desberdinetan arautzen da.

5. Guraso-Ahala Kentzea

Guraso-ahala kentzeko arrazoiak:

• Betebeharrak ez betetzea eta umea arriskuan jartzea.
• Delituak egitea (umeen sexu askatasunaren aurkako ekintzak, erditze-suposizioa, familia-uztea).
• Ezkontza desegiteko prozedura batean, epaileak hala erabakitzea.

Guraso bati kentzen bazaio, besteak hartuko du; biei kentzen bazaie, umea tutoretzapean jarriko da.

6. Adingabeen Babesgabetasun Egoera

Babesgabetasun egoera gertatzen da adingabeak legeak ezartzen dituen babes-eginbeharrak jasotzen ez dituenean. Edozein pertsonak edo agintariek salatu dezakete egoera hori. Administrazioak espedientea ireki, interesdunei entzun eta babes-neurriak hartuko ditu, beharrezkoa bada.

7. Adingabeen Baimena

Adingabeek baimena eman behar dute kasu hauetan:

• 12 urtetik gorakoak badira, adoptatuak izateko.
• 12 urtetik gorakoak badira, harreran hartzeko.
• 16 urtetik gorakoak badira, emantzipatzeko (gurasoen baimenarekin).
• Kontratuak sinatzeko edo prestazio pertsonalak egiteko, gurasoek hala eskatuta.

8. Adopzioaren Ondorioak

Adopzioak seme-alabatasun harremana sortzen du adoptatzailearen eta adoptatuaren artean. Adoptatuak adoptatzaileen abizenak, ahaidetasuna, naziotasuna eta auzokotasun zibila hartzen ditu. Aurreko familiarekiko lotura juridikoak, guraso-ahala, abizena eta ahaidetasuna galtzen dira.

9. Tutoretza eta Kuradoretzaren Arteko Aldeak

Kuradoretza desgaitasun fisiko edo psikikoa duten adin nagusientzat da; tutoretza, berriz, gurasorik ez duten edo gurasoek beren erantzukizuna bete ezin duten adingabeentzat. Kuradoreak ondasunak administratzen ditu; tutoreak, berriz, adingabea zaindu, babestu eta haren ondasunak administratzen ditu.

10. Autocuratela

Autocuratelak aukera ematen dio pertsona bati, bere gaitasun juridikoa galtzen badu, aldez aurretik kuradore bat izendatzeko. Hau eskritura publiko bidez egiten da eta Erregistro Zibilean inskribatzen da.

11. Ondare Babestua

Ondare Babestua desgaitasuna duten pertsonen babes ekonomikorako tresna da. Ondasunez eta eskubideez osatuta dago, eta desgaitasuna duen pertsonaren bizi-premiak asetzeko erabiltzen da.

12. Kasu Praktikoa: Anderren Adopzioa

12.1. Nereak Bakarrik Adopta Dezake?

Ez, Nerea eta Anderren artean ez dago 16 urteko aldea, eta salbuespenak 45 urtetik gorakoentzat bakarrik dira.

12.2. Nereak eta Mikelek Batera Adopta Dezakete?

Bai, Mikelek 16 urte baino gehiago dituelako Ander baino eta senar-emazteak direlako.

12.3. Nork Eman Behar Du Baimena?

Epailearen aurrean, Mikelek, Nereak eta Anderrek (12 urtetik gorakoa baita) eman behar dute adostasuna. Anderren gurasoek ez, guraso-ahala kendu baitzieten.