Frankismoaren Diktadura: 1939-1975 Espainiako Bilakaera

Gerra Zibilaren Amaiera eta Diktaduraren Ezarpena (1939)

1939ko apirilaren 1ean Gerra Zibila amaitu zen garaipen nazionalarekin, eta honekin batera, diktadura ezarri zen. Francoren diktadura pertsonala, autoritarioa eta militarra izan zen, Italiako faxismoa eta Alemaniako nazismoa eredutzat hartuz.

Diktaduraren Oinarriak

Ideologiarik izan ez arren, printzipio batzuetan oinarritzen zen:

• Oinarri ideologikoak: Faxismoa, autoritarismoa, militarismoa, nazionalkatolizismoa, nazionalismo zentralista, nazional-sindikalismoa, antikomunismoa eta Demokrazia Organikoa.
• Gizarte oinarriak: Armada, Falangea (Mugimendu Nazionala) eta Eliza.
• Giza taldeak: Enpresariak, lur-jabeak, monarkikoak.
• Oinarri juridikoak: Oinarrizko Legeak, Estatu Lege Organikoa (1967), Estatuko Administrazio Zentraleko Legea, Lanaren Forua (1938).

Erregimenaren politika atzerriko gertakariei lotuta egon zen eta Francoren politika egokitu zen.

Diktaduraren Lehen Urteak eta Nazioarteko Isolamendua

Lehen Garaia (1939-1945)

Ardatzaren garaipenarekin, 1940an Hitlerrek eta Francok Hendaian bildu ziren Espainiak gerran parte hartzeko konpromisua hartzen zuen protokolo sekretua sinatzeko. Gero, 1941ean Mussolinirekin elkartu ondoren, ez-beligerante aldarrikatu zen eta Dibisio Urdina SESB-ren aurka borrokatzera bidali zuen. Gerra amaieran, frankismoa neutrala deklaratu zen.

Bigarren Garaia (1945-1950)

Diktadurak nazioarteko isolamendua jasan zuen ekonomikoki eta diplomatikoki.

Azken Garaia (1953tik aurrera)

Gerra Hotzean, AEB eta Erresuma Batua Espainian aliatu antikomunista sendo bat ikusi zuten, eta ondorioz, NBEk isolamendua kendu zion.

Oposizioa eta Errepresioa

Erregimenarekiko oposizioa klandestinitatean egin zen. Errepublikano askok ihes egin behar izan zuten.

Politika Autarkikoa

Gobernuak politika autarkikoa jarri zuen martxan. 50eko hamarkadan autarkiaren amaierak ekonomian aldaketa nabarmenak ekarri zituen.

Hazkunde Ekonomikoa eta Gizarte Aldaketak (1959-1973)

1959tik 1973ra, Espainiako ekonomiak izugarrizko hazkundea izan zuen, erregimenaren propaganda eta gizarte-gatazka berrien jatorria izan zena. Aldaketek Espainiako gizartean eragin zuten, eta askatasun faltaren ondorioz, oposizio mugimenduak garatu ziren.

Egonkortze Plana (1959)

Carrero Blancoren aholkuarekin, Francok gobernu bat sortu zuen Opus Deiko kideekin (teknokratak). Egonkortze Planak jarri ziren martxan, eta ondorioak berehalakoak izan ziren, baina kalte handia egin zioten soldatapekoei.

Espainiako Miraria

1973ra arte, Espainia hazkunde ekonomiko handia izan zuen, industrializazioaren eta modernizazioaren bidean kokatuz. Hainbat faktoreren ondorioz gertatu zen, besteak beste, Europar industrializazioaren gorakada eta turismoaren hazkundea.

Gizarte Aldaketak

Garapenak Espainia landatarra herrialde hiritartu, industrializatu eta irekiagoa bihurtu zuen. Emakumeak lan merkatuan sartzen hasi ziren, ikasleen kopurua handitu zen eta gizartea toleranteagoa bihurtu zen.

Hezkuntzaren Hobekuntza

60ko hamarkadaren hasieran, erregimenak hezkuntzaren hobekuntza martxan jarri zuen, eskolatuen kopurua handituz.

Gizarte Gatazkak eta Erregimenaren Krisia

Gizarte Mugimenduak

Hazkunde ekonomikoak ez zuen frankismoa indartu, baizik eta gizarte gatazkak zabaldu zituen:

• Langile Mugimendua (CCOO).
• Unibertsitateko ikasleen mugimenduak.
• Oposizio politikoa (PCE, PSOE, FRAP, EAJ).

Erregimenaren Modernizazioa

Frankismoa bere egitura politikoa modernizatzen saiatu zen erreforma demokratikorik gabe. Hainbat lege onartu ziren, besteak beste, Gizarte Segurantzaren Legea, Prentsa Legea, Erlijio Askatasunari Buruzko Legea eta Lege Organikoa (1967).

Erregimenaren Krisia (1973tik aurrera)

1973an, Carrero Blanco hil ondoren, erregimenaren krisia hasi zen. Arias Navarro presidente berria izan zen.

1974an, Espainiako Junta Demokratikoa sortu zen Parisen, eta indarkeria politikoa gogortu zen.

Kanpo politikan, erregimenaren ahultasuna agerian geratu zen Sahararen gatazkan.

Franco 1975eko azaroaren 20an hil zen, erregimena krisi sakon batean utziz.