Frankismoaren Azken Urteak: Oposizioa eta Erregimenaren Amaiera

Gizarte Oposizioa

Hirurogeiko hamarkadatik Franco hil zen arte, oposizioak gero eta indar handiagoa izan zuen:

Langile Mugimendua

Langile-klasea ugaritu zen. Lan-gatazkak larriak izan ziren, eta frankismoko lan-arloko ordena apurtu zuten. Langile Komisioak sortu ziren, joera komunistakoak. Gobernuak legez kontrakotzat jo zituen, eta buruzagiak atxilotu zituen. Grebak legez kontrakoak izan arren areagotu ziren, joera katolikoko erakundeek (USO) parte hartu zuten.

Ikasleen Matxinadak eta Unibertsitatea

Ikasleen mugimenduak frankismoaren kontrako etengabeko oposizioaren gune bihurtu zuen unibertsitatea. Erregimenak Espainiako Unibertsitate Sindikatua desagertzea ekarri zuen, eta beste ikasle sindikatu batzuen etengabeko gatazka ideologikoak zeuden, ultraeskuindarren eta ezkertiarren artean.

Eliza Berritua eta Erregimenarekiko Jarrera

Espainiako Elizak eraberritze sakona izan zuen. Apezpikutzak erregimenarekiko jarrera kritikoa agertu zuen, eta Espainia Vatikanoarekin zituen harremanak okertu ziren.

Oposizio Politikoa

Oposizioa erbestetik eta herrialdean bertan antolatu zen, erakunde klandestinoen bidez.

• Alderdi Komunista (PCE): aktiboena izan zen. Honen aurkako errepresioa gogorra izan zen, eta Julián Grimau exekutatu zuten.
• Indar Demokratikoen Batasuna: 60ko hamarkadan antolatu zen.
• Alderdi Sozialista Popularra (PSP): 1968an Tierno Galvánek antolatu zuen.
• PSOE: Suresnesko Biltzarrean hasi zen antolatzen (Felipe González buru zela).

1962an, Europar Mugimenduaren IV. Biltzarrean (Munich), frankismoaren aurkako oposizioa antolatu zen. Francok joera berritzaileko gobernu berri bat osatu zuen (ministro nagusiak: Fraga, López Bravo). Nazionalismo periferikoak oposizio indarren erreferentzia garrantzitsuak izan ziren. ETA sortu zen, eta ekintza terroristak burutu zituen euskal lurraldean eta estatu osoan.

Lege Ekimen Berriak eta Erregimenaren Eboluzioa

1957tik aurrera, estatuko sistema politiko-administratiboa modernizatu zuten. Horren adibide da Estatuko Administrazio Zibilaren Erregimen Juridikoari buruzko Legea.

1958an: Hitzarmen Kolektiboen Legea (Convenio Colectivo).

1966an: Prentsa Legea, zentsura leundu eta komunikabide zein argitaletxe berriak sortzeko aukera eman zuena. Carrero Blanco eta López Rodó aurka zeuden, moraltasuna, erlijioa eta politika kaltetzen zituela uste baitzuten.

1966an: Estatuko Lege Organikoa, aurreko legeak aldatu eta demokrazia organikoa osatzeko prozesua burutu zuena. Monarkiaren iraupena bermatzen zuen, 1947ko Ondorengotza Legearekin bat eginez.

1971n: Sindikatu Legea. Carrero Blancok 'Printze Operazioa' jarri zuen martxan, Juan Carlos Borboikoa oinordeko izendatuz. Francok bidea itxi zion legezko ondorengoari, Juan Borboikoari, horrela erregimenaren jarraipena bermatu nahi zuelarik.

Francoren Heriotza eta Erregimenaren Amaiera (20N)

1975ean, Francok ez zuen bere kabuz agintzeko ahalmenik. Horrek krisi politikoa areagotu zuen. ETAko kideak exekutatu zituzten, lege antiterrorista berria aplikatuz. Horren ondorioz, nazioarteko mobilizazio handiak egon ziren. Franco 1975eko azaroaren 20an hil zen (20N). Francorekin batera, haren erregimenak sustatutako proiektu politikoa eta ideologikoa ere hil ziren.