Fisikako Oinarrizko Kontzeptuak eta Legeak

Magnitude Linealen eta Angeluarren Arteko Erlazioa

• v = w · R
• a_N = w² · R
• a_T = R · α
• S = φ · R

Newtonen Legeak

1. Inertziaren legea
2. Dinamikaren oinarrizko legea
3. Akzio-erreakzioaren printzipioa

Momentuak

Higidura Kantitatea / Momentu Lineala

p→ = m · v→

• m masa duen gorputz bat geldiarazteko dugun zailtasuna neurtzen duen magnitude bektoriala da.
• Gorputz baten ΣF (indar totala) bere higidura kantitatearen denborarekiko deribatua da.
• Higidura Kantitatearen Kontserbazioaren Teorema: Gorputz baten ΣF bektore nulua bada, bere higidura kantitateak konstante irauten du denboran zehar.

Indar Momentua

M_O→ = r→ Λ F→

• (F indarra bere norabidean labaindu, ardatzeraino, d distantzia konpasarekin neurtu)
• M_O = F · d

Momentu Angeluarra / Momentu Zinetikoa

L_O→ = r→ Λ p→

• Momentu angeluarra/zinetikoa posizio-bektorea eta higidura kantitatea bektorialki biderkatzean lortzen den magnitude bektoriala da. Beste era batera esanda, posizioa eta abiadura bektorea (higidura kantitatea) erlazionatzen dituen magnitudea.
• Puntu bateko momentu angeluarraren denborarekiko deribatua indar momentuaren berdina da (puntu berean kalkulatuta).
• Momentu Angeluarraren Kontserbazioaren Printzipioa: Gorputz baten indar-momentua bektore nulua bada, bere momentu angeluarrak konstante irauten du denboran zehar (modulua, norabidea eta noranzkoa).

Newtonen Grabitazio Unibertsalaren Legea

• Indar Grabitatorioaren Ezaugarriak:

  • Beti erakarleak dira.
  • Distantziarako indarrak dira, urrunera ere eragiten dutenak. Gainera, ez dute material baten beharra (hutsean ere nabari dira).
  • Beti binaka ageri dira. Bi indarrek modulu eta norabide berdina, eta aurkako noranzkoa dute. Akzio-erreakzio motako indarrak dira.
  • G konstantea hain txikia izanik, bi masetako batek gutxienez oso handia izan behar du indar grabitatorioa nabaritzeko.

Eremuak

Eremuaren Definizioa

Espazio batean eremu bat izango dugu, baldin eta espazio horretako puntu guztietan eta uneoro magnitude bati balio bat eman ahal bazaio. Magnitude hori eskalarra edo bektoriala izan daiteke.

Eremu Kontserbakorrak

Lana (W)

W = F · cosφ · Δr

Eremu bat kontserbakorra da, baldin eta eremuko indarrek burututako lana hasierako eta bukaerako puntuen menpe dagoenean, eta ez egindako bidearen menpe.

Eremu Kontserbakorraren Propietateak

1. Ibilbide itxian lanaren balioa 0 da.
2. Lanaren balioa energia potentzialaren aurkako aldaketa bezala adierazi daiteke: W = -ΔE_p.
   1. Ondorioa: Eremu kontserbakorretan energia mekanikoak konstante irauten du.