Finantza Sistema eta Merkatuak: Egitura, Bitartekariak eta Baloreak

Finantza Sistema: Egitura eta Helburuak

Finantza sistema erakunde publiko arautuek eta bitartekari multzo batek osatutako egitura da. Aurrezki baliabideak bideratzeko, kontsumo pribatua, enpresen inbertsioa eta gastu publikoa finantzatzeko erabiltzen da.

Finantza Baliabideak (Produktuak)

Finantza baliabideak produktu edo titulu batzuk dira, jabeentzako aktiboak eta zordunentzako pasiboak direnak. Hauek dira ezaugarri nagusiak:

• Likidezia: Epe laburrean galera handirik izan gabe eskudiru bihurtzeko erraztasuna.
• Arriskua: Zordunak adostutakoa ez betetzeko probabilitatea.
• Errentagarritasuna: Aktiboak interesak sortzeko ahalmena.

Finantza Bitartekariak

Finantza bitartekariak aurreztaileen eta inbertitzaileen arteko lotura dira.

Bankarioak

Banku pribatuak eta aurrezki kutxak dira. Ordainketa eta bitartekotzat onartzen diren finantza produktuak eskaintzen dituzte.

Ez-bankarioak

Aseguru etxeak eta leasing enpresak, besteak beste.

Finantza Bitartekari Bankarioak

Banku Zentrala (Ez Ohiko Bitartekaria)

Banku Zentrala sektore publikoa eta beste finantza-erakunde batzuk finantzatzen dituen ez ohiko finantza bitartekaria da.

• Bankuen bankua da.
• Finantza erakundeen jarduna gainbegiratzen du.
• Ekonomia eta finantza azterketak eta estatistikak egiten ditu.
• EBZren (Europako Banku Zentralaren) moneta politika bakarra aplikatzen du.

Banku Pribatuak

Merkataritza bankuek funtsak lortu behar dituzte beren jardunerako:

• Jendearen gordailuak.
• Errenta finko eta aldakorreko tituluak jaulkitzea.

Funtzio nagusia ekonomia-eragileei maileguak ematea da; zati bat eskudirutan gordetzen dute, bezeroek gordailuak atera nahi dituztenean erabili ahal izateko.

Aurrezki Kutxak

Aurreztaile txikien funtsak lortzen espezializatuak dira, eta funtzionamendua banku pribatuaren antzekoa dute. Bi ezberdintasun nagusi dituzte:

• Ezin dituzte errenta aldakorreko tituluak jaulki funtsak lortzeko.
• Bankuek baino zerga-tratamendu onuragarriagoa dute (ongintzazko jardueragatik).

Kreditu Kooperatibak

Interes eta behar berak dituzten pertsonen elkarteak dira. Emaitza ekonomikoak (soberakinak) lehentasunezko helburura bideratzen dira: adostutako elkarte-funtsak bermatu, eta hortik soberan dagoena bazkideen artean banatzen da.

Funtzionamendua banku eta aurrezki kutxen antzekoa da, baina kredituak kooperatibako bazkideek egiten duten jarduera motara bideratzen dira (adibidez, landa-kutxak nekazarientzat).

Finantza Bitartekari Ez-Bankarioak eta Merkatuak

Finantza merkatuak finantza produktuak negoziatzen diren gunea dira, jendeari eta enpresei zerbitzua eskaintzeko.

Errenta Finkoko Baloreak

Errenta finkoko baloreek enpresa bati edo administrazio publiko bati emandako maileguaren partaidetza adierazten dute.

• Balorea jaulkitzean adostutako interes finko bat ordaintzen da partaidetza bakoitzeko.
• Epe mugaren arabera sailkatzen dira: bonuak, zor-agiriak eta obligazioak.

Errenta Aldakorreko Baloreak (Akzioak)

Errenta aldakorreko baloreak (akzioak) sozietate baten kapitalaren jabetza ehuneko baten adierazle diren tituluak dira. Akziodunek honako eskubideak dituzte:

• Kudeaketa eskubideak.
• Eskubide ekonomikoak (dibidenduak): Enpresaren martxa onarekin lotuta daude, eta banaketa akziodunen batzar nagusian erabakitzen da. Ez dute ziurtatzen errenta jakin bat jasotzea, baina errenta finkoek baino errentagarritasun handiagoa eman dezakete.

Espainiako Burtsa eta IBEX 35

Espainian, IBEX 35 indizeak eragin handia du burtsan, etorkizuneko espektatibek bultzatuta. Askotariko faktoreek eragiten dute: nazioarteko zein herrialdeko ekonomiaren egoera, beste burtsen portaera, gobernuaren jardunbidea, enpresen emaitzak eta petrolioaren prezioa, besteak beste.

Etengabeko Merkatua (SIBE)

Etengabeko Merkatua (SIBE) Espainiako lau burtsak lotzen dituen informatika sistema da. Baloreen negoziazioa denbora errealean egin daiteke, ordenagailu terminalen bidez.