Familiekiko Esku-hartzea eta Umeenganako Tratu Txarrak

Familiekiko Esku-hartze Programak

Familiei laguntzeko esku-hartze programak hiru motatakoak izan daitezke:

• Prebentzioko esku-hartzeak: Familiei, oro har, laguntzeko dira, eskura dauden baliabideak ezagutaraziz.
• Hezkuntza eta laguntza esku-hartzeak: Laguntza zehatzen bidez konpon daitezkeen premia bereziak dituzten familientzat dira.
• Bestelako zerbitzuen esku-hartzeak: Krisi-egoeretan dauden familientzat dira.

Adibideak

• Haurtxoen guneak: Amei eta zero eta urtebete bitarteko haurtxoei laguntzeko guneak dira. Bertan, esperientziak partekatzen dira eta jaioberriei oinarrizko arreta emateari lotutako gaiak lantzen dira.
• Familia-eremuak: Familiei eta haien haur txikiei zuzendutako gizarte- eta hezkuntza-zerbitzuak dira. Helburua harremanaren eta jolasaren bitartez familia-testuingurua eta haurren garapena indartzea da. 0-3 urte bitarteko haurrei zuzenduta daude.

HHGT Langileen Jarrerak Familiekiko

Haur Hezkuntzako Goi Mailako Teknikariek (HHGT) familiekiko izan beharreko jarrerak hauek dira:

• Entzuteko jarrera irekia.
• Familien iritziak errespetatzeko jarrera.
• Elkarrizketarako jarrera.
• Konfiantzazko jarrera.
• Gurasoak ulertzeko jarrera.
• Komunikatzeko estilo asertiboa.

Esku-hartzea Hezkuntza Ez-formalean

Familiekiko esku-hartzea zailagoa da hezkuntza-testuinguru ez-formaletan haur-hezkuntzako zentroetan baino, hainbat arrazoirengatik:

• Aisia-jarduerak: Umeentzako aisia-jarduerak direnean, askotan gurasoek zerbitzua beren aisialdirako erabiltzen dute, dela lanerako, dela atseden hartzeko.
• Baserri-eskolak: Askotan, umeak hezitzaileekin joaten dira edo udan egiten dira. Kasu horietan, gurasoak lanean daudelako eta behar duten arreta eman ezin dietelako joaten dira umeak.
• Erakundeen ikuspegia: Programa horiek eskaintzen dituzten erakundeek (haur-liburutegiak, ludotekak, kiroldegiak...) gehienetan ez dute gurasoekiko elkarlana aintzat hartzen. Umeekin zuzenean esku hartzeko programatzen dituzte jarduerak, eta beste alderdi batzuk ahaztu egiten dituzte.
• Ospitaleratzea: Hezkuntza ez-formaleko programa batean esku hartzeko beste arrazoi bat umearen ospitaleratzea izan daiteke. Egoera horretan, hezitzailea umearekin esku hartzen duten profesionaletako bat baino ez da.

Familien Topaguneak

Helburuak

• Bisita-araubidea betetzen laguntzea.
• Adingabeek bi gurasoekin eta beren familiekin harremanak izateko duten eskubidea erraztea.

Eginkizuna

Familien topaguneek banantze-, dibortzio-egoeretan edo familia-bizikidetza eteten den beste kasu batzuetan dute zeregina. Hau da, bisita-eskubidea eten egiten denean edo hura betetzea zaila edo gatazkatsua denean (adibidez, urruntze-neurriak ezarri direnean).

Umeenganako Tratu Txarrak: Definizioa eta Ezaugarriak

Umeenganako tratu txarrak definitzea oso zaila da, kontzeptua gizartearen edo une historikoaren araberakoa baita. Gaur egungo ikuskeraren arabera, haurrak "tratu onaren" eskubidearen ikuspegitik babestu behar dira. Tratu txarren ezaugarri nagusiak hauek dira:

• Tratu txarren egoerak ez dira istripuzkoak.
• Egoera batzuetan, intentzionalitatea ez dago argi.
• Haurrarengan dituzten ondorio emozionalak nabarmentzen dira.
• Tratu txarrak gauzatzeko hainbat modu daude.
• Tratu txarrak gertatzeko hainbat eremu daude.
• Haurraren garapenean dituzten ondorioak kontuan hartzen dira.

Umeen Premiak Asetzea: Tratu Ona eta Txarra

Tratu onaren ereduak umeen premiak asetzea dakar berekin. Horrek esan nahi du:

• Adingabearen eskubideak onartzea.
• Zaintza emateko erantzukizuna hartzea.
• Zaintza ematea tratu onaren parekoa dela ulertzea.
• Umeek behar dutenetik urruntzen den guztia tratu txartzat hartzea.

Tratu txarrak haurraren eskubideak eta ongizatea kentzea da, eta haren garapen fisiko, psikiko eta soziala oztopatzea, ekintzaz edo arduragabekeriaz. Bestalde, tratu onak haurrak bere garapenerako behar duen zaintza ematean datza.

Tratu Txar Motak

• Tratu txar aktiboak:
  • Tratu txar fisikoa
  • Sexu-abusua
  • Tratu txar emozionala
• Tratu txar pasiboak:
  • Arduragabekeria fisikoa
  • Arduragabekeria emozionala
• Bestelako tratu txarrak:
  • Lan-esplotazioa
  • Jaio aurreko tratu txarra
  • Tratu txar instituzionala

Tratu Txar Aktiboak

Tratu txar fisikoa

Heldu batek haurrari kalte fisiko larria edo eritasuna eragiten dion edo jasateko arriskua dakarkion edozein ekintza da (jotzea, astintzea, erretzea...). Gorputzean arrastoak utzi ohi ditu, baina batzuetan seinaleak ez dira erraz interpretatzen ziurtasun osoz, adibidez, lesio arrunten hematomak direnean edo kaltea barnekoa denean.

Sexu-abusua

Pertsona heldu edo nerabe batek haur batekin sexu-jokabide desegokia izatea da. Kontaktu fisikorik gabe ere gerta daiteke, adibidez: sexu-estimulu gisa erabiltzea, exhibizionismoa... Haurrekin egiten den sexu-abusua eta bortxaketa ez dira gauza bera, erasotzaileak oso gutxitan erabiltzen baitu indar fisikoa. Konfiantza-, aginte- edo botere-harremanaz baliatzen da. Erasotzaileak ez dira haurrarentzat arrotzak izaten, ezagunak baizik; askotan, familia barruko pertsonak dira. Sexu-abusuak trauma psikiko larrienetako bat eragiten du, eta, normalean, haurrek isilpean gordetzen dute gertatutakoa.

Tratu txar emozionala

Umea iraintzen, gutxiesten edo abandonatzearekin mehatxatzen denean, edo beste umeekiko harremanak oztopatzen zaizkionean gertatzen da. Gainera, tratu txar fisikoa edo sexuala dagoenean, tratu txar emozionala ere ematen dela esaten da.

Tratu Txar Pasiboak

Arduragabekeria fisikoa

Umearen oinarrizko behar fisikoak (elikadura, jantziak, garbitasuna, zainketa medikoa, zainketa orokorra, etxeko higienea eta segurtasuna, heziketa), aldi batez edo jarraian, behar bezala aseta ez daudenean gertatzen da. Muturreko kasua erabateko abandonua da. Identifikatzeko eta diagnostikatzeko zailenetako bat da, sintomak jokabidezko beste patologia psikologiko batzuen antzekoak izan baitaitezke.

Arduragabekeria emozionala

Guraso, tutore edo heldu baten erantzun eza da, umearen adierazpen emozionalei edo hurbiltzeko, elkarrekintzarako eta harremanetarako eskakizunei kasurik ez egitea. Gurasoek edo tutoreek beren buruarekiko interesa bakarrik azaltzen dute, eta ez umearekiko; ez diete kasurik egiten umearen beharrei eta eskakizunei.

Bestelako Tratu Txarrak

Lan-esplotazioa

16 urtetik beherako adingabe bat lan egitera behartzen denean gertatzen da. Jarduera horrek eskola-jarduera arruntak oztopatzen ditu.

Jaio aurreko tratu txarra

Haurdunaldian gertatzen da, eta ondorio hauek izan ditzake: hazkunde anormala, hazkunde neurologikoko patroi anomaloak, drogen kontsumoari egozten zaizkion abstinentzia-sindromeak edo zainketarik eza.

Tratu txar instituzionala

Profesionalen edo botere publikoen edozein legeria, prozedura edo jokabidetik dator, baldin eta umearen oinarrizko eskubideak urratzen baditu.

HHGTen Jokabidea Ustezko Tratu Txarren Aurrean

Umeen aurkako ustezko tratu txarren kasuetan, Haur Hezkuntzako teknikariek jarraitu beharreko prozedura hau da:

1. Haur Hezkuntzako teknikariak ume baten aurkako balizko tratu txarrak atzematen ditu.
2. Egoeraren berri ematen dio zentroko zuzendariari.
3. Zentroko zuzendariak eta teknikariak egoera baloratzen dute, eta, kasuaren larritasunaren arabera, oinarrizko gizarte-zerbitzuei edo haurren eta familien arretarako lurralde-taldeei jakinarazi behar zaien erabakitzen dute.

Tratu Txar Egoera Larriak Identifikatzea

Egoera bat bereziki larritzat jotzen da, besteak beste, kasu hauetan:

• Haurrak berehalako arreta medikoa edo psikiatrikoa behar duenean eta gurasoek hura emateari uko egiten diotenean.
• Adingabearen adina, sexua edo egoera fisiko/mentalagatik haurrak bere burua babestu ezin duenean.
• Ebidentziek iradokitzen dutenean gurasoek umea torturatu dutela edo indar fisikoa sistematikoki erabili dutela.
• Umea eskean ibiltzera, delinkuentziara edota prostituziora bultzatzen dutenean.
• Gurasoek onartzen dutenean umeaz abusatu dutela edo tratu txarrak ematen dizkiotela, eta seguruenik egiten jarraituko dutela.
• Gurasoek umea abandonatu dutenean edo abandonatzeko nahia adierazi dutenean.

Tratu Txarren Arrisku-faktoreak

Haurraren faktore indibidualak

• Negar geldiezina.
• Ezohiko lo-patroiak.
• Garapen- edo jarrera-arazoak.
• Pisu gutxirekin eta behar baino lehenago jaiotzea.
• Gurasoen itxaropenak betetzeko gai ez izatea.
• Sortzetiko minusbaliotasuna edo osasun-arazo kronikoak.

Gurasoen edo zaintzaileen faktore indibidualak

• Ezintasun fisikoa edo intelektuala.
• Nahasmendu psikosomatikoak edo emozionalak: antsietatea, depresioa, autoestimu baxua.
• Gatazkak konpontzeko trebetasun gutxi.
• Delinkuentzia.
• Umeen gaitasunei buruzko itxaropen desegokiak izatea.
• Estresarekiko tolerantzia txikia.
• Drogekiko mendekotasunak edo bestelako adikzioak.
• Prostituzio-egoera batzuk.

Familiako faktoreak

• Familia-desegituraketa.
• Nahigabeko seme-alabak.
• Haurren premiak ez ezagutzea.
• Muturreko diziplina-estiloak (diziplinarik eza edo gehiegizkoa).
• Gurasoen eta seme-alaben arteko elkarrekintzarik eza.
• Nerabezaroko gurasotasuna.

Faktore soziokulturalak

• Pobrezia.
• Langabezia, lan-ezegonkortasuna.
• Etxebizitzarik eza edo desegokia izatea.
• Gizarte-babeserako sare eskasa.
• Gehiegizko lana edo bizitza soziala.
• Laneko estresa.
• Gizarteak indarkeria gatazkak konpontzeko metodo gisa onartzea.
• Gurasotasunarekiko, haurrekiko eta emakumeekiko balio eta jarrera negatiboak.